Η καγκελόπορτα του Αττίκ στον Προμπονά

Η αθηναϊκή γεωγραφία του Αττίκ είναι ένας γοητευτικός χάρτης που απλώνεται από το Νέο Φάληρο έως τα Πατήσια, ένας τρόπος να δει κανείς την πόλη μέσα από τις διαδρομές των προσωπικοτήτων που σφράγισαν ολόκληρες εποχές. Τα βήματά μου με οδηγούσαν στον Προμπονά. Εκεί ο Αττίκ, δηλαδή ο Κλέων Τριανταφύλλου (1885-1944), είχε βάλει τέλος στη ζωή του σε μια μονοκατοικία που ήταν το τελευταίο του σπίτι. Η Δανάη (Στρατηγοπούλου), που είχε ερμηνεύσει μερικά από τα πιο δημοφιλή τραγούδια του, έγραφε πως ο Αττίκ είχε αγοράσει «μια νόστιμη μονοκατοικία στον κήπο του Προμπονά, οδός Ευθυκράτους 10». Αυτά και άλλα πολλά έγραψε η Δανάη στο εξαίρετο βιβλίο της «Αττίκ» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1986), ένα βιβλίο σπάνιου ήθους. Αλλά το σπιτάκι της οδού Ευθυκράτους κοντά στον Ποδονίφτη, κοντά σε αυτόν τον παράδεισο που αγνοούμε και καταστρέφουμε, έχει προ πολλού κατεδαφιστεί («Καθημερινή», 23.6.1993) και μόνο η καγκελόπορτα έχει μείνει.

Ο Αττίκ, για τον οποίο γνωρίζουμε πολλά χάρη και στην αγάπη της ανιψιάς του, Πέλειας Τζαρτίλη, κόρης του αδελφού του Αττίκ, Κίμωνα, η οποία επί της ουσίας φρόντισε το αρχείο, είχε μια βαθιά σχέση με την Αθήνα. Και όχι μόνο για την περίφημη Μάντρα, αρχικά στην οδό Μηθύμνης και αργότερα στην Αχαρνών, στο θέατρο «Δελφοί», αλλά και για όλες τις διαδρομές του, από το Νέο Φάληρο έως τον βαθύ αστικό ιστό στον άξονα της Πατησίων. Στο Νέο Φάληρο η οικογένεια του Αττίκ είχε αρχοντικό στη συμβολή των οδών Γιαννοπούλου και (νυν) Ειρήνης, όπως γράφει στο μοναδικής αξίας μπλογκ του ο M.L.P. (που έχει χαρτογραφήσει και ακτινογραφήσει τον Πειραιά στην ευρύτερη ακτίνα του). Στο Νέο Φάληρο ο Αττίκ συμμετείχε και στην κοινωνική και καλλιτεχνική ζωή. Πάντως, όταν απεβίωσε, η ιατροδικαστική και τοξικολογική εξέταση στο Νεκροτομείο Αθηνών αναφέρει ως διεύθυνση κατοικίας του το σπίτι στην οδό Σουρή 9 στο Νέο Φάληρο, που πιθανώς ανήκε στην αδελφή του, Κορίννα. Μπορεί να ήταν δεύτερη ή θερινή κατοικία. Στον Προμπονά ο Αττίκ πηγαίνει όταν άφησε το σπίτι που έμενε στον οδό Δευκαλίωνος 4, κοντά στην πλατεία Κολιάτσου, ένας δρόμος όπου διασώζονται σκόρπια μερικά σπίτια ιδιαίτερης αισθητικής. Το γεγονός επίσης ότι η κατοικία και οι δραστηριότητες του Αττίκ ήταν συγκεντρωμένες κυρίως προς την Πατησίων, πολλά έχει να μας πει για τον αστικό χάρτη της εποχής (επίσης το «Μέγαρον Αττίκ» ήταν στην Κοδριγκτώνος 4).

Από το παλιό σπιτάκι του Προμπονά έμεινε η καγκελόπορτα, βαμμένη μαύρη. Ο κήπος έχει μερικά παλιά δέντρα, ολόγυρα έχουν αλλάξει πολλά, αλλά κάποια προπολεμικά σπίτια μού δίνουν εικόνες που θα έβλεπε και ο Αττίκ. Η φύση οργιάζει τέτοια εποχή στον κακόμοιρο Ποδονίφτη.