Κοκκινοχώραφα: Οι κατούνες των Μητάτων

Έχουμε αφιερώσει κομμάτια για τις ξεχασμένες σήμερα περιοχές με καλλιέργειες, στις οποίες εγκαθίστα­ντο για μήνες οι οικογένειες των προ­γόνων μας, να καλλιεργήσουν τη γη, να συλλέξουν τους καρπούς και να ζήσουν τις μεγάλες φαμίλιες στις επο­χές της ανέχειας και των δυσκολιών, που έφθασαν μέχρι το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, που εγκαταλείφθηκαν λόγω της μετανάστευσης, τόσο οι καλλιέρ­γειες, όσο και οι κατούνες.

Έχουμε γράψει για τους ιδιότυπους αυτούς οι­κισμούς στη Χαμηλή (Λειβάδι), στις Όχελες και στο Φρεάτσι. Πριν λίγο καιρό, χάρις στην ευαισθησία στα θέ­ματα της κυθηραϊκής παράδοσης του καλού φίλου Αλ. Καστρίσιου, ανακα­λύψαμε έναν ακόμα τέτοιο οικισμό, τον καλλίτερα διατηρημένο ίσως, στα Κοκκινοχώραφα, πάνω από την Παλιόπολη και κοντά στο δρόμο του Μάκρωνα. Καμιά εικοσαριά σπίτια, αρκετά με­γάλα και καλοφτιαγμένα, όλα με σφεντόνια, χτισμένα σε ένα μικρό σχετικά χώρο, έστεκαν όρθια (τα περισσότερα), άλλα χωρίς οροφές, άλλα καλο­διατηρημένα, όλα όμως έτοιμα να δε­χθούν τις συνέπειες του πανδαμάτορα χρόνου, αφού είναι σε πλήρη εγκατά­λειψη εδώ και πολλές δεκαετίες, πιθα­νόν και πάνω από αιώνα μερικά. Πρό­κειται για τις κατούνες οικογενειών α­πό τα Μητάτα, οι οποίες έμεναν εκεί για μήνες οργώνοντας τη γη, μαζεύο­ντας τις ελιές, θερίζοντας τα σπαρτά που έσπερναν στα γύρω χωράφια, α­λωνίζοντας και μαζεύοντας τον καρπό της γης για να ταΐσουν τα πολλά στό­ματα των μεγάλων οικογενειών του παρελθόντος.

Είδαμε οικίσκους που είχαν μέχρι και επτά σειρές σφεντόνια, τα οποία είναι όλα άθικτα δίνο­ντας μαθήματα δομικής τέχνης στους σημερινούς ανθρώπους του τσιμέ­ντου. Τα τζάκια λες κι είναι έτοιμα να δεχτούν την πυροσιά για το μαγείρε­μα κι οι φούρνοι για να δεχτούν τα καρβέλια για ψήσιμο.

Εντυπωσιάζουν, πάντως, οι ογκώδεις πωρόλιθοι, που ί­σως έρχονται από πιο μακρινό παρελ­θόν και στηρίζουν τις γωνίες των σπιτιών, καθώς και οι πώρινες μεγάλες πλάκες που σχημάτιζαν τους φράκτες των μικρών κήπων ή ήταν για τη φύλα­ξη των ζώων. Ακόμη είναι εντυπωσια­κά τα αλώνια, με περίτεχνες κατα­σκευές και όλη τη βάση λαξευμένη στον πωρόλιθο, αλλά και οι μεγάλες στέρνες και τα συστήματα συγκέ­ντρωσης των βρόχινων υδάτων. Ένας τόπος και χώρος που φαντάζει απί­στευτα μακρινός, αλλά δεν είναι, μία περιοχή που θα άξιζε να ενταχθεί σε ένα σωστικό κοινοτικό πρόγραμμα, χωρίς να αλλοιωθεί τίποτα, ούτε το ι­διοκτησιακό καθεστώς, πριν η λαίλαπα της «Ανάπτυξης» ή η βουλιμία κανενός «στρατηγικού επενδυτή» βάλει στο μάτι (και στο χέρι), όσα έχουν α­πομείνει από έναν λαϊκό πολιτισμό με τα μέσα παραγωγής μιας εποχής που έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Ε.Π.ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΣ

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση Φ. 241 Νοέμβριος 2009