Και ποιος θα πληρώσει για τη σύνταξή σου;

Διάβασα κάτι αναρτήσεις, στελεχών και τρολ του ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με τις οποίες οι πόροι του συστήματος επικουρικής ασφάλισης παραδίδονται σε golden boys που θα τα κάνουν πάρτι στη Μύκονο. Εννοούν ότι οι άνθρωποι που θα διαχειριστούν τους ασφαλιστικούς κουμπαράδες των νέων εργαζομένων, θα κάψουν τα αποθεματικά με κινήσεις υψηλού ρίσκου, κυρίως προς ίδιο όφελος. Εντάξει, τότε, να βάλουμε συνδικαλιστές ή, ακόμα καλύτερα, να αφήσουμε το σύστημα στην τύχη του.

Για όσους δεν έχουν έχουν παρακολουθήσει τη σχετική κουβέντα, το θέμα έχει ως εξής: η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι υιοθετείται ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης που αφορά τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας και όσους σήμερα είναι κάτω των 35 ετών. Οι εισφορές θα κατατίθενται σε ατομικό λογαριασμό και θα είναι διαθέσιμες προς αξιοποίηση από ένα νέο φορέα, το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης. Ο εργαζόμενος, όταν συνταξιοδοτείται, θα εισπράττει επικουρική σύνταξη που δημιουργήθηκε από δικούς του πόρους και όχι από τις εισφορές των άλλων εργαζομένων. Διότι δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Το ασφαλιστικό μας σύστημα δομήθηκε στη λογική των τεσσάρων εργαζομένων ανά συνταξιούχο. Δηλαδή δουλεύουν τέσσερις και καλύπτουν ένα συνταξιούχο. Αυτή τη στιγμή, λόγω των κακών δημογραφικών μας, η σχέση έχει διαμορφωθεί στο 1,7 εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο. Και επειδή το 2050 θα είμαστε η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης, η αναλογία θα κυλήσει στο 1,6 εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο. Κοινώς δεν υπάρχουν πλέον οι εργαζόμενοι για να συντηρήσουν τους συνταξιούχους. Όσοι μπαίνουν στην αγορά εργασίας θα πληρώνουν εισφορές, αποταμιεύοντας για την προσωπική τους επικουρική σύνταξη. Το κράτος εγγυάται ότι κανένας δεν θα πάρει σύνταξη χαμηλότερη από αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε. Κάτι αντίστοιχο υπάρχει και στη Σουηδία, μόνο που εκεί ο εργαζόμενος επιλέγει και τον φορέα που θα διαχειριστεί τα χρήματά του, αλλά αναλαμβάνει και το ρίσκο της απόδοσης. Εδώ πάλι ακούμε ότι πρόκειται για το μοντέλο του Πινοσέτ. Λες και πάει σετ με τανκς.

Όμως, αλήθεια, τι συνέβη στη Χιλή; Η χώρα υιοθέτησε το σύστημα με τους τρεις πυλώνες ασφάλισης. Υπάρχει η βασική σύνταξη που καλύπτεται από τη φορολογία. Σε αυτήν προστίθεται η σύνταξη που γεννάται από τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών. Και υπάρχει και ο τρίτος πυλώνας, όπου ο εργαζόμενος εισπράττει σύνταξη ανάλογα με το ύψος των εισφορών που αποταμίευσε σε ιδιωτικά ασφαλιστικά κεφάλαια. Λειτουργεί αυτό; Δεν υπάρχει μονοσήμαντη απάντηση. Στη Χιλή, ας πούμε, το ασφαλιστικό σύστημα άντεξε στην κρίση και δεν απαίτησε δανεισμό. Από την άλλη, όμως, η κρίση οδήγησε τους ανθρώπους σε κατάσταση που δεν τους επιτρέπει να χρηματοδοτήσουν μία αξιοπρεπή σύνταξη. Σήμερα η μέση σύνταξη στη Χιλή είναι 300 δολάρια, κατώτερη, δηλαδή, του βασικού μισθού. Συνεπώς για να δουλέψει αυτό το σύστημα, που υιοθετείται και από ανεπτυγμένες χώρες, απαιτείται ένα οικονομικό περιβάλλον που θα επιτρέπει στον εργαζόμενο να γεμίζει τον κουμπαρά του. Εδώ η σχετική συζήτηση αφορά την επικουρική ασφάλιση. Είναι όμως θέμα χρόνου να επεκταθεί και στο σύνολο του συστήματος.

Το ερώτημα είναι αν υπάρχει άλλη λύση, δεδομένων των δημογραφικών συνθηκών. Διότι, εντάξει, μπορείς να βάζεις φωτογραφία του Πινοσέτ και να λες ότι υιοθετούνται πρακτικές δικτατόρων, αλλά θα πρέπει να αντιπροτείνεις και κάτι που θα πετυχαίνει το τζακ ποτ και θα λύνει ταυτοχρόνως και το δημογραφικό, αλλά και το ασφαλιστικό πρόβλημα.

Κάποιοι λένε ότι τα αποθεματικά θα τζογάρονται. Σοβαρά τώρα; Ξέρουν κανένα ασφαλιστικό Ταμείο, παγκοσμίως, που δεν επενδύει τα αποθεματικά του; Αρκεί να μη δούμε τίποτα «δομημένα ομόλογα» πάλι. Κατά τη διάρκεια της κρίσης πληρώσαμε (και πληρώνουμε) την άρνηση της κοινωνίας να μεταρρυθμίσει εγκαίρως το ασφαλιστικό σύστημα, στη δεκαετία του ‘90, τότε που διαδηλώναμε για μεγαλύτερες συντάξεις και λιγότερα χρόνια εργασίας. To 2020 μας φαινόταν μακρινό. Τώρα ξέρουμε ότι το 2050 είναι δίπλα.