Αυτοί που ξέφυγαν από το λάδι του τενεκέ

Ελληνες ελαιοπαραγωγοί – μεταποιητές εξηγούν πώς έφτασαν να στέλνουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους στο εξωτερικό. Διηγούνται τι συνάντησαν «εκεί έξω». Τις μεγάλες δυσκολίες που έφερε η αύξηση της τιμής του ελαιολάδου. Και προβλέπουν ότι σταδιακά η τιμή θα επανέλθει σε περισσότερο λογικά επίπεδα, εφόσον βέβαια «η παραγωγή της Ισπανίας πάει όπως φαίνεται τώρα. Γιατί εκείνοι είναι που ορίζουν τις τιμές, όχι εμείς».

Το λάδι τους δεν κυκλοφορεί συσκευασμένο στην ελληνική αγορά γιατί δεν υπάρχει κοινό. Οπως είναι γνωστό, στη χώρα μας το καλύτερο λάδι το κάνει μόνο ο γνωστός, που το στέλνει σε τενεκέ.

Να μην είμαστε έρμαια των Ιταλών

Βαγγέλης Χρυσαφούδης

Αγριστον – Καβάλα

Παραγωγός ελαιολάδου από τον πατέρα του, αλλά νέος στο επάγγελμα της τυποποίησης, ο Βαγγέλης Χρυσαφούδης φτιάχνει έξτρα παρθένο ελαιόλαδο από την πράσινη ελιά Χαλκιδικής, μια ποικιλία η οποία συνήθως πωλείται ως βρώσιμη γιατί έχει καλύτερη τιμή. «Φτιάχνει όμως μοναδικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο», λέει ο ίδιος με περηφάνια. Για να ελέγχει τι λάδι βγάζει έφτιαξε ελαιοτριβείο. Αποφάσισε όμως την πλήρη καθετοποίηση της παραγωγής του, όταν ένας τυποποιητής με τον οποίο συνεργαζόταν για τρία χρόνια τον ξεγέλασε, βάζοντας άλλο λάδι στα μπουκάλια με τη δική του επωνυμία, «με αποτέλεσμα να ξεφτιλιστώ και βέβαια να χάσω τον πελάτη».

«Είμαστε καταναλωτές ελαιολάδου, αλλά όχι “καλοί καταναλωτές”, γιατί όλοι έχουμε “έναν ξάδελφο που κάνει το καλύτερο λάδι”. Oταν βέβαια στην Ισπανία το 1990 πέθανε κόσμος από νοθευμένο λάδι, έβγαλαν νόμο ότι μπορούσες να διαθέτεις μόνο 100 κιλά ελαιόλαδο χύμα, όσο φτάνει για ιδιωτική κατανάλωση», περιγράφει. Φυσικά, εφόσον στην Ελλάδα υπάρχει πολύ «χύμα» ελαιόλαδο, Ιταλοί και Ισπανοί εκμεταλλεύονται τις συνθήκες, το αγοράζουν, το συσκευάζουν και το μεταπωλούν ακριβότερα. «Οι Ιταλοί εξάγουν το 150% του ελαιολάδου που παράγουν. Εμείς τεμπελιάζουμε, προτιμούμε την τακτική “έλα φόρτωσέ το και κάνε ό,τι θέλεις μετά. Τα λέμε του χρόνου”. Oταν όμως πουλάς “χύμα”, είσαι έρμαιο των Ιταλών. Αν πουλάς συσκευασμένο, τουλάχιστον είσαι κύριος του δικού σου παιχνιδιού. Eτσι το 2018 πήραμε την απόφαση να φτιάξουμε ελαιοτριβείο».

Oμως, το πρώτο λάδι από το ελαιοτριβείο της επιχείρησης ήταν μια δυσάρεστη έκπληξη. «Διαπιστώσαμε πόσο χάλια ήταν το λάδι μας σε σχέση με αυτό που ξέραμε ότι μπορούσαμε. Eτσι στρωθήκαμε στη δουλειά. Μάθαμε να δουλεύουμε σωστά τα μηχανήματα, κάνουμε συνέχεια ελέγχους, έχουμε προσλάβει γευσιγνώστη».

Το επόμενο βήμα ήταν το συσκευαστήριο, οπότε τώρα ελέγχει πλήρως το προϊόν το οποίο εξάγεται σε Σουηδία, Γαλλία, Καναδά, Αμερική και Γερμανία.

Oμως, πάνω που όλα πήγαιναν καλά, ξαφνικά μειώθηκε η παραγωγή. «Πρόπερσι βγάλαμε 500 τόνους λάδι και πέρυσι 70», λέει ο Βαγγέλης Χρυσαφούδης. «Η μειωμένη παραγωγή μού χάλασε τα όνειρα, αν είχα ελαιόλαδο θα μπορούσα να έχω ανοίξει πολλές ακόμη πόρτες. Πάντως, στο 1,5 ευρώ το κιλό δεν ξαναγυρίζω. Θα τα καταφέρω», καταλήγει.

Η καχυποψία των εισαγωγέων

Κώστας Κυδωνάκης

Oleum Crete olive oil Eλαιώνες Μεσσαράς στο Ηράκλειο

Το οικογενειακό ελαιουργείο υπήρχε από το 1983 και όπως συνήθιζαν οι περισσότεροι εκείνη την εποχή, οι ποσότητες που παράγονταν δίνονταν σε εμπόρους και εκείνοι με τη σειρά τους τις πουλούσαν χύμα στην Ιταλία. Σήμερα όλο το λάδι που παράγει ο ελαιώνας της οικογένειας, αλλά και άλλοι συνεργαζόμενοι παραγωγοί, φεύγει συσκευασμένο στο εξωτερικό. «Μου άρεσε πάρα πολύ η δουλειά στο ελαιοτριβείο. Θυμάμαι τον εαυτό μου να είμαι στο μάθημα στο γυμνάσιο και να μετράω τα λεπτά για να τελειώσει και να πάω στο ελαιουργείο να δουλέψω», λέει ο Κώστας Κυδωνάκης.

Η δουλειά ήταν πολύ συγκεκριμένη. Παραλάμβανες τις ελιές, τις ελαιοποιούσες, έδινες το ελαιόλαδο στον έμπορο και ούτε σε ένοιαζε τι θα γίνει από κει και πέρα. Oταν ο Κώστας Κυδωνάκης μπήκε για τα καλά στη δουλειά, αποφάσισε να δοκιμάσει να εξάγει ελαιόλαδο σε μπουκάλι με το όνομα της εταιρείας. «Το 2015 ξεκίνησα να πηγαίνω σε εκθέσεις ελαιολάδου σε όλο τον κόσμο. Τότε συνειδητοποίησα ότι το λάδι είναι ένα τρόφιμο, όχι κάτι μοναδικό που παράγουμε μόνο εμείς. Oταν έλεγα ότι είμαι από την Ελλάδα με κοίταζαν παράξενα και έλεγαν “η Ελλάδα παράγει ελαιόλαδο;”», λέει ο κ. Κυδωνάκης, με φωνή που ακόμη και σήμερα κρύβει έκπληξη. Η ιστορία με την οποία όλοι μεγαλώσαμε ότι παράγουμε το καλύτερο ελαιόλαδο στον κόσμο, τελικά δεν είναι και τόσο διαδεδομένη όσο νομίζουμε.

«Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και πρώτα απ’ όλα πρέπει να πείσεις ότι είσαι τίμιος», λέει και εξηγεί ότι αυτό το 2015 δεν ήταν καθόλου αυτονόητο. «Κουβεντιάζαμε με εισαγωγείς από όλο τον κόσμο και μας ρωτούσαν αν είμαστε συνεταιρισμός. Γιατί έχουμε καεί από τους συνεταιρισμούς, έλεγαν, και δεν θέλουμε πάλι να μπλέξουμε», διηγείται ο ελαιοπαραγωγός.

Η σταθερότητα στην ποιότητα και η συνέπεια όσον αφορά τις παραδοτέες ποσότητες αποτελούν τον μόνο τρόπο «για να κάνεις δουλειές στο εξωτερικό». Σήμερα οι ελληνικές εταιρείες έχουν καταφέρει να το πετύχουν αυτό, διαβεβαιώνει. Το λάδι από την Oleum Crete ταξιδεύει πλέον σε 45 χώρες, μεταξύ των οποίων Κίνα, Ιαπωνία, Ταϊβάν, αλλά και στη Νότιο Αφρική και την Αμερική, οπότε χρειάζεται να τηρεί τις αντίστοιχες προδιαγραφές της κάθε αγοράς.

Το ελαιουργείο συνεργάζεται πλέον και με άλλους παραγωγούς για να μεγαλώσουν οι ποσότητες προς εξαγωγή, αλλά «υπάρχει ακόμη δρόμος».

Οι εξαγωγές πάντως σημαίνουν και καλύτερη ρευστότητα. «Στο εξωτερικό μάς πληρώνουν μόλις στείλουμε το πρώτο τιμολόγιο. Το φορτίο είναι ακόμη στο καράβι και έχουμε εισπράξει τα χρήματα», λέει ο επιχειρηματίας.

Η αύξηση της τιμής του ελαιολάδου τα δύο τελευταία χρόνια, πώς επηρέασε την επιχείρηση; «Είχαμε δύο συνεχόμενες κακές χρονιές στην Ισπανία, την πρώτη σε παραγωγή χώρα στον κόσμο, ήταν αναμενόμενο να αυξηθούν οι τιμές. Βέβαια αυτό που έγινε ήταν υπερβολικό. Τον Αύγουστο του 2022 η μέση τιμή λίτρου ήταν 3,5 ευρώ, τον Απρίλιο του 2023 5 ευρώ και μέχρι τον Μάιο του 2023 έφτασε τα 8,5 ευρώ και το 2024 και τα 9 ευρώ. Εξαιτίας της αύξησης της τιμής οι πωλήσεις μας έπεσαν κατά 50%, αλλά από την άλλη οι τιμές αυξήθηκαν κατά 200%. «Πιστεύω φέτος που η παραγωγή της Ισπανίας θα είναι μια μέση παραγωγή, θα εξομαλυνθεί η αγορά», λέει ο κ. Κυδωνάκης.

Κρητικό λάδι στη Βραζιλία

Νίκος Ρενιέρης

Κίσσαμος Χανίων

Το ελαιόλαδο της οικογένειας φεύγει από τον Κίσσαμο απευθείας προς 40 χώρες σε όλο τον κόσμο και –δυστυχώς– οι Eλληνες καταναλωτές μπορούν να το γευτούν μόνο στο εξωτερικό, αφού εξάγεται το 90% του ελαιολάδου που εμφιαλώνεται.

Η οικογενειακή επιχείρηση, που αρχικά παρήγε μόνο ελαιόλαδο, ξεκίνησε την τυποποίηση τη δεκαετία του ’90. «Ο πατέρας μου είχε πειστεί ότι για να πάρει την υπεραξία που ήθελε έπρεπε να το εξάγει συσκευασμένο», λέει ο Νίκος Ρενιέρης.

«Για να διαφοροποιηθούμε έπρεπε η συσκευασία να είναι διαφορετική. Ψάξαμε μπουκάλια από την Ιταλία, αλλά ήταν πολύ ακριβά και θα ανέβαζαν πολύ το κόστος του προϊόντος. Eτσι ο πατέρας μου σχεδίασε μόνος του φιάλες σε ξύλο και μετά ήρθε σε επαφή με υαλουργίες για να τις κατασκευάσουν», θυμάται.

Οι εξαγωγές στην αρχή ακολούθησαν τον δρόμο της ελληνικής διασποράς. «Ξεκινήσαμε με τους Eλληνες της Αυστραλίας. Το 2006 πήγαμε στην πρώτη μας έκθεση SEAL στη Γαλλία, το μόνο ελαιόλαδο από την Ελλάδα». Εκεί ο 17χρονος τότε Νίκος συνειδητοποίησε πόσο αχανής αλλά και ανταγωνιστικός είναι ο χώρος της πώλησης τροφίμων. Μπορείς να πουλήσεις ελαιόλαδο οπουδήποτε στον κόσμο, αλλά το ίδιο και πολλοί άλλοι. «Το πλεονέκτημα της ποιότητας παίζει μεγάλο ρόλο. Το δοκιμάζει κάποιος και θέλει να το ξαναγευθεί και θα το αναζητήσει».

Το ελαιόλαδο Ρενιέρη πωλείται εδώ και 15 χρόνια σε μια ανερχόμενη, αλλά πολύ δύσκολη αγορά, τη Βραζιλία. «Στη Βραζιλία δεν έχουν συνηθίσει να τρώνε ελαιόλαδο, τώρα το βάζουν σιγά σιγά στη διατροφή τους. Αλλά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης», εξηγεί.

Oσον αφορά τις υψηλές τιμές των τελευταίων μηνών, ο κ. Ρενιέρης αναφέρει ότι μια επιχείρηση μπορεί να χάσει κάποια στιγμή γιατί θα αναγκαστεί να αγοράσει ακριβά όταν δεν υπάρχουν αποθέματα και αυξάνεται η ζήτηση. Oμως, η πορεία εξετάζεται στο σύνολο και όχι από το αν κερδίσεις ή χάσεις μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. «Eχει σημασία να μην εξαρτάσαι μόνο από μια αγορά», συμπληρώνει.

Μόνο με ποιότητα στον ανταγωνισμό

Νικόλαος Αθανασόπουλος

Ελαιόλαδο Vatsiko – Γαργαλιάνοι Μεσσηνίας

Η ομάδα που παράγει και συσκευάζει το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο Vatsiko από την ποικιλία κορωνέικη, ελαιόλαδο ΠΟΠ, είναι ένας συνεταιρισμός ο οποίος δημιουργήθηκε το 2004.

Η μακροχρόνια αναμονή για την εξόφληση των ποσοτήτων που δίδονται στην αγορά ήταν ένα από τα βασικά κίνητρα των παραγωγών για να στραφούν προς τις εξαγωγές από την αρχή. «Τα σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα πληρώνουν ύστερα από έξι μήνες. Δηλαδή δίνεις το λάδι σήμερα και πληρώνεσαι τον Σεπτέμβρη. Εμείς δεν έχουμε τα κεφάλαια να αντέξουμε τόσο πολύ, ούτε μπορούμε να ρισκάρουμε. Στο εξωτερικό, έχουμε πληρωθεί πριν καλά καλά φύγει το προϊόν μας από την αποθήκη. Μάλιστα η Γερμανία πληρώνει δύο μήνες μπροστά». Oμως, στο εξωτερικό ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος: «Η Ισπανία έχει μικρό κόστος παραγωγής και άρα μπορεί να πουλήσει φθηνότερα. Eπρεπε λοιπόν να φτιάξουμε ένα προϊόν το οποίο να είναι ανταγωνιστικό και η μόνη λύση ήταν ένα καλύτερο προϊόν», περιγράφει ο κ. Αθανασόπουλος.

Τα πρώτα χρόνια η ποσότητα τυποποιημένου ελαιολάδου που εξήγαν ήταν μικρή, όμως η επιτυχία του σε διεθνείς διαγωνισμούς τού έδωσε το διαβατήριο που χρειαζόταν. Oλο το λάδι που συσκευάζεται πηγαίνει στο εξωτερικό, αλλά αρκετές ποσότητες πωλούνται ακόμη «χύμα» στην Ιταλία. «Προχωράμε, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Μόλις το 2021 καταφέραμε να φτιάξουμε δικές μας εγκαταστάσεις για τυποποίηση και αποθήκευση».