Νέο παράσιτο αφανίζει τις πίννες της Μεσογείου

Με καταπληκτική ταχύτητα ένα νέο μυστηριώδες παράσιτο προσπαθεί να σκοτώσει ένα γιγαντιαίο είδος μυδιού που ζει αποκλειστικά στη Μεσόγειο. Αν οι επιστήμονες δεν βρουν ένα τρόπο για να το σταματήσουν γρήγορα, όπως λένε, το τεράστιο μύδι μπορεί να αφανιστεί. Επί χιλιάδες χρόνια η ευγενής πίννα συνδέεται με τον ανθρώπινο πολιτισμό. To μεγαλύτερο δίλοβο όστρακο της Μεσογείου μπορεί να φτάσει σε μήκος το ένα μέτρο και αποτελεί τροφή, ενώ παρέχει κι ένα από τα σπανιότερα υλικά στον κόσμο: το θαλασσινό μετάξι που κατασκευάζεται από ίνες οι οποίες το βοηθούν να προσκολληθεί στον θαλάσσιο πυθμένα. Επίσης, το μαλάκιο βοηθά στον καθαρισμό των υδάτων, καθώς φιλτράρει τα οργανικά σωματίδια.

Η πίννα (Pinna Nobilis) βρίσκεται στη λίστα προστατευόμενων ειδών της Ευρωπαϊκής Ενωσης επί δεκαετίες εξαιτίας της υπεραλίευσης, της ρύπανσης και της καταστροφής του φυσικού οικοσυστήματός της. Η αλιεία της απαγορεύεται. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η απαγόρευση δεν εφαρμόζεται και το ζώο συλλέγεται για φαγητό, είτε για το όστρακό του το οποίο χρησιμοποιείται ως διακοσμητικό.

Η πίννα, που ζει αρκετές δεκαετίες, και χρειάζεται χρόνια μέχρι να φτάσει σε αναπαραγωγική ηλικία, στο παρελθόν πέθαινε με γρηγορότερους ρυθμούς από αυτούς της αντικατάστασής της. Ετσι η έλευση του μικροσκοπικού παρασίτου, που για πρώτη φορά εμφανίστηκε στην ανατολική Μεσόγειο στα τέλη του 2016, και αναγνωρίστηκε φέτος ως νέο είδος, ανησύχησε πολύ τους επιστήμονες.

Πίννα στον πυθμένα του Αιγαίου. Ενα παράσιτο αφανίζει μαζικά τους πληθυσμούς του μεγάλου όστρακου που απαντάται μόνο στη Μεσόγειο.

Παραμένει ασαφές με ποιο τρόπο σκοτώνει το παράσιτο, αν και οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το παράσιτο επιτίθεται στο πεπτικό σύστημα της πίννας. Το μολυσμένο ζώο δεν μπορεί να κλείσει το όστρακό του, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται έναντι των θηρευτών του. Ο θάνατος είναι σχεδόν σίγουρος από τη στιγμή που θα μολυνθεί. «Μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο αφάνισε όλο τον πληθυσμό πίννας της ισπανικής ακτής», δήλωσε η Μαρία ντελ Μαρ Οτέρο, της Διεθνούς Ενωσης Διατήρησης της Φύσης.

Και στην Ελλάδα

Σύντομα, μέρη της Γαλλίας, της Μάλτας, της Τυνησίας και της Ιταλίας επηρεάστηκαν. Τις προηγούμενες εβδομάδες εξετάσεις επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του ίδιου παρασίτου (Haplosporidium pinnae) το οποίο ευθύνεται και για τον αφανισμό πληθυσμών πίννας στην Ελλάδα. Οι ερευνητές έχουν καταγράψει θανάτους του οστράκου και ανατολικά στην Τουρκία και στην Κύπρο.

Οι επιστήμονες τώρα προσπαθούν να κατανοήσουν πώς μεταδίδεται το παράσιτο και να αποκωδικοποιήσουν τον κύκλο της ζωής του, πολύ σημαντικά στοιχεία προκειμένου να εκπονηθεί ένα πρόγραμμα διάσωσης. Σύμφωνα με μία θεωρία μπορεί να μεταδίδεται με το φυτοπλαγκτόν, την πηγή τροφής της πίννας, αλλά κανείς δεν είναι βέβαιος. Ο Γιάννης Ισσαρης, θαλάσσιος βιολόγος στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών, επισημαίνει ότι παρατήρησε τους μαζικούς θανάτους των οστράκων στις ακτές της Αναβύσσου στα μέσα του καλοκαιριού. Υποψιάστηκε ότι το αίτιο ήταν το ίδιο με αυτό που εμφανίστηκε στην Ισπανία και είχε δίκιο. «Ολα αυτά είναι πολύ καινούργια για την επιστημονική κοινότητα», τόνισε ο Ισσαρης. «Επί του παρόντος καταγράφουμε πού έχει μεταδοθεί». Σε κάποια σημεία της Ελλάδας υπάρχουν υγιείς πληθυσμοί του μαλακίου, ενώ αλλού έχει αφανιστεί.