Η απίστευτη ιστορία του Αυστραλού ιερέα που ανακάλυψε μετά από 66 χρόνια την ελληνική οικογένειά του στην Εύβοια

Αλιβέρι Ευβοίας – Μιλντούρα Αυστραλίας, 1929-2018. Δύο σημεία στον χάρτη που ένωσαν, χώρισαν και ξαναένωσαν ζωές.

Ο Γιάννης Φρυγανιώτης από το Αλιβέρι της Εύβοιας θα πάρει το καράβι για την Αυστραλίατο 1929, σε ηλικία 24 ετών. Αναζητά μια καλύτερη ζωή στη Μιλντούρα, όμως η οικονομική κρίση του ’30 θα του την στερήσει. Θα πεθάνει το 1969, σε ηλικία 64 ετών, μόνος, χωρίς οικογένεια και παιδιά (έτσι νόμιζε τουλάχιστον), σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Μελβούρνη. Έμεινε τρεις μήνες στο νεκροτομείο γιατί οι αρχές δεν μπορούσαν να βρουν συγγενείς του.

Ο Τζόζεφ θα γεννηθεί το 1952, στην Αυστραλία. Η μητέρα του, χωρισμένη από τον Αυστραλό σύζυγό της και έχοντας ήδη έξι παιδιά, θα φύγει έγκυος από τη Μιλντούρα για να πάει να ζήσει με την μητέρα της, 461 χιλιόμετρα μακριά, στο Μπαλαράτ. Στη συνέχεια θα μετακομίσει στη Μελβούρνη, όπου και θα μεγαλώσει ο Τζόζεφ.

Ο Τζόζεφ θα μεγαλώσει νομίζοντας ότι είναι και εκείνος παιδί του πρώην συζύγου της μητέρας του, του Κ.*. Αυτό υποστηρίζει συνεχώς, ακόμη και όταν του λένε τα αδέρφια του, στα 30 του, ότι δεν είναι παιδί του Κ. Όμως η μητέρα του επιμένει. Μέχρι το 2015, στα 63 του, που κάνει ένα τεστ DNA και ανακαλύπτει ότι είναι μισός Έλληνας. Μετά από πολλές δυσκολίες, εξοντωτική έρευνα στο ίντερνετ και απίστευτη τύχη, βρίσκει το 2018 τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του πατέρα του, Γιάννη Φρυγανιώτη, στο Αλιβέρι Ευβοίας.

Εκεί θα τον συναντήσω και εγώ, στη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του στις ρίζες του και τη νέα του ζωή.

Ο Τζόζεφ είναι καθολικός ιερέας στη Βενετία.

Μετανάστευσε στην Ιταλία το 1977, όταν ήταν 25 ετών. «Ο πατέρας μου πήγε στην Αυστραλία στα 24, εγώ έκανα την αντίθετη διαδρομή στα 25 μου, απλά μια χώρα δίπλα», θα μου πει όσο μου εξιστορεί την απίστευτη ιστορία του. Μαζί μας είναι οι συγγενείς του, ο Γιώργος Φρυγανιώτης, πρώτος του ξάδερφος από τον αδερφό του πατέρα του, Ευάγγελο, η αδερφή του Γιώργου, Σοφία και η ανιψιά του Βάνα Φρυγανιώτη, που ο παππούς της Κώστας είναι ο άλλος αδερφός του πατέρα του. Ο πατέρας του είχε τρία αδέρφια. Τον Ευάγγελο, τον Κώστα και την Μαρία. 

Χρειάστηκε να του κάνουν ολόκληρο σχεδιάγραμμα με το γενεαλογικό του δέντρο για να μπορέσει να μάθει όλα τα μέλη της μεγάλης οικογένειας που τον καλωσορίζει ως νέο μέλος.

Ανακαλύπτοντας την αλήθεια

Η αλήθεια για τις ρίζες του άργησε να αποκαλυφθεί. «Ποτέ δεν μου άρεσε η Αυστραλία. Και πάντα λάτρευα τη Μεσόγειο», μου λέει. Ειδικά την Ελλάδα. Από μικρό παιδί κάτι τον τράβαγε στον ελληνικό πολιτισμό, τη γλώσσα. Μάλιστα στο πανεπιστήμιο προσπάθησε να μάθει αρχαία ελληνικά. Όταν πήρε τα αποτελέσματα του DNA, εξηγήθηκαν πολλά.

Παρόλο που είχε μεταναστεύσει στην Ιταλία, πήγαινε στην Αυστραλία όποτε μπορούσε. Η πρώτη φορά που του είπαν τα αδέρφια του ότι δεν είναι παιδί του Κ. ήταν περίπου το 1983, όταν ήταν 31 ετών. Πήγε στην μητέρα του ζητώντας εξηγήσεις. «Είμαι παιδί του;» τη ρωτούσε. Εκείνη επέμενε. «Ναι, φυσικά είσαι παιδί του». Φαινομενικά τον έπεισε, αλλά πάντα κάτι τον έτρωγε. «Ένας φίλος μου με έπεισε τελικά να κάνω τεστ DNA. Πρώτα έκανα ένα με τα αδέρφια μου, τα τέσσερα αγόρια της οικογένειας, και βγήκε ότι ήμασταν εντελώς διαφορετικοί. Δεν είχαμε το ίδιο χρωμόσωμα Υ, που προέρχεται από τον πατέρα. Άρα ήταν σίγουρο ότι δεν ήμουν του Κ. Έτσι έκανα ένα πιο ολοκληρωμένο τεστ, αυτά που στέλνεις τα αποτελέσματα στην Αμερική. Και τότε έμαθα ότι είμαι μισός αγγλοσάξονας (σ.σ. από την μητέρα του) και μισός Έλληνας».

Ο Γιάννης δεν έμαθε ποτέ

Όταν τελικά πήγε πίσω στην Αυστραλία στην μητέρα του (πριν από περίπου δύο χρόνια), με τα αποτελέσματα του τεστ, δεν μπορούσε πια να το αρνηθεί. Στα 96 της χρόνια, του αποκάλυψε ότι ο πατέρας του ήταν κάποιος που ονομαζόταν Τζόνι (Γιάννης), αλλά δεν θυμόταν το επίθετό του. Θυμόταν μόνο ότι ξεκινούσε από Φρυ. Του αποκάλυψε επίσης ότι ήταν κάποιος που είχαν περίπου τρία χρόνια σχέση στη Μιλντούρα, όταν εκείνη ήταν σε διάσταση από τον Κ. Με τον Τζόνι δεν παντρεύτηκαν ποτέ και όταν έμεινε έγκυος, αποφάσισε να φύγει από τη Μιλντούρα.

-Δεν του αποκάλυψε ποτέ ότι περίμενε παιδί;

-Όχι. Δεν έχει καμία επαφή με τον πατέρα μου από τη στιγμή που φύγαμε.

-Δεν σας είπε ποτέ γιατί δεν κράτησε επαφή; 

-Νομίζω ότι θεωρούσε πως ο πατέρας μου δεν ήθελε να γίνει οικογενειάρχης, πατέρας.

-Αλλά δεν τον ρώτησε ποτέ ανοιχτά; 

-Όχι, δεν τον ρώτησε ποτέ. Μου είπε ότι επέστρεψε κάποια στιγμή για να τον βρει, όταν ήμουν εγώ δύο χρονών. Με πήρε με το τρένο και πήγαμε στην Μιλντούρα να τον ψάξουμε, αλλά δεν τον βρήκε. Ο πατέρας μου δεν έμαθε ποτέ για μένα.

Θυμάμαι τη συζήτηση που είχα κάνει με τη Βάνα, την ανιψιά του, λίγες ημέρες νωρίτερα, όταν μου έλεγε την ιστορία τους. «Ο παππούς μου έλεγε ότι ο Γιάννης αγαπούσε τα παιδιά και πάντα ονειρευόταν να κάνει οικογένεια. Και αν ήξερε την ύπαρξη του Τζόζεφ, σίγουρα θα τον είχε ονομάσει Γιώργο, από τον πατέρα του».

Φεύγοντας από την μητέρα του, ο Τζόζεφ κατάλαβε ότι είχε λίγες πληροφορίες. Ένα μικρό όνομα, ένα επίθετο που ξεκινάει από Φρυ, μια περιγραφή ενός ανθρώπου μοναχικού, χωρίς πολλές διασυνδέσεις. Του είπε επίσης ότι είχε ένα φορτηγάκι, χρώματος μπλε με άσπρο.

Ήξερε όμως και κάτι άλλο από το τεστ DNA. Ότι μάλλον καταγόταν από την Εύβοια. Με αυτά τα τεστ, σου δίνουν και κάποια επίθετα, μου εξηγεί. «Το Φρυγανιώτης δεν ήταν μέσα. Αυτά που μου έδωσαν ήταν από ανθρώπους που ζούσαν κυρίως στην Αμερική και την Αυστραλία. Γιατί παίρνουν στοιχεία από όσους που έχουν κάνει το τεστ και τα συνδέουν. Στην Ελλάδα δεν το κάνουν πολλοί. Όμως είδα ότι πολλά από αυτά τα ονόματα, είχαν καταγωγή από την Εύβοια. Έτσι σκέφτηκα ότι ίσως να κατάγομαι και εγώ από εκεί».

Η ατέρμονη αναζήτηση

Άρχισε να ψάχνει σε ότι αρχεία υπήρχαν στην Αυστραλία. «Υπάρχουν πολλά δεδομένα στο ίντερνετ. Υπάρχει ένα μεγάλο site που ονομάζεται Ancestry, με γενεαλογικά στοιχεία και DNA. Έχει επίσης όλες τις λίστες δημοτολογίου, όσων ψηφίζουν. Ήξερα ότι οι γονείς μου συναντήθηκαν στη Μιλντούρα. Έτσι έψαξα online όλες τις λίστες της περιοχής, την περίοδο 1949 – 1953, δηλαδή λίγο πριν και λίγο μετά από το διάστημα που έμεινε έγκυος. Έψαξα… δεν ξέρω κι εγώ… εκατοντάδες ονόματα. Έγραψα ένα-ένα όλα τα ελληνικά ονόματα. Έψαχνα κάτι με Φρυ. Αλλά δεν μπόρεσα να βρω τίποτα. Όταν πήγα ξανά στην Αυστραλία, έψαξα κι εκεί τα αρχεία. Αλλά ούτε εκεί βρήκα κάτι. Δεν υπήρχε κανένα ίχνος του. Είχα απογοητευτεί πάρα πολύ».

Αργότερα θα μάθει ότι ο πατέρας του δεν είχε γραφτεί ποτέ στα αρχεία της Αυστραλίας, γι’ αυτό δεν τον έβρισκε πουθενά. Δεν είχε πάρει ποτέ την υπηκοότητα, δεν είχε καταγραφεί ποτέ ως μετανάστης. Όταν αργότερα θα μάθει το όνομα του, θα βρει την μια και μοναδική καταγραφή του, όταν έφτασε με το πλοίο το 1929. «Γιάννης Φρυγανιώτης, ηλικία 24 ετών, αγρότης». Τρία στοιχεία, μέσα σε τρία κουτάκια. Αυτό και τίποτα άλλο.

Πως βρήκε το όνομα

Το όνομα ήρθε τελικά μετά από μεγάλη αναζήτηση και αρκετή τύχη. Αξιοποίησε μια άλλη πληροφορία που του είχε δώσει η μητέρα του. Δύο ονόματα γειτόνων. Μιχάλης και Ζαχαρούλα. «Κοίταξα ξανά όλες τις λίστες ψάχνοντας έναν Μιχάλη και μια Ζαχαρούλα. Βρήκα ότι το επίθετό τους ήταν ”Ξουρής”. Είχαν τέσσερα παιδιά και το ένα ονομαζόταν Γιώργος».

Στο Google (αχ αυτό το Google) βρήκε ότι ήταν πρωταθλητής κωπηλασίας. «Όλη αυτή η αναζήτηση μου πήρε περίπου ένα χρόνο. Και κάποια στιγμή, ενώ χαζολογούσα στο ίντερνετ, έβαλα στην αναζήτηση “Γιώργος Ξουρής κωπηλασία”. Βγήκε ένα σχολείο στο Περθ και η ανακοίνωση ότι είχε επισκεφθεί την ομάδα του σχολείου. Πήρα τηλέφωνο στο σχολείο (μέσα στη νύχτα στην Ιταλία) και τους είπα ότι τον ψάχνω. Τους εξήγησα την υπόθεσή μου και μου έδωσαν το τηλέφωνο.

Τον πήρα τηλέφωνο από την Ιταλία. Του είπα ότι ήμουν γιος της J. K. και μου είπε ότι θυμόταν την οικογένειά μου και ότι πάντα αναρωτιόντουσαν τι απογίναμε αφότου φύγαμε. Και με παρέπεμψε στην αδερφή του Ρίτα που θυμόταν περισσότερα».

Όταν ο Τζόζεφ είπε στην Ρίτα αυτά τα λίγα που ήξερε για τον πατέρα του (Γιάννης, όνομα που ξεκινάει από Φρυ και μπλε με άσπρο φορτηγάκι) του είπε ότι τον ήξερε ως «Γιάννης ο Χωροφύλακας».

Όσο μιλάμε ο Γιώργος, ο ξάδερφος του Τζόζεφ, που είναι μαζί μας στη συνέντευξη, θα μας εξηγήσει ότι αυτό ήταν το παρατσούκλι του, γιατί στην Ελλάδα είχε κάνει στη χωροφυλακή.

Η Ρίτα θα του περιγράψει ένα άνθρωπο πολύ καλό, που τον συμπαθούσαν πολύ και έκανε παρέα με την οικογένειά της. Όμως ούτε εκείνη θυμόταν το επίθετό του.

Αυτό θα το βρουν αργότερα, όταν ο αδερφός της, ο κωπηλάτης, θα ταξιδέψει από το Περθ στο Μιλτζούρι («χιλιόμετρα απόσταση») και θα αρχίσει να ρωτάει τους παλιούς εάν ξέρουν ποιος ήταν ο Γιάννης ο Χωροφύλακας. Ένας ηλικιωμένος Έλληνας θα του πει ότι τον έλεγαν Φρυγανιώτη και ότι ήταν από το Αλιβέρι.

Επικήδειος στον Ριζοσπάστη

Για πρώτη φορά λοιπόν, ο Τζόζεφ, πριν από περίπου ένα χρόνο, θα μάθει ποιο είναι το επίθετο του πατέρα του και την καταγωγή του. Και από τους ανθρώπους στη Μιλντούρα θα βρει και κάτι άλλο εξίσου πολύτιμο: μια φωτογραφία του πατέρα του. Η οποία είναι και η μοναδική που έχει. Ανάμεσα σε καμιά δεκαριά άτομα, μια φιγούρα πίσω-πίσω, θα δώσει στον Τζόζεφ την πολυπόθητη εικόνα της καταγωγής του, του παρελθόντος του, τις ρίζες του.

«Άρχισα να ψάχνω στο ίντερνετ τα πάντα για το όνομα Φρυγανιώτης». Στα ελληνικά, αφού γνωρίζει το ελληνικό αλφάβητο από τότε που είχε προσπαθήσει να μάθει τη γλώσσα, πριν καν μάθει ότι είναι Έλληνας. Και έπεσε πάνω σε ένα δημοσίευμα του 2002 στον Ριζοσπάστη. Ήταν επικήδειος για τον δικηγόρο, Κώστα Φρυγανιώτη, αγωνιστή του ΕΑΜ, θείος του Τζόζεφ και παππούς της Βάνας.

«Σάββατο 12 Οχτώβρη 2002 – ”Εφυγε” πριν λίγες μέρες (στις 29 Σεπτέμβρη) από κοντά μας ο μπαρμπα – Κώστας Φρυγανιώτης, σε ηλικία 93 χρονών. Η κηδεία του έγινε την επομένη, στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αλιβέρι, όπου έζησε και έδρασε. Δικηγόρος, στο επάγγελμα, υπερασπίστηκε πολλές φορές και με επιτυχία τα δίκια των εργατοϋπαλλήλων. Η πλούσια πολιτική και κοινωνική του δράση, η συμμετοχή του στους αγώνες τον καταξίωσε ως αγωνιστή και το 1958 ήταν υποψήφιος βουλευτής με την ΕΔΑ. Πριν απ′ αυτό, όμως, σαν μαχητής του ΕΛΑΣ πολέμησε κατά του φασισμού, μέσα από τις τάξεις του. Μετά τα Δεκεμβριανά και στις αρχές του Εμφύλιου συνελήφθη και φυλακίστηκε και κατόπιν, το 1947 εξορίστηκε στη Μακρόνησο, μέχρι τα τέλη του 1950. Η χούντα των συνταγματαρχών τον συνέλαβε και τον εξόρισε για δεύτερη φορά στη Γιούρα».

«Βλέποντας τη φωτογραφία του συγκλονίστηκα. Αυτός, λέω, μοιάζει με τον πατέρα μου!».

Μετά την ανακάλυψη αυτή ήρθε ο φόβος. Πώς να επικοινωνήσει με αυτή την οικογένεια; Κι αν δεν τον δεχτούν; Επίσης στην περιοχή υπήρχαν πολλοί Φρυγανιώτηδες. Πως θα ήξερε ποιοι είναι οι δικοί; «Θα μπορούσα να έρθω στο Αλιβέρι νωρίτερα και να χτυπάω πόρτες. Αλλά δεν ήξερα πως θα με δεχτούν…», μου λέει.

Η τύχη όμως του χαμογελά. Τον Σεπτέμβριο του 2017, η εκκλησία τον μεταφέρει από τη Ρώμη στη Βενετία. Εκεί γίνεται φίλος με τον ελληνορθόδοξο παπά της Βενετίας, που είναι Ιταλός. Μοιράστηκε μαζί του την ιστορία του. Μια ημέρα, από το πουθενά, ο παπάς τον παίρνει τηλέφωνο και του λέει ότι θα επισκεφθεί την εκκλησία του ο Σύλλογος Αλιβερίου και τον προσκάλεσε να πάει κι εκείνος για να ρωτήσουν τους επισκέπτες εάν γνωρίζουν την οικογένειά του. Έτσι και έγινε. Κι εκεί, την Ημέρα του Αγίου Πνεύματος του 2018, συνέβη το αναπάντεχο: έπεσε πάνω σε συγγενή. Την Όλγα Μπόκαρη.

«Ο παππούς μου είχε πρώτο ξάδερφο τον Κώστα Φρυγανιώτη, τον δικηγόρο» μου εξηγεί η ίδια. Μόλις μου είπαν ότι υπάρχει εκεί ένας άνθρωπος που ονομάζεται Φρυγανιώτης και ότι κατάγεται από το Αλιβέρι, τα έχασα. Αμέσως πήρα τηλέφωνο τη Σοφία (σ.σ. ξαδέρφη του Τζόζεφ) και την ρώτησα εάν ο πατέρας της είχε άλλο αδερφό εκτός από τον Κώστα. Μου απάντησε ότι είχε, ότι τον έλεγαν Γιάννη και ότι είχε φύγει για την Αυστραλία και δεν γύρισε ποτέ. Όταν του το είπα συγκινήθηκε πάρα πολύ».

-Εμφανισιακά σας θύμισε κάποιον;

-Ναι! Έμοιαζε πάρα πολύ με τον πατέρα του Γιώργου και της Σοφίας, τον Ευάγγελο.

Έτσι, στις 28 Μαΐου του 2018, ο Τζόζεφ θα βρει την οικογένεια του πατέρα του και η οικογένειά του θα βρει κάτι πολύτιμο από τον αδερφό που χάθηκε στην Αυστραλία.

Η Βάνα Φρυγανιώτη, η ανιψιά του, επικοινώνησε αμέσως μαζί του, για να κανονίσουν συνάντηση. Στα μηνύματα που ανταλλάσσουν δείχνει ανακουφισμένος που δέχτηκαν το νέο με τόση χαρά. «Δυνατό αγκάλιασμα to you and dear Vasiliki with many tears in my eyes. Thank you. Thank you», της γράφει.

«Δεν σκέφτηκες ποτέ ότι μπορεί να είχε γίνει λάθος, να μην είναι συγγενής σας;», ρωτάω τη Βάνα.

«Όχι, καθόλου. Κανένα από τα στοιχεία που υπήρχαν δεν οδηγούσε στη σκέψη ότι μπορεί να είναι λάθος ή ψέματα. Η αρχική του εικόνα έδειχνε έναν άνθρωπο πάρα πολύ συγκροτημένο. Και ίσως ήταν τόσο θετική αυτή σαν είδηση, που δεν ήθελα να βάλω τίποτα αρνητικό στο μυαλό μου. Και όταν τον είδαμε στο αεροδρόμιο, ε, εκεί βεβαιωθήκαμε. Εκείνες τις ημέρες ένιωθα πραγματικά τι πάει να πει ευτυχία…».

Η πτήση του έφτανε στο Ελ. Βενιζέλος στις 18 Ιουνίου. Είχε πει στην Βάνα ότι θα φοράει μαύρα για να τον αναγνωρίσουν. Όταν όμως τον βλέπει ο Γιώργος, ο ξάδερφός του, μέσα στο πλήθος, τον κατάλαβε αμέσως. «Δεν βλέπεις; Αυτός είναι δικός μας», τους είπε.

Στο πρώτο του ταξίδι στο Αλιβέρι θα μάθει όσα περισσότερα μπορεί για τον πατέρα του. Ότι είχαν προσπαθήσει πολλές φορές να τον πείσουν να επιστρέψει, αλλά εκείνος δεν το έκανε, ότι δεν αγαπούσε το χρήμα, ήθελε να βγάζει τόσα όσα χρειαζόταν για να ζει και ότι αγαπούσε την οικογένεια.

«Ίσως θα ήταν καλύτερα για εκείνον αν είχε γυρίσει τότε. Γιατί στην Αυστραλία ήταν μόνος του» μου λέει ο Τζόζεφ, με ένα μακρόσυρτο alooone. «Ξέρω ότι είχαν προσπαθήσει να τον πείσουν να επιστρέψει αλλά δεν το έκανε. Πέθανε περίπου την περίοδο που ο Κώστας Φρυγανιώτης ήταν στην εξορία. Φαντάζομαι θα ήταν δύσκολες και οι επικοινωνίες τότε».

Ο Γιώργος μας λέει ότι είχε επικοινωνία και με τον πατέρα του, γιατί ο Κώστας Φρυγανιώτης ήταν συχνά στις «κατασκηνώσεις» (εξορία). «Τρεις φορές μας είχε ειδοποιήσει ότι θα έρθει και πάντα έκανε πίσω», μας λέει. «Τελικά μας πήραν τηλέφωνο στο καφενείο του χωριού από την Αυστραλιανή πρεσβεία στην Αθήνα. Μίλησα εγώ και μου είπαν ότι ο αδερφός του πατέρα μου που ήταν στην Αυστραλία, πέθανε. Αυτό το μάθαμε μήνες μετά τον θάνατό του».

«Είχε ένα λυπηρό τέλος…», λέει ο Τζόζεφ.

Έρχεται η Σοφία με φωτογραφίες του αδερφού του Γιάννη και των παππούδων τους και το κλίμα αλλάζει. Χαμόγελα, σχέδια για το μεσημεριανό, ποιους θα συναντήσει εκείνη την ημέρα ο Τζόζεφ.

Όσο μιλάμε, ρωτά περισσότερα πράγματα τη Βάνα για τις εξορίες, το ΚΚΕ και τη δράση του θείου του. «Πίστευε στην ελευθερία και ήθελε να βοηθάει τους αδύναμους. Αποφάσισε να υπερασπιστεί και να καλύψει νομικά όσους κυνηγούσαν οι ταγματασφαλίτες. Έτσι τον χαρακτήρισαν κομμουνιστή. Στην εξορία δεν υπέγραψε ποτέ δήλωση μεταμέλειας».

Αυτό που δεν μπόρεσαν να του δώσουν ήταν άλλες φωτογραφίες του πατέρα του. «Ότι παλιά αρχεία υπήρχαν από την οικογένεια, χάθηκαν. Ακόμη και βιβλία που είχε γράψει ο παππούς. Εκεί να δεις απογοήτευση, που περίμενε πως και πως να δει μια φωτογραφία του πατέρα του», μου λέει η Βάνα.

Το Φρύγανι και το DNA: «Εκεί είναι το σπίτι μας»

Μια στιγμή που την συγκλόνισε ήταν όταν επισκέφθηκαν τις περιοχές κοντά στο Μαρμάρι.

«Βρισκόμασταν σε ένα σημείο που φαινόντουσαν τα βουνά του Κάβο Ντόρο και η θάλασσα δεξιά. Τον είδα ότι κλονίστηκε και άρχισαν να τρέχουν δάκρυα από τα μάτια του. Όταν τον ρώτησα τι έπαθε, μου λέει: “Δεν ξέρω γιατί, αλλά αυτή η εικόνα με συγκλονίζει και με γεμίζει συναισθήματα”. “Αυτό που μπορώ να σου πω είναι ότι έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα και στον πατέρα μου και στον παππού μου”, του απάντησα. Μετά από καιρό, σε ένα μήνυμά του μου εξήγησε ότι το γονίδιο που έχουμε (J–M267) είναι από τους νεολιθικούς ανθρώπους που είχαν φτάσει από την Μέση Ανατολή στην Εύβοια 7.000 χρόνια πριν και κατοίκησαν το Κάβο Ντόρο. Το επίθετό μας, άλλωστε, είναι όνομα προέλευσης, από το Φρύγανι, στο Κάβο Ντόρο. Γι′ αυτό, μου λέει, μας κλονίζει όλους τόσο πολύ αυτή η εικόνα. Γιατί εκεί είναι το σπίτι μας».

Το Φρύγανι θα το επισκεφθούν στο δεύτερο ταξίδι του στην Ελλάδα, μια ημέρα πριν τον συναντήσω εγώ. Πλέον έχουν μείνει εκεί δύο – τρία σπίτια. Αλλά για τον Τζόζεφ είναι υπέροχο.

-Που σας αρέσει περισσότερο; Στο Αλιβέρι ή στο Φρύγανι;

-Για μένα το Φρύγανι είναι το πιο όμορφο μέρος…

Η ανακοίνωση στη μητέρα του

Τον Αύγουστο που μας πέρασε πήγε στην Αυστραλία, όπως κάνει κάθε χρόνο. Εκεί είδε την μητέρα του, που τώρα είναι 98 ετών, και της είπε τα πάντα για τη νέα του οικογένεια.

-Πως το αντιμετώπισε;

–Χάρηκε πολύ. Νομίζω ότι κατά κάποιο τρόπο ήταν και μια ανακούφιση για εκείνη. Μου είπε ότι έπρεπε να μου το έχει πει χρόνια πριν. Μακάρι να το είχε κάνει. Όταν ήμουν νεότερος θα μπορούσα να μάθω καλύτερα τα ελληνικά και να γνωρίσω την παλιότερη γενιά. Είναι λυπηρό το ότι δεν μπορούσα να τους γνωρίσω. Από τις περιγραφές καταλαβαίνω ότι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα γενιά. Ο Κώστας εργάστηκε πολύ σκληρά για να γίνει δικηγόρος, ήταν ένας άνθρωπος με υψηλά ιδανικά, έξυπνος και πνευματώδης. Είναι μια ωραία οικογένεια για να ανήκει κάποιος. Και είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις από που κατάγεσαι. Μια πολύ βασική ανθρώπινη ανάγκη. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν δεδομένη την οικογένειά τους. Σε πολλούς μάλιστα, δεν αρέσει κιόλας. Αλλά αν δεν ξέρεις τις ρίζες σου, είναι ένα τρομερό βασανιστήριο.

Στο ταξίδι του στην Αυστραλία, ο Τζόζεφ βρήκε και τον τάφο του πατέρα του. Τον επισκέφθηκε με τη Ρίτα, που τον βοήθησε να βρει το όνομα του. «Πρέπει να είμαστε οι πρώτοι άνθρωποι που επισκέφτηκαν ποτέ αυτόν τον τάφο», γράφει σε ένα μήνυμά του στην Βάνα. Ένα κομμάτι γης χωρίς μνήμα από πάνω. Έψαλε τη νεκρώσιμη ακολουθία στα λατινικά και μέρος της στα ελληνικά. Τώρα σχεδιάζει να του φτιάξει ένα μνήμα.

«Συγκινήθηκα πολύ που είδα τον τάφο του. Και είμαι πολύ χαρούμενος που έχω όλους εσάς εκεί, στο Αλιβέρι. Απαλύνει κάπως τη λύπη», γράφει στη Βάνα…

*Μας ζητήθηκε να μην αναφερθούν τα ονόματα που προέρχονται από την οικογένεια της μητέρας του Τζόζεφ.