Προχτές, ο δισεκατομμυριούχος σφουγγοκωλάριος του Ντόναλντ Τραμπ Βιβέκ Ραμασγουάμι, ο οποίος υποτίθεται ότι σε λίγες εβδομάδες θα αναλάβει μαζί με τον Ήλον Μασκ ένα νέο τμήμα περιορισμού της σπατάλης στο δημόσιο τομέα των ΗΠΑ, ανέβασε μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση στο Twitter.
“Ο λόγος που οι εταιρείες τεχνολογίας προσλαμβάνουν συχνά μετανάστες μηχανικούς αντί για γηγενείς αμερικανούς, δεν είναι θέμα νοημοσύνης, αλλά θέμα κουλτούρας”, έγραφε. Κι ο 39χρονος γιος Ινδών μεταναστών συνέχιζε, εξηγώντας εκτενώς πως η αμερικανική ποπ κουλτούρα, οι ταινίες και οι σειρές των τελευταίων δεκαετιών, προάγουν συστηματικά την μετριότητα και υποβαθμίζουν το μόχθο και την αριστεία. “Μια κουλτούρα που εκθειάζει την ‘βασίλισσα του χορού’ και όχι τον νικητή της μαθηματικής ολυμπιάδας, τον αθλητή και όχι τον καλύτερο μαθητή του σχολείου, δεν βγάζει τους καλύτερους μηχανικούς”, λέει. Και αναφέρει και συγκεκριμένα παραδείγματα τηλεοπτικών σειρών που άνθρωποι της γενιάς μας (αλλά απολύτως κανένας άλλος) θυμούνται, για να τεκμηριώσει το επιχείρημά του, το οποίο είναι το εξής: ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται περισσότερους τέτοιους, καταρτισμένους μετανάστες από ξένες χώρες, καθότι η αγορά των εταιρειών τεχνολογίας δεν μπορεί να βρει αρκετούς και αρκετά καλούς εντός των ΗΠΑ.
Advertisement
Η τοποθέτηση του Ραμασγουάμι πυροδότησε μια έντονη, διπλή αντίδραση. Αφενός, προκάλεσε τη μήνι των αυθεντικών MAGA, που ξαφνικά άκουγαν από τους θεωρητικά “δικούς τους” ότι υπάρχει και καλή μετανάστευση. Κάτι που πάει ενάντια στο ακροδεξιό δόγμα που θεωρεί όλους τους μετανάστες εγκληματίες και βιαστές, που “έρχονται να πάρουν τις δουλειές μας”. Το ότι ξαφνικά οι αυθεντικοί ρατσιστές τα βάζουν με τους όψιμα τραμπικούς ολιγάρχες -πριν καν ορκιστεί ο Τραμπ- είναι το ένα πράγμα που έχει ενδιαφέρον. Το άλλο ενδιαφέρον είναι πως με λοιδωρίες αντέδρασαν στην ανάρτηση του Ραμασγουάμι και οι απέναντι, οι δικοί μας, οι της αντίστασης. Αυτοί αντέδρασαν ενστικτωδώς αρνητικά, όπως αντιδρούν σε οτιδήποτε λένε οι σφουγγοκωλάριοι του Τραμπ. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτή η αντίδραση ήταν άδικη. Εγώ πιστεύω ότι ο Ραμασγουάμι σε γενικές γραμμές έχει δίκιο.
Ένα από τα τηλεοπτικά σίριαλ που έχω παρακολουθήσει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο είναι το “Friends”. Δεν είναι πρωτότυπο αυτό -ήταν η δημοφιλέστερη σειρά στον κόσμο 20-25 χρόνια πριν, και κόσμος εξακολουθεί να την παρακολουθεί μέχρι σήμερα. Έχω δει όλα τα επεισόδια, όλων των σεζόν, πολλές φορές το καθένα. Ξέρω ατάκες και ολόκληρες σκηνές απ’ έξω. Πάντα, όμως, υπήρχε ένα στοιχείο στο Friends που με ξένιζε, που κάπως μου κλώτσαγε: το ότι το σενάριο αντιμετώπιζε πάντα τον πιο μορφωμένο και καταρτισμένο χαρακτήρα της σειράς -τον παλαιοντολόγο Ρος Γκέλερ- με κοροϊδία και μπούλινγκ. Όποτε ο Ρος ανάφερε οτιδήποτε ενδιαφέρον για το αντικείμενο της δουλειάς του, κάποιο επιστημονικό δεδομένο ή ένα χρήσιμο στοιχείο για να συνεισφέρει στη συζήτηση, οι υπόλοιποι τον λοιδωρούσαν, τον κορόιδευαν ή τον αγνοούσαν, βαριεστημένοι. Δεν ήταν το σημαντικότερο πράγμα στη σειρά. Αλλά ήταν ένα διαρκές, υπόγειο μοτίβο κοροϊδίας για οποιασδήποτε μορφής εξυπνάδα ή ικανότητα και, αντίθετα, ή επίμονη ηρωοποίηση της ελαφρότητας και της ρηχότητας των άλλων, ενίοτε καλοκάγαθων αλλά εμφανώς (και ξεκαρδιστικά) ηλίθιων συμπρωταγωνιστών (η Ρέιτσελ, ο Τζόι, η Φίμπι).
Αυτή την προσέγγιση την τράβηξε από τα μαλλιά και την έκανε meme ένα viral άρθρο που γράφτηκε την χρονιά που κατέβαινε υποψήφιος για την Προεδρία στις ΗΠΑ ένας χυδαίος και εντελώς άσχετος από πολιτική τηλεπαρουσιαστής. Ο τίτλος του άρθρου ήταν: “Πώς ένα τηλεοπτικό σίριαλ οδήγησε στην πτώση του δυτικού πολιτισμού”. Προφανώς, δεν είναι το Friends που προκάλεσε από μόνο του την εκλογή του Τραμπ, την αποβλάκωση του εκλογικού σώματος και την κρίση της φιλελεύθερης δημοκρατίας στον κόσμο. Αλλά κάτι την προκάλεσε. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι ανά τον κόσμο σταδιακά χάνουν δεξιότητες και γνώσεις. Ψηφοφόροι σε μερικές από τις πλουσιότερες και πιο ευημερούσες χώρες του κόσμου σαγηνεύονται από παλαβές θεωρίες συνομωσίας και ιδεοληπτικές ανοησίες και ψηφίζουν κόντρα στα ίδια τους τα συμφέροντα. Οι ιστορικότερες δημοκρατίες του κόσμου απειλούνται. Μάλλον δεν φταίει μόνο το TikTok και οι αλγόριθμοι.
Βεβαίως, η ανάρτηση του Ραμασγουάμι αγγίζει την υπερβολή (και δείχνει ότι δεν έχει καταλάβει καθόλου το πραγματικό μήνυμα της ταινίας “Whiplash”) αλλά πιάνει ένα θέμα υπαρκτό. Το έχουμε δει και στη δική μας χώρα. Το διαχρονικά πολύ χαμηλό επιπεδο των τηλεοπτικών εκπομπών, η επίκληση στο χαμηλότερο δυνατό κοινό παρονομαστή, η διαρκής υποτίμηση της νοημοσύνης τηλεθεατών και αναγνωστών και η ανάδειξη νικητών ριάλιτι ως κοινωνικών προτύπων δεν μπορεί να μην έχει συνέπειες στην κουλτούρα, τις προτεραιότητες και τις επιλογές μιας κοινωνίας. Ο Ινδός γιος μεταναστών, που του έκλειναν την τηλεόραση για να μη βλέπει τέτοια όταν ήτανε μικρός, αναδεικνύει ως προφανή και λογική λύση την προσέλκυση άλλων, ξένων, που δεν έχουν μεγαλώσει με αυτή την κουλτούρα, για να καλύψουν τα κενά -ένα μήνυμα που, προφανώς, δεν αρέσει καθόλου στους ακροδεξιούς. Αλλά ισχύει και για εμάς. Μπορεί η Ελλάδα να μην μπορεί να προσελκύσει κανέναν (δεδομένου ότι περισσότεροι φεύγουν, από όσοι επιλέγουν να έρθουν) αλλά κι εμείς χρειαζόμαστε το ίδιο. Λιγότερους Τζόι, περισσότερους Ρος.
Kythira Online