Η προσφυγή της Μητρόπολης στα δικαστήρια γεννά πολλά ερωτηματικά

Υπάρχει μια ιδιόχειρη επιστολή του ιερομόναχου Σωφρόνιου Πάγκαλου προς τον εκλεγέντα Αρχιεπίσκοπο Φιλαδελφείας (Βενετίας) Αθανάσιο Βαλεριανό και με αυτή ζητά τη συνδρομή του για να εκλεγεί Επίσκοπος Κυθήρων, μετά την αποτυχία του να γίνει ο ίδιος Αρχιεπίσκοπος Φιλαδελφείας. Υποσχόταν ότι, εάν ο Βαλεριανός προωθούσε την επικύρωση της εκλογής του στη Βενετική Σύγκλητο, θα του έδινε δώρο, στα επόμενα δύο χρόνια, 600 ισπανικά ρεάλια. Αν του παραχωρούσε και τον Ναό του Αγ. Γεωργίου στα Κύθηρα, θα του έδινε 100 ρεάλια επιπλέον τον χρόνο. Έτσι διαδέχθηκε ο Σωφρόνιος τον Βαλεριανό στον Επισκοπικό θρόνο των Κυθήρων. Άλλο έγγραφο αποτελεί κατάλογο των περιουσιακών στοιχείων του, που ο ίδιος ο Βαλεριανός συνέταξε και περιλαμβάνει όσα απέκτησε στα Κύθηρα κατά την διάρκεια της Επισκοπικής του θητείας. Τα χωράφια και τα αμπέλια του, τον τόπο όπου βρίσκονται, την έκτασή τους, από ποιον τα αγόρασε, πόσο κόστισαν και τα έσοδα που του απέδιδαν. Σημειώνει και τα ακίνητα, που το 1645 εξουσιοδότησε να τα διαχειρίζονται τρεις επιφανείς Κυθήριοι, «καπετάνιοι» όπως τους αποκαλεί.

Για να προφυλαχτούν οι Κυθήριοι από τη φιλαργυρία των προκαθημένων της Εκκλησίας τους, φωτισμένοι και από την Παναγία, φρόντισαν και δημιούργησαν καθεστώς, που εξασφαλίζει στο Ιερό Προσκύνημά της Μυρτιδιώτισσας σύστημα διαχείρισης των οικονομικών, αδιάβλητο. Σύστημα ελεγχόμενο από τον Λαό και όχι από τον εκάστοτε Επίσκοπο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι Κυθήριοι να κάνουν μόνοι τους δρόμο ως τη δύσβατη περιοχή που υπήρχε ο ταπεινός Ναός της Εύρεσης. Έσκαψαν τον σκληρό βράχο των βουνών, άνοιξαν με τα χέρια τους και πρωτόγονα εργαλεία την «Τρύπια Πέτρα», το πρώτο, ίσως, οδικό τούνελ σε όλη την Ευρώπη και στέριωσαν, το 1821, το γεφύρι που ακόμα εξυπηρετεί πλήθος προσκυνητών. Πριν 160 χρόνια συγκέντρωσαν χρήματα και ύψωσαν περικαλλή Ναό. Δέθηκε ο Λαός με την Παναγία του. Αναγνώρισε την προστασία Της και η λαϊκή αυτή διαχείριση έκανε την Μυρτιδιώτισσα ευρύτατα γνωστή. Η σημερινή της όψη και ο τρόπος λειτουργίας κυριολεκτικά αποτελούν το καμάρι των Κυθήρων και παράδειγμα προς μίμηση. Οι πιστοί εμπιστεύονται τον οβολό τους ξέροντας ότι θα πιάσει τόπο. Ποτέ δεν υπήρξε πρόβλημα σε λατρευτικά θέματα. Πάντα, όπως και σήμερα, εμπίπτουν στην εξουσία του εκάστοτε Ιεράρχη. Τα δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος 2017, έκδοση της Αποστολικής Αδελφότητος της Εκκλησίας της Ελλάδος, αναφέρουν για τη Μητρόπολη Κυθήρων: Μοναστηριακά Ιερά Προσκυνήματα: 1)Παναγία Μυρτιδιώτισσα. 2)Αγία Μόνη. 3)Παναγιά Δέσποινα (Καραβά). 4)Άγιοι Ανάργυροι (Ξερουλάκι). Και πιο κάτω: Ο Σεβ. Μητροπολίτης οσαύτως προεδρεύει: 1)Του κληροδοτήματος «Μιχαήλ Π. Παναγιώτου». 2)Του Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης και 3)Του Ιερού Προσκυνήματος της Αγίας Μόνης. Κατά συνέπεια είναι αυταπόδεικτο ότι η λατρευτική επιμέλεια ανήκει στην  Εκκλησία και μόνο η οικονομική διαχείριση στον ιδιοκτήτη του Ιερού Προσκυνήματος, που είναι ο Κυθηραϊκός λαός, ακριβώς όπως γίνεται και σε άλλους ιδιωτικούς Ναούς στα Κύθηρα, που σε κάποιους, οι ιδιοκτήτες είναι ιερείς.

Η αρμονική συνύπαρξη Λαού και ηγεσίας της Εκκλησίας, στο Ιερό Προσκύνημα της Μυρτιδιώτισσας, απέδωσε πλούσιους καρπούς και η μακρά διαιώνισή της φέρει, αναμφίβολα, τη σφραγίδα και την έγκριση της Παναγίας. Παραπέμπει, ευθέως, στην Άγια Κοινωνία των πρώτων Χριστιανικών χρόνων και στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, που συχνά φροντίζει να καθοδηγεί και να προστατεύει τους Πρεσβύτερους και Διακόνους από τον πειρασμό της φιλαργυρίας.

Καλό είναι να γνωρίζουμε τον τρόπο διοίκησης της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Επειδή, βάσει νόμου που πηγάζει από την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, αυτό το Προσκύνημα αποτελούσε πάντα λαϊκή ιδιοκτησία, ανήκε δηλαδή αρχικά στους δύο Δήμους, Μέσα και Έξω, αργότερα στις 14 Κοινότητες και σήμερα στον ένα Δήμο Κυθήρων, διοικείται ως εξής: Οι εκλεγμένοι δημοτικοί σύμβουλοι (συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης) και όλοι οι σύμβουλοι των τοπικών Κοινοτήτων (44 δηλαδή αιρετοί Κυθήριοι και Αντικυθήριοι) εκλέγουν πρώτα τον πρόεδρο και μετά άλλα τέσσερα μέλη της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας, που σύμφωνα με το νόμο διαχειρίζεται οικονομικά τα Μυρτίδια. Συνέρχονται τα μέλη αυτής της Επιτροπής καθώς και τα μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, που προΐσταται ο Μητροπολίτης και παρουσία όλων ανοίγονται τα παγκάρια και γίνεται η καταμέτρηση. Το ποσόν καταγράφεται στο βιβλίο πρακτικών και υπογράφεται από τον Μητροπολίτη, τον πρόεδρο της Εγχωρίου και όλα τα παριστάμενα μέλη των συμβουλίων και κατατίθεται σε τραπεζικό λογαριασμό, με αποκλειστικό δικαιούχο τη Μυρτιδιώτισσα. Από αυτό το σημείο ουδείς πιάνει στα χέρια του χρήματα. Τα έργα αποφασίζονται από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, με πρόεδρο τον Μητροπολίτη και εγκρίνονται από την Εγχώριο. Εκτελούνται υπό την επίβλεψη των Συμβουλίων και τις αρμόδιες αρχές, κυρίως την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Ο λογιστικός φόρτος για την εξόφληση πέφτει στις πλάτες της Εγχωρίου. Το Προσκύνημα δεν επιβαρύνεται με λογιστικά έξοδα, γιατί τα αναλαμβάνει η Εγχώριος. Οι πληρωμές γίνονται μετά από εξονυχιστικό έλεγχο από την Περιφέρεια και αφού κατατεθούν τα τιμολόγια από προμηθευτές και κατασκευαστές. Το δημόσιο ταμείο είναι το μόνο που έχει δικαίωμα να κάνει ανάληψη από τον τραπεζικό λογαριασμό της Μυρτιδιώτισσας. Η Επιτροπή της Εγχωρίου υπηρετεί την Μυρτιδιώτισσα, προσδίδοντας κύρος στη διαχείρισή των οικονομικών της.

Προς τι, λοιπόν, η προσφυγή του Μητροπολίτη στα δικαστήρια; Τι από αυτά θέλει να αλλάξει; Ποία από τα έργα που επί των ημερών του έγιναν στα Μυρτίδια δεν είχαν την έγκρισή του; Οι επισκευές που έγιναν μετά τον μεγάλο σεισμό; Ο δρόμος παράκαμψης της Τρύπιας Πέτρας που φέρνει προσκυνητές με τα μεγάλα πούλμαν; Το μουσείο των ιερών εικόνων; Μα για όλα κι ο ίδιος αγωνίστηκε αδελφωμένος με την Εγχώριο. Έχει ζητήσει κάτι και δεν έγινε; Αν δεν συμβαίνει κάτι από αυτά, γιατί η προσφυγή; Οι λόγοι που επικαλείται το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, είναι ανύπαρκτοι. Μια τυπική διατύπωση που επαναλαμβάνεται κάθε φορά που αλλάζει ο νόμος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση έδωσε, τάχα, την αφορμή. Αν υπήρχε ο παραμικρός κίνδυνος διάλυσης της Εγχωρίου, ο ίδιος ο Δήμος, η Εγχώριος, οι Κυθηραϊκοί παράγοντες δεν θα επενέβαιναν για να αποτραπεί αυτός ο κίνδυνος; Τότε όλοι μαζί θα είμαστε πιο δυνατοί. Γιατί η Μητρόπολη βλέπει ανύπαρκτο κίνδυνο; Το να διασπείρονται ψεύτικες φήμες δεν ωφελεί. Προφανώς εξυπηρετούνται άλλοι σκοποί και ο μόνος προφανής είναι ότι επιδιώκεται να τερματιστεί η από αιώνων αρμονική συνύπαρξη που υπάρχει στα Μυρτίδια. Δηλαδή να ανήκει η Παναγία στον Λαό και αυτός να αναθέτει τη λατρεία στους Ιερείς και τα οικονομικά στην Εγχώριο. Αναρωτήθηκε ο Μητροπολίτης ποια θα είναι η αντίδραση του ευσεβούς Κυθηραϊκού Λαού, όταν συνειδητοποιήσει ότι δεν έχει την εμπιστοσύνη του Ιεράρχη του και για αυτόν τον λόγο τον απογυμνώνει από την Ιερή «περιουσία» του; Κι άλλοι Ιεράρχες επιχείρησαν να αποκτήσουν την οικονομική διαχείριση των Μυρτιδίων. Δεν δικαιώθηκαν ούτε στις συνειδήσεις των ανθρώπων, ούτε δικαστικώς. Έφεραν τον διχασμό. Ο μεγάλος Καββαθάς, ο Μητροπολίτης Κυθήρων που επιτέλεσε το μεγαλύτερο έργο στα Κύθηρα, έχτισε τη Μεγάλη Λαριώτισσα. Δεν «διεκδίκησε» την περιουσία της μικρής, τότε, Εκκλησίας. Ο ιδιοκτήτης της, Παπα – Λεβούνης, εμπνεύστηκε από τον Δεσπότη και με συμβολαιογραφική πράξη παραχώρησε οικόπεδο και Ιερά σκεύη. Όταν ο Καββαθάς βρέθηκε αντιμέτωπος με τις παραδόσεις του ευσεβούς Κυθηραϊκού Λαού, που αφορούσαν στη γύρα της Μυρτιδιώτισσας και ένιωσε τον επερχόμενο διχασμό, σωφρόνως υποχώρησε. Η Παναγία υπέδειξε τον ορθό τρόπο και με παράταση των ημερών της γύρας λύθηκε το πρόβλημα. Οι Κυθήριοι δεν είναι αγνώμονες. Τίμησαν τον Καββαθά υψώνοντας την προτομή του εις ανάμνηση της σωφροσύνης του. Πόσο καλό είναι να μελετάμε και να διδασκόμαστε από την ιστορία μας!

Διαβάζοντας την απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου έμεινα έκπληκτος. Αρχικά με τη σύνθεσή του. Είναι εφταμελές. Αποτελείται από τον Μητροπολίτη, τρείς Ιερείς, δύο Κυθήριους πολίτες και «περιέργως», έναν μη Κυθήριο νομικό σύμβουλο, που σύμφωνα με την απόφαση, αυτός θα αναλάβει και την νομική διεκπεραίωση της υπόθεσης. Θα έχει και τη δυνατότητα να προσλαμβάνει κι άλλους δικηγόρους, κατά την κρίση του. Άραγε αυτή τη Δημοκρατία πρεσβεύει η Εκκλησία του Χριστού να επικρατεί στους κόλπους της; Σε 7μελές συμβούλιο να προΐσταται ο Μητροπολίτης, τα τρία μέλη να είναι υπηρεσιακώς υφιστάμενοί του (Ιερείς) και ένα ακόμα να είναι ο δικηγόρος που ο Μητροπολίτης έχει επιλέξει για να του αναθέτει υποθέσεις; Είναι δυνατόν κάποιος να ψηφίζει για τον εαυτόν του; Αν, δηλαδή, θα του ανατεθεί ή όχι η εν λόγω υπόθεση; Να εγκρίνει ο ίδιος το δικαίωμά του να προσλαμβάνει κατά βούληση κι άλλους δικηγόρους; Ο ένας και μοναδικός Κυθήριος πολίτης που συμμετείχε στο Μητροπολιτικό Συμβούλιο, διαφώνησε θεωρώντας πως δεν υπάρχει θέμα προσφυγής, ενώ ο άλλος απουσίαζε, μα δεν του ζητήθηκε και η γνώμη του. Σημειώνουμε ότι τα πέντε μέλη του Μητροπολιτικού Συμβουλίου που υπερψήφισαν την απόφαση της δικαστικής προσφυγής, ένα έχει Κυθηραϊκή καταγωγή και είναι Ιερέας. Αυτό μας προβληματίζει. Φανερώνει με τι είδους διαχείριση ο Μητροπολίτης θέλει να αντικαταστήσει την Επιτροπή της Εγχωρίου Περιουσίας. Να αποξενώσει τους Κυθήριους από τις αποφάσεις. Οι αποφάσεις να μην αναρτώνται στο σύστημα «Διαύγεια», ενώ οι αποφάσεις της Εγχωρίου αναρτώνται. Ολοκληρωτικός έλεγχος από ένα πρόσωπο. Είναι ορθό να θεωρούμε «αιρετικό» το αλάθητο του Πάπα, μα άτοπο να θεωρούμε τους εαυτούς μας «αυθεντίες», μη αισθανόμενοι την ανάγκη να συνεργαστούμε με τις δημοκρατικά εκλεγμένες αρχές ενός Λαού, σε μείζονα θέματα που τον αφορούν, όπως αυτό της Εγχωρίου Περιουσίας. Ο Κυθηραϊκός Λαός οφείλει να υπερασπιστεί την ιδιοκτησία του στα Μυρτίδια, που η ίδια η Παναγία του εμπιστεύτηκε. Ως Κυθήριος και ως πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας είχα χρέος να εκφραστώ με παρρησία. Τα Μυρτίδια έχουν ιδιοκτήτη. Τους Κυθήριους. Κι άλλοι Ναοί είναι ιδιόκτητοι στο νησί μας, που και σε αυτούς προσφέρεται δημόσια λατρεία. Όμως ο Μητροπολίτης δεν διεκδικεί τους άλλους. Διεκδικεί αυτόν που έχει τους περισσότερους ιδιοκτήτες. Πώς ο νους κάθε σκεπτόμενου Κυθήριου να μην οδηγηθεί στην ουσιαστική διαφορά που υπάρχει; Στα οικονομικά μεγέθη… δυστυχώς;