Η αρχαία εκκλησία και η πελώρια ελιά _ Απιδιά Λακωνίας

Η Απιδέα (όπως είναι η επίσημη γραφή του χωριού) κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή. Την εποχή εκείνη δηλαδή που οι άνθρωποι από κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες χωρίς μόνιμη κατοικία, άρχισαν να εγκαθίστανται μόνιμα σε διάφορες περιοχές κι εκεί να οργανώνουν μικρές κοινότητες.
Χαρακτηριστικό της Νεολιθικής εποχής είναι η ενασχόληση με τη γεωργία, η εξημέρωση ζώων και η χρήση της κεραμικής. Αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι έφτιαξαν εργαλεία και όπλα ενώ παράλληλα άρχισαν να “χτίζουν” πολιτισμό. Σήμερα, τα ευρήματα αυτής της εποχής μας δίνουν πολλά στοιχεία για την καθημερινότητα στις μικρές κοινωνίες αλλά μας βοηθούν και να χρονολογούμε ένα μνημείο ή μια περιοχή.

Στην Απιδιά Λακωνίας σώζεται μια αρχαία εκκλησία και μια πελώρια ελιά

Για πολλές δεκαετίες η ακριβής χρονολογία οικοδόμησης του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου δεν μπόρεσε να οριστεί με ακρίβεια. Τα τελευταία χρόνια όμως, μετά από έρευνες και επιμονή του εκκλησιαστικού συμβουλίου, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν κι έδωσαν μια σαφή εικόνα για το πότε χτίστηκε το πρώτο τμήμα του ναού.

Έτσι λοιπόν η οικοδόμηση της εκκλησίας τοποθετείται περίπου στα τέλη του 5ου αιώνα. Αυτό σε ελεύθερη μετάφραση καθιστά την Κοίμηση της Θεοτόκου στην Απιδέα Λακωνίας αρχαιότερη ακόμα και από το σύμβολο της ορθοδοξίας. Την επιβλητική Αγία Σοφία, στην Κωνσταντινούπολη.

Βέβαια από την πρώτη φάση της οικοδόμησης στην παλαιοχριστιανική εποχή μέχρι σήμερα, σχεδόν τίποτα δεν είναι το ίδιο. Οι επιρροές της βυζαντινής αρχιτεκτονικής έχουν δώσει άλλη τροπή την εξέλιξη του #μνημείου.

Πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει στο ναό, όμως κάθε λεπτομέρεια, κάθε γωνιά, κάθε εκατοστό αυτής της εκκλησίας αποπνέει μια αίσθηση μυστηρίου και βαθιά κατάνυξης. Κατεβαίνοντας στα σκαλιά για να βρεθείς στο κυρίως με΄ρος του ναού σε κυριαρχεί μια βαθιά ανάγκη να υποκλιθείς στο μεγαλείο που κατάφερε και δημιούργησε ο άνθρωπος προς τιμήν της πίστεώς του.

Εδώ παίδες να θυμάστε κάτι πολύ σημαντικό: ανεξάρτητα από το τι πιστεύει ο καθένας μας για τα θεία, αυτούς τους χώρους οφείλουμε να τους σεβόμαστε και να τους αντιμετωπίζουμε σαν χώρους με μεγάλη ιστορική σημασία. Σαν μνημεία δηλαδή.

Το μνημείο της φύσης που χρονολογείται από την εποχή του Χριστού

Πέρα όμως από αυτά που κατάφερε να δημιουργήσει ο άνθρωπος, η φύση έκανε πάλι τα μαγικά της για να μας θυμίζει ποιος είναι τελικά το μεγάλο αφεντικό σε αυτό τον υπέροχο κόσμο. Η υπεραιωνόβια ελιά που βρίσκεται πλησίον του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου (κοιμητήριο) μετράει περίπου 2.000 χρόνια ζωής.

Οι ερευνητές που εξέτασαν το δέντρο έφτασαν στο συμπέρασμα πως αυτό φυτεύτηκε την εποχή του Χριστού. Κάνε τις πράξεις και μέτρα αιώνες ζωής, καρποφορίας και πολιτισμού. Γιατί αν ένα δέντρο έχει συνδεθεί άρρηκτα με την μυθολογία μας, τον ελληνικό πολιτισμό από αρχαιοτάτων χρόνων και με το χριστιανισμό αργότερα, αυτό δεν είναι άλλο από την ευλογημένη ελιά.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως οι προγονοί μας έλεγαν πως ένα σπίτι που έχει λάδι, αλεύρι και κρασί είναι πλούσιο. Κάτι μου λέει πως είχαν δίκιο. Κάτι επίσης με τσιγκλάει πως κάπου το χάσαμε στην πορεία π@τριώτες… Κι όχι μόνο χάσαμε τον “φτωχό” μας πλούτο (από επιλογή φυσικά) αλλά και ξεχάσαμε με τους καιρούς να ζούμε πραγματικά. Αυτά όμως είναι μια άλλη ιστορία και ίσως τα πούμε κάποια άλλη φορά.

Πίσω στο θέμα όμως και την υπεραιωνόβια ελιά. Καθότι μητέρα όλων μας η φύση, ανέκαθεν υπήρξε γενναιόδωρη με τους ανθρώπους και όλα τα πλάσματα του πλανήτη. Το συγκεκριμένο ελαιόδεντρο λοιπόν όχι μόνο στέκει ακόμα όρθιο, όχι μόνο έχει γλιτώσει από φυσικές καταστροφές, πολέμους, κατακτητές και όλα τα δεινά, αλλά συνεχίζει να καρποφορεί και να προσφέρει τα αγαθά της. Σκέψου δηλαδή πόσοι άνθρωποι έχουν τραφεί από το λάδι της, πόσοι έχουν χρησιμοποιήσει τα ξύλα της να ζεσταθούν, πόσοι έχουν ξαποστάσει στον ίσκιο της. Αν αυτό δεν αποτελεί μέρος ενός θαύματος, τότε τι;

Να θυμάσαι ότι η περίμετρος του δέντρου στη βάση του κορμού είναι 14,10 μέτρα. Η διάμετρος φτάνει τα 5 μέτρα και το ύψος ξεπερνά τα 8 μέτρα. Μέσα στην κουφάλα χωράνε κάμποσοι άνθρωποι αλλά δε μέτρησα πόσοι αφού δεν είχα κόσμο να βάλω με΄σα…

Δεν ξέρω αν φταίει ο όγκος του δέντρου, η πελώρια κουφάλα του ή η θέση του στο χάρτη του χωριού, αλλά δεν είναι καθόλου λίγοι οι θρύλοι που το ζώνουν. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο να πάρει φωτιά η φαντασία όταν αντικρίζεις ένα τέτοιο θαύμα της φύσης.

Τέλος σημειώστε πως και οι δυο χώροι (εκκλησία και ελιά) είναι πάντα καθαροί και περιποιημένοι. Πράγμα που όλο και σπανίζει στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα σε μικρά χωριά ή απομονωμένα μέρη.

Τώρα ξέρεις, αν βρεθείς σε εκείνα τα μέρη στο κέντρο της Λακωνίας (στο δρόμο προς Μονεμβάσια για να προσανατολιστείς ντε!) που θα κάνεις παράκαμψη.