Αμεση ανάλυση: Η Ευρώπη προς αναστολή λειτουργίας

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Χθες το βράδυ το Βέλγιο έγινε η νεότερη ευρωπαϊκή χώρα που λαμβάνει δραστικά μέτρα για την περιστολή της εξάπλωσης του ιού COVID-19. Τα σχολεία θα κλείσουν ως τις 3 Απριλίου, που ξεκινάει η περίοδος των διακοπών του (Καθολικού) Πάσχα. Όλες οι ψυχαγωγικές εκδηλώσεις ακυρώνονται και τα καφέ, τα μπαρ, οι pubs και τα εστιατόρια κλείνουν. Τα καταστήματα θα παραμείνουν ανοιχτά τις καθημερινές αλλά κλειστά το Σαββατοκύριακο (πλην φαρμακείων και σουπερ-μάρκετ).

Η στόχευση – στο Βέλγιο, στην Πορτογαλία και τη Γαλλία, που επίσης χθες έκλεισαν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων, στην Ελλάδα, που σταδιακά βάζει κι αυτή λουκέτο στην οικονομία της, στην Ιταλία που ήδη το έχει κάνει – είναι απλή: επιβράδυνση του ρυθμού εξάπλωσης του ιού, ώστε να αντέξουν τα εθνικά συστήματα υγείας και να μην αντιμετωπίσουν τα φρικτά διλήμματα ενώπιον των οποίων βρέθηκαν τις τελευταίες μέρες οι γιατροί στη Λομβαρδία, που κλήθηκαν να αποφασίσουν ποιος ασθενής σε κρίσιμη κατάσταση θα λάβει αναπνευστική υποστήριξη και ποιος όχι. Με την ελπίδα – που παραμένει αυτό μόνο σε αυτή τη φάση, την οποία μάλιστα οι ειδικοί σε μία τουλάχιστον μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό – ότι ο πιο ζεστός καιρός θα συμβάλλει στην ύφεση της επιδημίας.

Ζούμε – είναι πλέον κοινότοπο – πρωτοφανείς καταστάσεις. Από την κατάργηση της χειραψίας ως τις πανικόβλητες επιδρομές στα σουπερ-μάρκετ για χαρτί υγείας (η λογική των οποίων εξακολουθεί να μου διαφεύγει), οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε βιώσει ξανά μία τέτοια κρίση, η οποία μας απομονώνει αλλά παράλληλα μας ενώνει, υπενθυμίζοντάς μας την κοινή μας μοίρα. Η παγκοσμιοποίηση – η φυσική ροπή της ανθρωπότητας από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου – έχει εξαπλωθεί εκθετικά τον τελευταίο αιώνα, στην παραγωγή, την κατανάλωση, στην εργασία και στην απόλαυση του ελεύθερου χρόνου. Το γεγονός αυτό επιτάχυνε τη διασπορά του ιού και τη διαταραχή που προκαλεί στην κοινωνία και τη διεθνή οικονομία. Ταυτόχρονα, η παγκοσμιοποιημένη κοινότητα των ερευνητών, με τεχνολογικά εργαλεία που ούτε θα μπορούσε να ονειρευτεί ακόμα και η προηγούμενη γενιά, καλπάζει προς την εξεύρεση λύσεων (ήδη αυτήν την εβδομάδα μεταδόθηκε ότι Ισραηλινοί επιστήμονες βρίσκονται πολύ κοντά στην ανάπτυξη ενός εμβολίου, που φυσικά θα χρειαστεί αρκετό καιρό ακόμα για να πιστοποιηθεί ότι είναι ασφαλές και αποτελεσματικό).  Οι ειδικοί, με τους οποίους κάποιοι μας έλεγαν μέχρι πρότινος ότι έχουμε μπουχτίσει, επανακάμπτουν θεαματικά στη συνείδηση της κοινής γνώμης.

Αντίστοιχα, όσοι έχτισαν τις πολιτικές τους καριέρες μειώνοντας και περιφρονώντας τους, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι με τα αδιέξοδα που δημιούργησαν, υποτιμώντας αρχικά το πρόβλημα ως συνωμοσία των ΜΜΕ και της αντιπολίτευσης, μετά μιλώντας παραληρηματικά για «ξένους» ιούς, επικρίνοντας άλλες χώρες για τη διάδοσή τους και επιβάλλοντας ασυνάρτητες απαγορεύσεις πτήσεων που προκάλεσαν χάος και συνωστισμό σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια.

Στην Ευρώπη, η νέα κρίση οξύνει τις εντάσεις μεταξύ εθνικής περιχαράκωσης και πανευρωπαϊκού συντονισμού. Τα ζητήματα υγειονομικής πολιτικής – ακόμα και η επιβολή περιορισμών στην ελευθερία μετακίνησης που εγγυάται η Ζώνη Σένγκεν – είναι προνομιακό πεδίο των κρατών-μελών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δράσει για να αποτρέψει τη λήψη μέτρων (π.χ. απαγόρευση ιατρικών εξαγωγών εντός της Ε.Ε.) που δυσχεραίνουν τη διαχείριση της επιδημίας στις πιο βαριά πληγείσες χώρες, να διευκολύνει την παροχή βοήθειας σε κλάδους και επιχειρήσεις με την αναστολή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων και να παράσχει στιβαρή τεχνοκρατική στήριξη στο επιχείρημα για την ανάγκη άμεσης και ογκώδους δημοσιονομικής δράσης. Η Επιτροπή έχει ήδη δραστηριοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση, με ανάμικτα αποτελέσματα (στο κρίσιμο τρίτο μέτωπο θα φανεί πόσο πειστική ήταν στο Eurogroup της Δευτέρας). Οι Ιταλοί ωστόσο έχουν εκφράσει παράπονα για την ελλειμματική αλληλεγγύη των υπόλοιπων κρατών-μελών, ειδικά την απροθυμία τους να χορηγήσουν ιατρικό εξοπλισμό, την ίδια στιγμή που η ιταλική κυβέρνηση συμφώνησε με την Κίνα για την παροχή 2 εκατομμυρίων προστατευτικών μασκών και 100.000 αναπνευστήρων.

Η Κριστίν Λαγκάρντ – που κι αυτή εξαγρίωσε τους Ιταλούς σηματοδοτώντας ότι η ΕΚΤ δεν θα παρέμβει για να ρίξει τα επιτόκια των ιταλικών ομολόγων – είπε στη συνέντευξη Τύπου της κεντρικής τράπεζας χθες ότι το σοκ του κορωνοϊού θα είναι «σφοδρό», αλλά αν όλοι λάβουν τα «σωστά μέτρα», θα είναι προσωρινό. Μέρος αυτής της προτροπής αφορά τις κυβερνήσεις και τα οικονομικά επιτελεία. Αλλά υπάρχει και η κρίσιμη παράμετρος της ατομικής ευθύνης – της αναστολής, για ένα διάστημα, συνηθειών που ανέκαθεν θεωρούσαμε αυτονόητα προνόμια της σύγχρονης ζωής.

Άρα; Ακυρώστε τα πάντα, πλένετε τα χέρια σας εργαστείτε (στο βαθμό του εφικτού) από το σπίτι. Λαμβάνετε πληροφόρηση από έγκυρα μέσα και από ειδικούς, όχι από δημαγωγούς, πρεσβευτές του μεταφυσικού και συνωμοσιολόγους. Κάνετε υπομονή. Η κρίση θα περάσει, η «ανοσία της αγέλης» θα γίνει πραγματικότητα. Οι επιλογές των πολιτικών, αλλά και η συμπεριφορά των πολιτών, θα κρίνουν πόσο ομαλά θα γίνει αυτό και πόσο μπορεί να περιοριστεί το ανθρώπινο και το οικονομικό κόστος.