Ο άνθρωπος που έζησε παρά το γεγονός ότι μια σιδερόβεργα καρφώθηκε στο κεφάλι του

Το ημερολόγιο έγραφε 13 Σεπτεμβρίου 1848 όταν ο Phineas Gage δούλευε όπως και κάθε άλλη μέρα στα έργα των σιδηροδρόμων έξω από κωμόπολη του Βερμόντ.

Το συνεργείο του έβαζε δυναμίτη στους βράχους για τη νέα σιδηροδρομική γραμμή και η δική του δουλειά ήταν να μπήγει τον δυναμίτη στην πέτρα και να τον πατικώνει μετά με μια σιδερόβεργα ενός μέτρου.

Κατά τις 4:30 το απογευματάκι, γυρνώντας να συνομιλήσει με κάποιον, πίεσε κατά λάθος τη σιδερόβεργα πάνω στην τρύπα και πυροδοτήθηκαν τα εκρηκτικά. Η βέργα καρφώθηκε στο κεφάλι του, περνώντας από το αριστερό μάγουλο στον ουρανίσκο του και από κει διά μέσου του εγκεφάλου του βγήκε από την κορυφή του κρανίου.

Ο άντρας έπεσε στο έδαφος σφαδάζοντας, έπειτα από μερικά λεπτά επανήλθε όμως μαγικά. Άρχισε να μιλά και πάλι, μετά σηκώθηκε κανονικά και κατάφερε να πάρει και την άμαξά του και να επιστρέψει στο ξενοδοχείο του λες και τίποτα δεν είχε συμβεί!

Ο γιατρός που κλήθηκε κάνα μισάωρο μετά το ατύχημα, κάποιος Edward H. Williams, δεν πίστεψε πως κάτι τέτοιο είχε συμβεί. Πήγε και βρήκε τον Gage στο ξενοδοχείο και τον είδε να κάθεται αμέριμνος σε μια καρέκλα στην αυλή και να συνομιλεί με κάποιους, με το τραύμα στο κρανίο του ορθάνοιχτο.

Είπε να τον εξετάσει, έτσι όμως όπως σηκώθηκε γρήγορα ο Gage έκανε εμετό. Η όλη προσπάθεια έχυσε «μισή κούπα εγκεφαλικής ουσίας», όπως μας λέει ο γιατρός, από το κρανίο του, κι έτσι πείστηκε ο τραυματίας πως χρειαζόταν τις πρώτες βοήθειες.

Ο γιατρός και ο βοηθός του αφαίρεσαν θραύσματα οστών, καθάρισαν την πληγή και την επούλωσαν, όπως έκαναν και στην άλλη πληγή στο μάγουλό του. Όταν τέλειωσαν, το κεφάλι του ήταν καλυμμένο με επιδέσμους. Αφού πέρασε και 10 βδομάδες στο ιατρείο του Williams, ο Phineas ήταν ελεύθερος να επιστρέψει στα καθήκοντά του.

Στην αποθεραπεία του είχε χάσει βέβαια το αριστερό του μάτι και είχε περάσει αρκετές μέρες σε κωματώδη κατάσταση, οι γιατροί παρέμεναν πάντως εντυπωσιασμένοι με τον βαθμό της ανάρρωσής του. Δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασής του πάντα.

Ο Gage πήρε το τρένο και επέστρεψε στο πατρικό του, όπου ασχολούνταν τώρα με τις συνήθεις αγροτικές εργασίες της φάρμας. Πήγαινε μια στο τόσο στο νοσοκομείο για εξετάσεις, αν και δεν πονούσε όπως έλεγε ποτέ, και οι γιατροί έγραφαν στις εκθέσεις τους για το πόσο «βελτιώνεται τόσο ψυχικά όσο και σωματικά».

Κάποια στιγμή ήταν και πάλι καλά για να επιστρέψει στην παλιά του δουλειά στους σιδηροδρόμους, δεν ήθελε όμως πια. Κι αυτό γιατί τώρα ήταν περιφερόμενο ιατρικό θαύμα! Οι γιατροί τον έπαιρναν μαζί τους σε πανεπιστημιακές διαλέξεις, τον έδειχναν στις επιστημονικές ενώσεις και όλοι έτριβαν τα μάτια τους. Ακόμα και ζωντανό έκθεμα είχε γίνει σε μουσεία αξιοπερίεργων και έβγαζε μια χαρά τα προς το ζην χωρίς να δουλεύει.

Κάποια στιγμή δούλεψε και ως αμαξάς, αλλά και ως περιπλανώμενος καλλιτέχνης, φτάνοντας ακόμα και στη Χιλή το 1859, όταν θα άλλαζαν όλα εξίσου μαγικά. Τώρα πάθαινε επιληπτικές κρίσεις και η μητέρα του ανέφερε πως συμπεριφερόταν παράξενα, λες και δεν ήταν ο εαυτός του. Στη σύντομη αυτή παραμονή στο πατρικό του θα πέθαινε τελικά, στα 36 του χρόνια, από επιληπτική κρίση.

Παρά το γεγονός ότι το σώμα του ενταφιάστηκε, το πολύτιμο κρανίο του κατέληξε στο Warren Anatomical Museum, όπου είχε φτάσει παλιότερα και η σιδερόβεργα. Οι γιατροί που τον είχαν εξετάσει στη ζωή ανέλυσαν το κρανίο του και είδαν ότι παρά το γεγονός ότι το τραύμα του δεν ήταν τόσο σοβαρό όσο έδειχνε εξωτερικά, του είχε αφήσει «εκτεταμένο πνευματικό τραύμα».

Περνώντας και τους οικείους του από συνεντεύξεις, οι φρενολόγοι κατέληξαν πως το μόνο που είχε αλλάξει ουσιαστικά μετά τον τραυματισμό του ήταν η προσωπικότητά του. Πριν από το ατύχημα, ήταν ένας δουλευταράς, ήσυχος και ισορροπημένος άντρας, ενώ μετά είχε γίνει αυθόρμητος και αθυρόστομος, ένας σωστός κινούμενος κίνδυνος.

Παρατήρησαν όμως πως η μνήμη του και οι άλλες ανώτερες πνευματικές λειτουργίες είχαν παραμείνει άθικτες, κάτι που έκανε την επιστήμη να υποπτευθεί πως διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου ευθύνονται για διαφορετικές λειτουργίες. Και μιας και μόνο ο μετωπιαίος λοβός είχε πειραχτεί από τη σιδερόβεργα, αυτή πρέπει να ήταν η περιοχή που ευθύνεται για την προσωπικότητα και τον έλεγχο των παρορμήσεων.

Και είχαν απόλυτο δίκιο! Ψυχίατροι, ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες αποδίδουν σήμερα την έναρξη της μελέτης της εγκεφαλικής λειτουργίας στον ταλαίπωρο Phineas Gage και τους παρατηρητικούς γιατρούς του. Ακόμα και σήμερα κάθε σπουδαστής των παραπάνω επιστημών θα διδαχθεί στα προπτυχιακά του έτη την ιστορία του ανθρώπου που έζησε παρά το γεγονός ότι μια σιδερόβεργα μπήκε και βγήκε από το κεφάλι του…