Αιγιαλός: ορισμοί, κυριότητα, παραχώρηση απλής χρήσης

Αρκετά συχνά στην πράξη προκύπτουν ζητήματα που αφορούν τον αιγιαλό και την παραχώρηση χρήσης αυτού ή της παραλίας.

Εισαγωγικά

Ο Ν. 2344/1940 «περί αιγιαλού και παραλίας» αποτελούσε βασικό νομικό κείμενο για την προστασία των ακτών και αντικαταστάθηκε από τον Ν. 2971/2001. Ο αιγιαλός και η παραλία είναι πράγματα κοινόχρηστα, ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται. Ανήκουν μάλιστα στη δημόσια κτήση, ενώ προορίζονται για την άμεση ικανοποίηση δημόσιου σκοπού, συνιστάμενου στην κοινοχρησία τους.

Πρέπει να διασφαλίζεται η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση σε αυτές και μπορούν να εξυπηρετούν την προαγωγή κοινωφελών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών σκοπών και την απλή χρήση.

Δεν επιτρέπεται η κατασκευή κτισμάτων/κατασκευασμάτων σε αυτά και αυτά, ως αυθαίρετα, κατεδαφίζονται πάραυτα, όπως συμβαίνει και με τα κλειστά πάρτυ που καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση.

Αντιθέτως, ο παλιός αιγιαλός (ζώνη ξηράς από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα) ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και είναι ιδιόχρηστο δημόσιο ακίνητο.

Ο αιγιαλός και η παραλία είναι κοινόχρηστα πράγματα και ανήκουν στη δημόσια κτήση, προορίζονται δε για την άμεση εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού. Είναι δυνατή η παραχώρηση της χρήσης του αιγιαλού (967 ΑΚ, 1 και 5 α.ν. 2344/1940, 2 ν. 2971/2001), αλλά δεν πρέπει να αναιρείται η κοινή χρήση κατά τον προορισμό τους[1]. Για τον ιδιώτη, τα πράγματα φαίνονται καταρχήν σαφή, αφού δεν δύναται να παρακωλύσει την κοινοχρησία, εγκαθιστώντας ξαπλώστρες που εμποδίζουν την πρόσβαση στη θάλασσα κλπ. Παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης δεν επιτρέπεται, εκτός από λόγους δημοσίου συμφέροντος

Ας δούμε εγγύτερα κάποια επιμέρους ζητήματα:

Ορισμός αιγιαλού

«Αιγιαλός» είναι η ζώνη ξηράς που βρέχεται από τη θάλασσα κατά τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. Ο αιγιαλός αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος της Χώρας, που προστατεύεται από την Πολιτεία, η οποία τον διαχειρίζεται, σύμφωνα με τη φύση του και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του.

Κυριότητα αιγιαλού

Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη, η παρόχθια ζώνη, το υδάτινο στοιχείο, ο πυθμένας και το υπέδαφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και της κοίτης πλεύσιμου ποταμού είναι πράγματα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο έχει υποχρέωση να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται, σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας και του χωροταξικού σχεδιασμού.

Η προστασία των κοινοχρήστων πραγμάτων και του οικοσυστήματος αυτών της παραγράφου 1 είναι, όπως είδαμε, ευθύνη του Κράτους, το οποίο μεριμνά για την οργάνωση και λειτουργία ολοκληρωμένου συστήματος καταγραφής, διαχείρισης, εποπτείας και ελέγχου τους, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, τις αρχές της αειφορίας και του χωροταξικού σχεδιασμού.

Παραχώρηση απλής χρήσης: ζητήματα ερμηνείας

«Απλή χρήση» αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, είναι κάθε χρήση, εφόσον από αυτή δεν παραβιάζεται ο προορισμός τους ως κοινόχρηστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά στον Ν. 2971/2001, η παραχώρηση απλής χρήσης γίνεται έναντι ανταλλάγματος.

Η παραχώρηση της απλής χρήσης, γίνεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ύστερα από δημοπρασία, η οποία μπορεί να διεξάγεται και ηλεκτρονικά.

Είναι δυνατή η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων, εφόσον εξασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού και ανάλογα με τη σύσταση του εδάφους του αιγιαλού.

Οι ρυθμίσεις αυτές εξειδικεύονται σε κάθε επιμέρους περίπτωση. Είναι ζήτημα νομικής ερμηνείας από εξειδικευμένο νομικό σύμβουλο για το αν επιτρέπεται η παραχώρηση χρήσης για καθένα σκοπό.