Ελληνικό, δηλαδή ανατολίτικο, Μάνατζμεντ

Στο προηγούμενο κείμενό μου με τίτλο “Ο μάνατζερ που θα ήθελα να ήμουν” φιλοτεχνούσα ένα πορτρέτο του ιδανικού μάνατζερ, σφυρηλατημένο από τις εμπειρίες και τις προσωπικές προτιμήσεις μου.

Όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, το ενδιαφέρον ορισμένων φίλων προσήλκυσε, αντιστικτικά, το επίπεδο του ελληνικού Μάνατζμεντ. Είχα ασχοληθεί και παλαιότερα με το θέμα. Με αυτή την ευκαιρία επανέρχομαι.

Ελληνικό Μάνατζμεντ, λοιπόν. Τι το χαρακτηρίζει; Πέντε δομικά, ανατολίτικα στοιχεία που συνιστούν και στοιχειώνουν την υπανάπτυξή του. Σε τεχνοκρατικό επίπεδο: 1. Αμοιβαίως, καχύποπτη, χωροφυλακίστικη συμπεριφορά μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων 2. Συναισθηματική αντιμετώπιση προβλημάτων και σχέσεων 3. Αμυντική διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας 4. Ευκαιριακή- και πάντα βραχυπρόθεσμη-πυροσβεστική δράση και 5. Η εν κρυπτώ (η μεταξύ μας) αλληλοβοήθεια.

1.Καχύποπτη συμπεριφορά

Η παρακάτω ιστορία, το παράδειγμα καλύτερα, τα λέει όλα επί του προκειμένου:

Στην αίθουσα  συνεδριάσεων των βεζίρηδων -τον οντά – που υπάρχει στο Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη, οι ξεναγοί συνήθως προφταίνουν την ερώτηση  των φιλομαθών επισκεπτών, πληροφορώντας τους ότι ένα παραθυράκι που υπάρχει στον εσωτερικό τοίχο , πίσω και πάνω από τα αναπαυτικά μιντέρια, όπου κάθονταν οι βεζίρηδες και συζητούσαν τις υποθέσεις της αυτοκρατορίας, χρησίμευε για να μπορεί ο σουλτάνος, αθέατος πίσω από το παραθυράκι αυτό να παρακολουθεί, όποτε ήθελε, τις συνεδριάσεις και να σχηματίζει προσωπική εντύπωση για τον τρόπο που οι αξιωματούχοι του χειρίζονταν τα προβλήματα και τα θέματα της ημέρας, όλοι μαζί  και ο καθένας χωριστά. Βεβαίως ο σουλτάνος αραιά και που ήταν εκεί, πίσω απ’ την κρυψώνα του. Το παραθυράκι όμως ήταν πάντα εκεί, με ή χωρίς τον σουλτάνο πίσω του, υποχρεώνοντας έτσι τους βεζίρηδες να δίνουν στις συνεδριάσεις, κάθε φορά τον καλύτερό τους εαυτό.

Το παραθυράκι, λοιπόν, μνημείο: καχυποψίας, παντελούς έλλειψης εμπιστοσύνης, καπατσοσύνης, “επιτηδειότητας” και αρνητικού σκέπτεσθαι.

2. Αμυντική διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας

Μπήκα στο επάγγελμα και βγήκα από αυτό με την διαχείριση της γνώσης και της πληροφορίας, ιδιαίτερα αναφορικά με την μεταβίβασή τους, να χαρακτηρίζεται από την έως και ανήθικη συμπεριφορά των προϊσταμένων έναντι των  υφισταμένων τους. Σχεδόν σα να μην άλλαξε τίποτα από την ηρωική εποχή της “μαστορικής” κυριαρχίας. Της απόλυτης  δηλαδή, δεσποτείας του μάστορα πάνω στα παραπαίδια του, τους καλφάδες, όπου οι τελευταίοι δεν είχαν παρά να περιμένουν υπομονετικά, την όποια ανέλιξή τους, εξαρτημένοι  από την μεγαλοψυχία  και την συγκυριακή κατά κανόνα γενναιοδωρία του μάστορα – άρχοντα.

Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, οι κάθε είδους υφιστάμενοι, μαθητές, βοηθοί και παραγιοί προσπαθούσαν να μάθουν τη δουλειά με το μάτι. Ποτέ με τ’ αυτιά. Έβγαζαν, με άλλα λόγια, τους κανόνες  του παιχνιδιού παρατηρώντας τους παίχτες.

 Λαμπρή εξαίρεση, αυτή των ολίγων, που προτιμούν να είναι, ακόμα και περισσότερο από όσο θα έπρεπε, ανταποκριτικοί, παρά απρόθυμοι: “Η γίδα, έλεγε ο παππούς, δεν κουτσαίνει απ’ τ’ αυτί”.

 

3. Συναισθηματική προσέγγιση προβλημάτων και σχέσεων

Το Φιλότιμο, σημαία της ελληνικής εργασιακής κουλτούρας. Εθνικό χαρακτηριστικό των επαγγελματικών σχέσεων. Καθοριστικό στοιχείο της καθημερινότητας διευθυνόντων και διευθυνομένων. Από εκεί και η άκρως συναισθηματική τοποθέτηση των Ελλήνων εργαζομένων, σε προβλήματα και καταστάσεις, αντί της λογικής, της αντικειμενικής αντιμετώπισής τους, μακριά από προσωπικές αναγωγές, ερμηνείες και ταυτίσεις…

Πιστεύω ότι, η όποια αποτελεσματικότητα του Έλληνα μάνατζερ οφείλεται περισσότερο στη φιλοτιμία των υφισταμένων του, παρά στις δικές του διευθυντικές επιδεξιότητες.

Μια ιστορία που επαναλαμβάνεται, από γενιά σε γενιά, συνεχώς, αρχίζοντας από το σπίτι και συνεχίζοντας στο σχολείο, στο στρατό κ.λπ.: Απλοϊκές νοικοκυρές, αγαθοί δημοδιδάσκαλοι, αστοιχείωτοι καραβανάδες έχουν, με ευκολία, διαπρέψει στη διοίκηση Ελλήνων, τόσο ευάλωτων στην προσβολή τής ιερότερης και πιο χειροπιαστής έκφρασης της ατομικής αξιοπρέπειας: του Φιλότιμου.

 

4. Ευκαιριακή έως και πυροσβεστική αντίδραση στις εξελίξεις

“Εκ των ενόντων”: μια έκφραση  που αμφιβάλλω αν κι αυτή υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα του κόσμου. Τουλάχιστον με το “θετικότατο” περιεχόμενο  που έχει πάρει σε μας, μέσα και από τον αρχαιοπρεπή της γλωσσικό μανδύα. Μια έκφραση που αναγορεύει τις πρόχειρες, κάτω από πίεση αποφάσεις και πράξεις αυτοσχεδιασμού, τυχαίες, πολλές φορές της τελευταίας στιγμής, τα γιουρούσια με λίγα λόγια, σε εθνικό άθλημα αποτελεσματικότητας κάτω από πίεση – αποτέλεσμα, όπως θέλουμε να το εμφανίζουμε, της ευλυγισίας του πνεύματος και του ελληνικού δαιμονίου: κάτι δηλαδή σαν εθνική μαγκιά.

Μια άλλη εθνική διάκρισή μας κι αυτή. Που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η έλλειψη κάθε προγραμματισμού και η ευκολία ή μάλλον η αυθεντία  να  μετατρέπουμε τα πάντα σε επείγοντα  και μετά – και πάντα πυροσβεστικά –  να ασχολούμαστε  μ’ αυτά, αναγκαστικά εις βάρος των εκάστοτε σημαντικών, τα οποία, με τη σειρά  τους, ύστερα από λίγο ή πολύ, γίνονται κι αυτά επείγοντα για να τραβήξουν τότε την προσοχή και το ενδιαφέρον μας κοκ.

 

5. Πόσο αθώα είναι η εν κρυπτώ (η μεταξύ μας) αλληλοβοήθεια;

Οι περίφημες πελατειακές σχέσεις δεν περιορίζονται μόνο στο κράτος και τους πολιτικούς. Αυτές ανθούν και στις επαγγελματικές, διαπροσωπικές μας σχέσεις. Περισσότερο στο δημόσιο αλλά, περιέργως, και στον ιδιωτικό τομέα το σύστημα διακυβέρνησης στη χώρα βασίζεται στην ανατολική συμπάθεια μάλλον, παρά στη δυτική αποστασιοποίηση.

[bs-quote quote=”Κυβερνιόμαστε, γενικώς και σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα, από ανθρώπους που αδυνατούν να ξεχωρίσουν την ατομική από τη δημόσια σφαίρα.” style=”style-2″ align=”left”][/bs-quote]

Κυβερνιόμαστε, γενικώς και σε όλα τα ιεραρχικά επίπεδα, από ανθρώπους που αδυνατούν να ξεχωρίσουν την ατομική από τη δημόσια σφαίρα. Από τον ηθικό κώδικα της αφοσίωσης στον κοντοχωριανό, τον κολλητό, τον παλιό συμμαθητή, παρά από τους δεοντολογικούς κανόνες της αξιοκρατικής διακυβέρνησης. Από ανθρώπους που προτάσσουν την προστασία της κουμπαριάς ή της παιδικής φιλίας, έναντι της προστασίας της επαγγελματικής τους υπόληψης, που συγχέουν τα διαπροσωπικά, συναισθηματικά ή κερδοσκοπικά κριτήρια της ιδιωτικής σφαίρας με τις αφηρημένες, αντικειμενικές αρχές και αξίες της επαγγελματικής-δημόσιας σφαίρας. Στην Ελλάδα τού σήμερα, η ανατολική συμπάθεια υπερτερεί του δυτικού ορθολογισμού.

Συμπέρασμα; Η πολιτική, οικονομική, κοινωνική, ακόμα και η πολιτιστική ζωή θα εξακολουθεί να ασθενεί στη χώρα μας, στο μέτρο που η ιδιωτικής εντάσεως νοοτροπία των κολλητών θα ορίζει τον τρόπο που συγκροτείται η δημόσια, η συλλογική μας συνείδηση.

 

*Τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα. gcostoulas@gmail.com