Εσείς πόση πρωτεΐνη πήρατε σήμερα;

Σε ένα από τα τελευταία της βίντεο, βλέπουμε τη Σ. να βάζει δύο ολόκληρα κουτιά «τυρί κρέμα με έξτρα πρωτεΐνη» στη σούπα κολοκύθας που ετοιμάζει για το βραδινό της. Είναι ένα από τα βίντεο «what I eat in a day» στα οποία οι youtubers δείχνουν τα γεύματα της ημέρας – για λόγους όχι άσχετους με το αντικείμενο αυτού του ρεπορτάζ, πρόκειται για ιδιαίτερα δημοφιλές περιεχόμενο. «Τα 100 γραμμάρια (σ.σ. τυρί κρέμα) έχουν 11 γρ. πρωτεΐνης, εξηγεί, τα 175 που είναι η συσκευασία θα μας δώσει το πολύ 20 γρ. Είκοσι γραμμάρια πρωτεΐνης για μια μερίδα είναι λίγο για εμένα που προσπαθώ να πιάσω 120 γρ. σίγουρα την ημέρα. Εγώ χρειάζομαι 120-140 γρ. (…) Το ένα γραμμάριο ανά κιλό σωματικού βάρους είναι οριακά απαγορευτικό. Μίλησα με τη διατροφολόγο και μου είπε ότι δεν βάζει σε κανέναν κάτω από 1,5 γρ. πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. Πόσο μάλλον αν κάποιος γυμνάζεται κιόλας. Το ιδανικό είναι 2 με 2,5 γρ. πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. Εφαγα λοιπόν το ψάρι μου το μεσημέρι και έβαλα στο πρωινό μου ένα scoop πρωτεΐνη. Από το πρωινό πήρα 25 γρ., από το βραδινό θα πάρω 20 γρ. και από το ψάρι άντε να πήρα 25 γρ. Τα 120 γρ. τα βλέπω με κυάλια. Δεν επιτρέπεται, δεν είναι καλό, ατροφούν οι μύες, δεν αναπλάθονται, πέφτει ο μεταβολισμός».

Η Σ. έχει 21.000 εγγεγραμμένους συνδρομητές, ενώ το συγκεκριμένο βίντεο είδαν 16.400 χρήστες. «Κάνε ένα βίντεο για τις πρωτεΐνες για εμάς που θέλουμε να ξεκινήσουμε και να πάρουμε σκόνη πρωτεΐνης και μπάρες pls», γράφει από κάτω μια συνδρομήτρια. «Εμένα με έχουν σώσει τα ασπράδια αυγών για την πρωτεΐνη, δηλαδή τη σούπα σου θα τη συνδύαζα με μια ομελέτα από ασπράδια με 300 γρ. ασπράδι», γράφει μια άλλη. «Πόσο σημαντικό ήταν το σημερινό σου βίντεο, κατάλαβα την ακριβή πρόσληψη πρωτεΐνης που χρειάζομαι!».

Τι γίνεται λοιπόν με την πρωτεΐνη; Γιατί μοιάζει όλοι να έχουν αρχίσει να μετρούν τα γραμμάρια πρωτεΐνης που λαμβάνουν καθημερινά; Γιατί άρχισαν να κυκλοφορούν δεκάδες είδη διατροφής, από μπάρες και τσιπς μέχρι ψωμιά, γιαούρτια και ζυμαρικά, με επισήμανση ότι περιέχουν «έξτρα πρωτεΐνη»; Το μήνυμα εκπέμπεται δυνατά και είναι το εξής: «Περισσότερη πρωτεΐνη ισοδυναμεί με καλύτερη υγεία και απόδοση». Και έχει πιάσει τόπο. Μολονότι, σύμφωνα με τις οδηγίες της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, η προτεινόμενη πρόσληψη πρωτεΐνης είναι 0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους κάθε μέρα (οι έγκυοι και οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερο, μαζί με τα άτομα με έντονη δραστηριότητα), οι Αμερικανοί άνδρες υπερβαίνουν αυτή τη σύσταση κατά 31%, σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, και οι γυναίκες το ξεπερνούν κατά περίπου 12%. Εχει βρεθεί επίσης ότι 60% των ενηλίκων στις ΗΠΑ προσπαθούν να βρουν τρόπο να εντάξουν περισσότερη πρωτεΐνη στο διαιτολόγιό τους.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία, η ζήτηση πάντως για είδη πρωτεΐνης έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Οπως λέει στην «Κ» η Μαρία Αραμπατζιανή, country manager της GymBeam, που εμπορεύεται πρωτεΐνες και άλλα είδη αθλητικής διατροφής, τα τελευταία δύο χρόνια οι πωλήσεις όλων των ειδών έχουν αυξηθεί κατά 200%, με τις πρωτεΐνες να βρίσκονται στο τοπ 10 προϊόντων κάθε μήνα! «Ολο και περισσότερος κόσμος αρχίζει να εφαρμόζει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και προσανατολίζεται στην άσκηση και σε μια πιο active καθημερινότητα», σημειώνει. «Ολοι αρχίζουν και ψάχνονται τι άλλο μπορούν να κάνουν πέρα από τη γυμναστική και αυτό είναι η διατροφή. Αυτό που παίζει ρόλο για την αύξηση της μυϊκής μάζας, βοηθάει στον μεταβολισμό και σε κάνει να νιώθεις χορτάτος είναι η πρωτεΐνη και επειδή δεν μπορείς εύκολα να την πάρεις από τη διατροφή, ο πιο εύκολος τρόπος είναι τα συμπληρώματα. Αυτή η ευκολία είναι που έχει κάνει τον κόσμο να στραφεί σ’ αυτή τη λύση».

Η διατροφή keto

Οι ειδικοί πάντως παρακολουθούν τη συγκεκριμένη διατροφική τάση με συγκρατημένη ανησυχία. «Υπάρχει πράγματι έξαρση της κατανάλωσης πρωτεΐνης», παρατηρεί ο Ευθύμιος Καπάνταης, παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας. Αυτό έχει συμβεί για δύο λόγους, εξηγεί. Αφενός, σχετίζεται με τη διάδοση τα τελευταία χρόνια της δίαιτας απώλειας βάρους μέσω πρωτεΐνης, της γνωστής διατροφής keto, αλλά και άλλων παρόμοιων διατροφικών σχημάτων. «Σε αυτές τις δίαιτες, το πρώτο τρίμηνο το άτομο έχει μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σχέση με μια παραδοσιακή λιγοθερμιδική δίαιτα, στο εξάμηνο έχει την ίδια απώλεια, ενώ μετά το εξάμηνο αυτές οι δίαιτες εμφανίζουν χειρότερα αποτελέσματα. Ακόμη και στο τρίμηνο οι συγκεκριμένες δίαιτες υπερέχουν σε απώλεια βάρους, αλλά όχι κατ’ ανάγκην σε απώλεια λίπους ή βελτίωση σύστασης σώματος. Κάποιοι όμως εκμεταλλεύτηκαν εμπορικά κάποιες μελέτες που έλεγαν ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όσους θέλουν να χάσουν γρήγορα βάρος, με αποτέλεσμα να διαδοθούν ευρέως. Εγινε δηλαδή αποδεκτό από το κοινό ότι παραπάνω πρωτεΐνη σημαίνει μεγαλύτερη απώλεια βάρους».

«Αν τρώω πρωτεΐνη από το πρωί μέχρι το βράδυ λαμβάνω και λίπος και χοληστερόλη, στοιχεία που μακροπρόθεσμα μάλλον κάνουν κακό. H υψηλή πρωτεΐνη βλάπτει και τα νεφρά».

Στα παραπάνω ήρθε να προστεθεί κι ένας άλλος παράγοντας, η αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που αθλούνται. «Ενώ η πλειονότητα πάει να περάσει καλά και να γυμναστεί, οι γυμναστές τούς προτείνουν υπερβολές ώστε να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα. Eχουν μάθει στις σχολές ότι αυτή αυξάνεται με πρωτεΐνη. Τους βάζουν λοιπόν όλους να τρώνε πρωτεΐνη χωρίς μέτρο, χωρίς ένδειξη ή ουσιαστικό στόχο». Oπως υπογραμμίζει ο κ. Καπάνταης, ένας φυσιολογικός άνθρωπος χρειάζεται 0,8 γρ. καθαρής πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. «Αυτοί που γυμνάζονται μπορούν να φτάσουν μέχρι το διπλάσιο. Δεν χρειάζεται να πάνε στα 2 γρ. που τους προτείνουν». Oμως, φαίνεται ότι πάνω σ’ αυτή την πλασματική ανάγκη έχει αναπτυχθεί μια τεράστια βιομηχανία. «Την τάση της εποχής το μάρκετινγκ την εντόπισε. Μέσω των γυμναστηρίων διακινούνται τεράστιες ποσότητες πρωτεΐνης αμφιβόλου προελεύσεως και δραστικότητας. Ολοι κατευθύνθηκαν να τρώνε πρωτεϊνούχα γεύματα, ενώ άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορα τρόφιμα με πρωτεΐνη».

Αυτή η τάση ωστόσο μπορεί να έχει και παρενέργειες. «Αν τρώω πρωτεΐνη από το πρωί μέχρι το βράδυ λαμβάνω και λίπος και χοληστερόλη, στοιχεία που μακροπρόθεσμα κάνουν κακό», σημειώνει ο ίδιος. «Επιπλέον όλοι οι διεθνείς επιστημονικοί οργανισμοί που έχουν σχέση με τη διατροφή συστήνουν έως 50% των θερμίδων της ημέρας να προέρχονται από υδατάνθρακες. Αρα, η υπερβολική λήψη πρωτεΐνης αντίκειται στις διεθνείς οδηγίες. Επιπλέον, εκτός από το καρδιαγγειακό, η υψηλή πρωτεΐνη βλάπτει και τα νεφρά. Στους νεφροπαθείς, το πρώτο που κάνουμε είναι να τους μειώσουμε την πρωτεΐνη».

Η διαιτολόγος – διατροφολόγος Κωνσταντίνα Κατσανά, που έχει κάνει και μεταπτυχιακό στην αθλητική διατροφή, συμφωνεί ότι πρόκειται για τάση που αποσκοπεί στο κέρδος. «Oπως και στη μόδα έτσι και στη βιομηχανία της δίαιτας υπάρχουν trends. Το συγκεκριμένο έχει μεγάλο κέρδος έναντι της κλασικής δίαιτας γιατί σχετίζεται και με συμπληρώματα. Μπαίνεις σήμερα στο μανάβικο της γειτονιάς και βρίσκεις μπάρες πρωτεΐνης στο ταμείο, και μάλιστα πανάκριβες». Oταν το βλέπεις παντού, θες να το αγοράσεις. «Τελικά φτάνουμε στο σημείο να νιώθουμε συνεχώς άγχος ή ότι κάνουμε κάτι λάθος. Μας δημιουργεί εμμονή γύρω από το φαγητό. Oμως, το μέτρημα των γραμμαρίων, η υπερβολική ενασχόληση με την πρόσληψη πρωτεΐνης ή οποιουδήποτε συστατικού μπορεί να πυροδοτήσει μια διατροφική διαταραχή. Μόνον όσοι κάνουν πρωταθλητισμό πρέπει να μετρούν πρωτεΐνη, και πάλι αυτό το κάνει η επιστημονική τους ομάδα. Γιατί και αυτοί είναι επιρρεπείς σε διατροφικές διαταραχές. Oλοι είμαστε ευάλωτοι».

Στο γραφείο της βλέπει συνεχώς άτομα με προβληματική σχέση με το φαγητό. «Παρατηρώ ότι πολλά άτομα που έχουν κάνει fasting σε συνδυασμό με keto έχουν την πιο δυσλειτουργική σχέση με το φαγητό. Eχουν αρχίσει να φοβούνται το φαγητό. Κάνουν υπερφαγικά επεισόδια με υδατάνθρακες γιατί όλη μέρα έχουν φάει αυγό βραστό, cottage cheese, αμύγδαλα και μπριζόλα με σαλάτα και το βράδυ δεν μπορούν να σταματήσουν να τρώνε. Δεν είναι λαιμαργία, είναι ότι το σώμα τους τους ωθεί σε αυτά που χρειάζονται. Δεν χάνουν κιλά για αυτοπροστασία».

Οι influencers

Oπως είπαμε όμως και στην αρχή, η πληροφορία «εκεί έξω» είναι ότι η πρωτεΐνη σε βοηθάει να χάνεις βάρος. Και αυτή η πληροφορία διακινείται από αυτούς με τη μεγαλύτερη επιρροή, τους influencers. Μία από τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου (με έδρα το Μάντσεστερ) διαφημίζει στο σάιτ της το πρόγραμμα «στρατολόγησης» χρηστών που θα προβάλλουν τα προϊόντα της: «Είναι ένας εύκολος τρόπος για να κερδίσετε χρήματα από την ιστοσελίδα σας, το μπλογκ σας, τους θαυμαστές σας στο Facebook, στο Instagram, στο Twitter ή οποιοδήποτε άλλο online περιεχόμενο!». Αντίστοιχη πολιτική εφαρμόζει και η GymBeam (τα κεντρικά της οποίας είναι στη Σλοβακία). «Εμείς έχουμε συνολικά 47 influencers στην ομάδα μας», αναφέρει η κ. Αραμπατζιανή. «Οι μισοί έχουν σχέση με τον χώρο του fitness και οι μισοί με το lifestyle. Συνεργαζόμαστε και με γιατρούς, αλλά και με αθλητές που μπορεί να μην έχουν μεγάλους λογαριασμούς με πολλούς followers, αλλά θέλουμε να τους στηρίξουμε». Oπως λέει, το influencer marketing είναι ο πιο εύκολος και οικονομικός τρόπος προσέγγισης του αγοραστικού κοινού. «Επειδή είναι παιδιά της διπλανής πόρτας, έχουν την ευκαιρία να προβάλουν με άμεσο τρόπο τα προϊόντα».

________________________________________________________________________________________________

Κεντρική φωτό: Οι μπάρες είναι ένα μόνο από τα είδη των τυποποιημένων προϊόντων που κατακλύζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ με την ένδειξη «έξτρα πρωτεΐνη». Τσιπς, ψωμιά, γιαούρτια, ζυμαρικά – η γκάμα των τροφίμων που υπόσχονται «καλύτερη υγεία και απόδοση» εμπλουτίζεται διαρκώς. Ωστόσο, οι ειδικοί ανησυχούν ότι σταδιακά το μάρκετινγκ δημιουργεί μια πλασματική ανάγκη που μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές υπερβολές. [GETTY IMAGES]