Μάνη: Σε λίγα χρόνια θα λέμε «εδώ υπήρχε η Βάθεια»

ΜΑΝΗ. Στην εκπομπή «Όπου Υπάρχει Ελλάδα» του ΣΚΑΪ, παρουσιάστηκε η ιστορία της Βάθειας Λακωνίας – ενός παραδοσιακού, πέτρινου χωριού της Μάνης που σταδιακά εγκαταλείπεται από τους κατοίκους και καταρρέει. Με τους μόνιμους κατοίκους να έχουν αποχωρήσει και τα ιστορικά του κτίρια να καταστρέφονται, το χωριό βρίσκεται ένα βήμα πριν την πλήρη εγκατάλειψη.

Η Βάθεια, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μανιάτικα χωριά, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της οριστικής εξαφάνισης. Σύμφωνα με όσα μεταδόθηκαν στην εκπομπή «Όπου Υπάρχει Ελλάδα», ο τελευταίος κάτοικος έφυγε πριν αρκετά χρόνια, και πλέον οι κάτοχοι περιουσιών στην περιοχή απευθύνουν έκκληση για βοήθεια, τονίζοντας ότι το χωριό μπορεί να χαθεί από τον χάρτη.

Ο πρώην κοινοτάρχης Σταύρος Ανδρουτσάκος, που γεννήθηκε και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Βάθεια, δηλώνει:
«Ο χρόνος μετράει αντίθετα για τη Βάθεια. Η Βάθεια σιγά-σιγά κάθε χρόνο καταρρέει. Τα κτίσματα πέφτουνε. Σε λίγα χρόνια θα λέμε ότι εδώ υπήρχε η Βάθεια και η Βάθεια θα είναι ένας σωρός πέτρες.»

Ο κ. Ανδρουτσάκος περπατά ανάμεσα στα ερείπια της Βάθειας, παρατηρώντας τη φθορά.
«Αυτό το πυργάκι το μικρό είναι το τελευταίο σπίτι που κατοικείτο μόνιμα. Εγώ τον αποκαλούσα τον άνθρωπο αυτό ‘τελευταίο των Μοϊκανών’. Πέθανε. Κληρονόμους δεν είχε. Ένα μακρινό ανιψιό είχε, ο οποίος τα πήρε όλα αυτά. Δεν ξέρω τι θα γίνουνε. Το χωριό λοιπόν άρχισε να κατοικείται γύρω στο 14ο αιώνα με 15ο. Πρωτοεμφανίστηκαν κτίσματα στη Βάθεια. Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν… γι’ αυτό και λέγεται Βάθεια, σε ένα βαθύ μέρος βόρεια της Βάθειας της σημερινής. Σήμερα το λέμε Παλιόχωρα. Επειδή όμως εκεί είχανε επιθέσεις από πειρατές, αρχίσανε να έρχονται στο λόφο για να παρατηρούν, για να μπορούν να προστατεύονται.»

Ο πολεμόπυργος των Μιχαλακιάνων, το παλαιότερο κτίσμα στη Βάθεια, χτίστηκε τον 16ο αιώνα. Είχε οκτώ ορόφους και συνολικό ύψος 27 μέτρων. Το 1939, λόγω της φθοράς του χρόνου, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να γκρεμίσουν τους τέσσερις από τους οκτώ ορόφους. Έκτοτε, ο πύργος παραμένει εγκαταλελειμμένος.

«Πάντως ήταν ένα αμυντικό χωριό, καλά οχυρωμένο. Ζούσαν με σιτάρι, κριθάρι, την ελιά – το βασικότερο – και τα ζωντανά τους. Ήτανε μία κατσίκα, πέντε κατσίκες, πέντε βόδια, πέντε μουλάρια. Ζούσανε… Εγώ λέω τώρα, ζούσανε όπως την πεταλίδα – κολλημένοι στο βράχο – και αποζουμούσαν την υγρασία για να ζήσουν.»

Η παρακμή του χωριού ξεκίνησε μετά το 1950, όταν οι νέοι άρχισαν να φεύγουν και έμειναν πίσω μόνο οι ηλικιωμένοι.
«Μετά το ’50 άρχισε να φεύγει ο κόσμος. Μείνανε τα γεροντάκια, οι νέοι φύγανε. Δεν μπορούσανε να δουλέψουν το χωριό. Ρήμαξε.»

Το 1975, η Βάθεια ανακηρύχθηκε διατηρητέος οικισμός. Ο ΕΟΤ προχώρησε στην ανακαίνιση ορισμένων πυργόσπιτων, τα οποία μετατράπηκαν σε ξενώνες. Η αναβίωση όμως κράτησε λιγότερο από 15 χρόνια.

«Εδώ λοιπόν, κύριοι, ήτανε το γραφείο μου, που λειτουργούσε η μονάδα. Απέναντι ήτανε ενοικιαζόμενο – ήταν το κάτι άλλο. Πέρναγε ο κόσμος, έτρωγε, έπινε, μένανε… Να φανταστείτε, χωρίς ίντερνετ τότε, ένα τηλέφωνο, και για να κλείσεις για τα Χριστούγεννα δωμάτιο, θα έπρεπε από Σεπτεμβρίου μηνός να πάρεις. Αλλιώς δεν έβρισκες. Σήμερα είναι τελειωμένα. Τα βλέπετε… Σάπιες πόρτες. Μέσα δεν υπάρχει τίποτα. Έχει εγκαταλειφθεί. Και ο πάνω όροφος αρχίζει, τρέχουν τα νερά απ’ τη στέγη και θα σωριαστεί. Ήδη, εδώ, μία πέργκολα που είχαν φτιάξει με κεραμίδια, βούλιαξε.»

Ανάμεσα στα εγκαταλελειμμένα κτίρια βρίσκεται και η εκκλησία της Υπαπαντής, με ιστορία που χάνεται στους προβυζαντινούς χρόνους.

«Εδώ είναι μία εκκλησούλα, η Υπαπαντή, η οποία είναι προβυζαντινή. Είχε γίνει μελέτη από τον ΕΟΤ για την αναστήλωση και την προστασία της, να την φτιάξουμε. Πήγα στις αρχαιολογικές υπηρεσίες στη συνέχεια, γύρω στο 2003-2004 πήγα, προκειμένου με δικά μου έξοδα να τη φτιάξω, και δεν θέλανε οι ανθρώποι. Μου είπανε ότι ‘θα δώσετε χρήματα στην αρχαιολογική υπηρεσία και θα το φτιάξουμε εμείς’. Πότε, λέω, θα γίνει αυτό και πόσα να σας δώσω μπορείτε να μου πείτε; Δεν μπόρεσα να συνεννοηθώ. Βούλιαξε η εκκλησούλα. Ζητώ βοήθεια απ’ το κράτος, το Υπουργείο Πολιτισμού. Ας έρθει κάποιος να σκύψει πάνω σε αυτό, να μπορέσουμε να την κρατήσουμε όρθια.»

Δείτε το βίντεο: