Κινητό στην τσάντα: Τι μας μαθαίνει ένα σχολείο στη Δανία

Hπρόσφατη απόφαση για την απαγόρευση των κινητών στα σχολεία έχει πυροδοτήσει ποικίλα σχόλια. Πέρα από την εφαρμογή του μέτρου, τα σχολεία καλούνται να διαχειριστούν και τον θυμό των μαθητών για τον νέο κανόνα.

«Οι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να αποβούν εξαιρετικά δύσκολες στην εφαρμογή τους», λέει στην «Κ» η Μπιργκίτε Κλίπερτ, διευθύντρια του Marieskolen, ενός σχολείου στη Νότια Δανία που δεν χρησιμοποιεί κινητά και υπολογιστές.

«Το σχολείο βασίζεται στις αξίες της ακαδημαϊκής αριστείας, της διαμόρφωσης χαρακτήρα και της προσωπικής δέσμευσης».

«Είναι πάντα καλύτερο να υπάρχει μια ελευθερία στον τρόπο διδασκαλίας και κάποιες τέτοιες σκληρές αποφάσεις, όπως είναι η απαγόρευση των κινητών, να επαφίενται στα ίδια τα σχολεία. Παρ’ όλα αυτά, ειδικά στη δημόσια εκπαίδευση κάποιες αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται κεντρικά και υποστηρίζουμε πλήρως τη λήψη δύσκολων αποφάσεων που όμως είναι προς το συμφέρον των μαθητών. Πιστεύω πως οι ελληνικές Aρχές θα πρέπει να επιμείνουν στο μέτρο, για το καλό των παιδιών, αλλά η Πολιτεία θα πρέπει να φροντίσει να δοθούν τα απαραίτητα εφόδια ώστε οι δάσκαλοι και οι γονείς να προσαρμοστούν πιο εύκολα στη νέα πραγματικότητα».

 

Το Marieskolen δεν είναι ένα τυχαίο σχολείο. Πρόκειται για ένα ιδιωτικό σχολείο στη Νότια Δανία το οποίο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο πρωτοποριακά στη Βόρεια Ευρώπη και φημίζεται για τις μεθόδους του. «Το σχολείο βασίζεται στις αξίες της ακαδημαϊκής αριστείας, της διαμόρφωσης χαρακτήρα και της προσωπικής δέσμευσης», εξηγεί η διευθύντρια.

«Αυτό σημαίνει ότι εστιάζουμε όχι μόνο στα ακαδημαϊκά επιτεύγματα αλλά και στη διάπλαση χαρακτήρων, όπου οι μαθητές μαθαίνουν να εφαρμόζουν όσα έμαθαν με ουσιαστικούς τρόπους. Για παράδειγμα, δεν χωρίζουμε μόνο τους μαθητές ανά ηλικία αλλά και κατά γνωστικό επίπεδο, κάτι που είναι αρκετά ασυνήθιστο στη Δανία αλλά και στην Ευρώπη. Τονίζουμε επίσης το στοιχείο διαμόρφωσης χαρακτήρα, όπου οι μαθητές μαθαίνουν το νόημα και την εφαρμογή των δεξιοτήτων τους. Εχουμε λίγο περισσότερους από 200 μαθητές. Ως ιδιωτικό σχολείο, έχουμε την ελευθερία να επιλέγουμε διαφορετικές παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσεις που θεωρούνται τολμηρές», προσθέτει και σημειώνει ότι το συγκεκριμένο σχολείο ήταν από τα πρώτα στη Δανία που απαγορεύτηκε ολοκληρωτικά η χρήση υπολογιστών και κινητών και οι θετικές εμπειρίες βοήθησαν ώστε να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και για άλλα σχολεία.

Η κίνηση ήταν ιδιαίτερα τολμηρή και αντίθετη με το ρεύμα, καθώς η Δανία είναι μια ψηφιακή χώρα και επενδύει στο να εκπαιδεύσει μια ψηφιακή γενιά παιδιών και νέων. «Ωστόσο, πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας εξέδωσε συστάσεις ότι όλα τα σχολεία πρέπει να έχουν πολιτική οθόνης και να στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση της χρήσης τηλεφώνων και υπολογιστών την ώρα του μαθήματος», λέει η διευθύντρια.

«Εστιάζουμε όχι μόνο στα ακαδημαϊκά επιτεύγματα αλλά και στη διάπλαση χαρακτήρων, όπου οι μαθητές μαθαίνουν να εφαρμόζουν όσα έμαθαν με ουσιαστικούς τρόπους. Για παράδειγμα, δεν χωρίζουμε μόνο τους μαθητές ανά ηλικία αλλά και κατά επίπεδο».

Το πείραμα

«Ολο αυτό ξεκίνησε με μια δοκιμή δύο εβδομάδων την άνοιξη του 2023, επειδή εκείνη την εποχή στη Δανία υπήρχε μεγάλη συζήτηση για τη χρήση της οθόνης στα σχολεία. Θεωρήσαμε ότι εμείς, ως σχολείο, είχαμε χάσει την επαφή με τον τρόπο χρήσης της τεχνολογίας. Επρεπε να καταλάβουμε πώς η χρήση της επηρέαζε τους μαθητές. Για να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα απαγορεύτηκαν όλες οι ηλεκτρονικές συσκευές τόσο στους μαθητές όσο και στους καθηγητές για δύο εβδομάδες. Οι δεκατέσσερις αυτές ημέρες μας έδειξαν σημαντικές βελτιώσεις στη συμμετοχή και την ευημερία των μαθητών, γεγονός που μας οδήγησε στο να συνεχίσουμε έτσι. Λάβαμε αυτή την απόφαση τον Αύγουστο του 2023 και αισθανθήκαμε πως έπρεπε να το κάνουμε» εξηγεί.

«Προκειμένου να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για τη χρήση της οθόνης στα σχολεία, απαγορεύτηκαν όλα τα ηλεκτρονικά μέσα τόσο στους μαθητές όσο και στους καθηγητές για δύο εβδομάδες».

«Είχαμε φτάσει σε ένα σημείο όπου ήταν συνηθισμένο για τους μαθητές να βάζουν τους φορητούς υπολογιστές τους στο θρανίο στην αρχή του μαθήματος και όλη η διδασκαλία επικεντρωνόταν γύρω από την οθόνη. Είχαμε ξεχάσει πως πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο οι οθόνες και μόνο κατά τη διάρκεια αυτών των δύο δοκιμαστικών εβδομάδων, συνειδητοποιήσαμε πόσο περιοριστική μπορεί να είναι μια οθόνη στην εκπαίδευση».

Οπως μας λέει η κυρία Κλίπερτ, «οι μεγαλύτεροι μαθητές, ηλικίας 12-16 ετών, βρήκαν το μέτρο αρκετά ενοχλητικό στην αρχή, γιατί ένιωσαν ότι τους αφαιρούσαμε το δικαίωμά τους να δημιουργούν αναμνήσεις, βγάζοντας φωτογραφίες με τα τηλέφωνά τους. Αλλά δεν πράξαμε αυταρχικά. Τους εξηγήσαμε πως οι αναμνήσεις αποθηκεύονται στο μυαλό και όχι στο τηλέφωνο και με την πάροδο του χρόνου κατάλαβαν και αποδέχθηκαν την απόφασή μας. Σήμερα ορισμένοι μας λένε πως αισθάνονται ανακούφιση που δεν πρέπει έστω για λίγες ώρες να ακούν τις πολλαπλές ειδοποιήσεις στα κινητά τους. Είναι ώρες ελευθερίας για αυτούς».

Οι μεγαλύτεροι μαθητές, ηλικίας 12-16 ετών, βρήκαν το μέτρο αρκετά ενοχλητικό στην αρχή, γιατί ένιωσαν ότι τους αφαιρούσαμε το δικαίωμά τους να δημιουργούν αναμνήσεις, βγάζοντας φωτογραφίες με τα τηλέφωνά τους. Αλλά τους εξηγήσαμε πως οι αναμνήσεις αποθηκεύονται στο μυαλό και όχι στο τηλέφωνο.

Το κινητό στο ντουλάπι

Οι μαθητές αφήνουν τους υπολογιστές και τα κινητά τους σε ένα ντουλάπι δίπλα στο γραφείο το πρωί και μπορούν να τα παραλάβουν ξανά όταν τελειώσουν το μάθημα. Ωστόσο, ο δάσκαλος μπορεί να τους ζητήσει να ανακτήσουν τον υπολογιστή τους εάν το μάθημα το απαιτεί, όπως για παράδειγμα η επεξεργασία μιας ταινίας μικρού μήκους ή η εκμάθηση χρήσης του Excel. Η Μαρία Νίλσεν, δασκάλα του σχολείου, υποστηρίζει πως τα πρώτα θετικά αποτελέσματα του μέτρου είναι ήδη ορατά.

«Διαπιστώσαμε ότι οι μαθητές είναι πολύ πιο παρόντες στην τάξη τώρα που οι υπολογιστές και τα τηλέφωνα δεν αποτελούν πλέον μέρος του μαθησιακού περιβάλλοντος. Αυτό το παρατηρούμε ιδιαίτερα κατά την παραδοσιακή διδασκαλία στην τάξη, όπου οι μαθητές ανταποκρίνονται πιο ενεργά συμμετέχοντας σε συζητήσεις. Εχει κάνει μεγάλη διαφορά το γεγονός ότι δεν μπορούν πλέον να κρύβονται πίσω από τις οθόνες τους. Είναι επίσης πιο ενεργοί κατά τη διάρκεια μιας ομαδικής εργασίας αλλά και ανεξάρτητων εργασιών. Επιπλέον, έχουμε δει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές συμπεριφέρονται κοινωνικά. Αλληλεπιδρούν πιο συγκεντρωμένα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αλλά και των διαλειμμάτων, τώρα που δεν έχουν πλέον πρόσβαση στα κινητά τους.

«Εχουμε δει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές συμπεριφέρονται κοινωνικά. Αλληλεπιδρούν πιο συγκεντρωμένα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αλλά και των διαλειμμάτων, τώρα που δεν έχουν πλέον πρόσβαση στα κινητά τους».

Αναγκαστικά η αντικατάσταση των υπολογιστών και των κινητών έχει οδηγήσει και στη χρήση πιο παραδοσιακών εργαλείων εκμάθησης. Οπως μας λέει η κυρία Νίλσεν, «η διοίκηση έχει διαθέσει περισσότερα κονδύλια για αναλογικό διδακτικό υλικό. Κυρίως τα βιβλία είναι αυτά που αντικαθιστούν τους υπολογιστές. Η νέα μέθοδος περιλαμβάνει επίσης τη χρήση αριθμομηχανών, ζαριών, εκπαιδευτικών παιχνιδιών, μαυροπινάκων και άλλων αντικειμένων. Επιπλέον και εμείς οι δάσκαλοι έχουμε μετατρέψει υλικό από ψηφιακές πλατφόρμες σε αναλογικά εργαλεία διδασκαλίας». Σύμφωνα με την κυρία Κλίπερτ τα αποτελέσματα είναι ήδη σημαντικά.

«Η πιο αισθητή αλλαγή είναι η συμμετοχή των μαθητών στην τάξη. Σηκώνουν το χέρι πιο συχνά και συμμετέχουν περισσότερο σε συζητήσεις και ομαδικές εργασίες. Υπάρχει επίσης πολύ περισσότερο παιχνίδι στην καθημερινή τους ρουτίνα, με τους μικρούς αλλά και τους μεγαλύτερους μαθητές να χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο την αυλή και την παιδική χαρά. Από την άλλη πλευρά όμως, έχουμε παρατηρήσει και περισσότερες τριβές, επειδή οι μαθητές αναγκάζονται να κοινωνικοποιηθούν με φυσική παρουσία και δεν έχουν μάθει ακόμη πώς να επιλύουν τις διαφορές τους πρόσωπο με πρόσωπο. Εχουμε αναθέσει σε επόπτες παιδικής χαράς να βοηθήσουν τους μαθητές να αντιμετωπίσουν αυτή τη δυσκολία. Ωστόσο, τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι δύσκολο να εκτιμηθούν από τώρα. Τα μετρήσιμα αποτελέσματα τέτοιων πρωτοβουλιών χρειάζονται πολύ χρόνο για να εκδηλωθούν, επειδή η μάθηση και η ψυχολογία είναι αργές διαδικασίες. Θα παρακολουθούμε επίσης τους μέσους όρους βαθμών τους τα επόμενα χρόνια και θα αξιολογήσουμε».

Εχουμε παρατηρήσει και περισσότερες τριβές επειδή οι μαθητές αναγκάζονται να κοινωνικοποιηθούν με φυσική παρουσία και δεν έχουν μάθει ακόμη πώς να επιλύουν τις διαφορές τους πρόσωπο με πρόσωπο.

Ψηφιακά αναλφάβητοι

Η κ. Νίλσεν κλείνει τη συζήτησή μας στέλνοντας το εξής μήνυμα: «Eίναι σημαντικό για τα παιδιά και τους νέους να μάθουν πώς να λειτουργούν σε έναν κόσμο που περιβάλλεται από τηλέφωνα, υπολογιστές και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά αυτούς τους χειρισμούς τους μαθαίνουν με το να είναι μορφωμένοι, ολοκληρωμένοι άνθρωποι, όχι με το να κάθονται παθητικά πίσω από τις οθόνες. Δεν θέλουμε να γίνουν ψηφιακά αναλφάβητοι, αλλά επίσης δεν ανησυχούμε πως θα συμβεί κάτι τέτοιο επειδή δεν έχουν οθόνες στο σχολείο. Μπορεί να μην έχουν μάθει να παίζουν FIFA στο PlayStation στο σχολείο, αλλά φαίνεται να τα καταφέρνουν μια χαρά».