Ο Ιωάννης Μισθός και οι σχέσεις του με τα Κύθηρα

Η οικογένεια Μισθών ή Μισθαίων αναφέρεται και σήμερα ακόμη στα Βάτικα, ενώ, σύμφωνα με μία γενεαλογία, γραμμένη από τον Μιχαήλ Χαρ. Μισθό η οικογένεια πρωτοεμφανίζεται στην ιστορία με τον στρατηγό Θεόδωρο Μισθό επί αυτοκράτορος στο Βυζάντιο Ιωάννου Τσιμισκή (969-976) με καταγωγή από τον Πόντο όπου αναφέρεται και Μισθεία Πόλις πλησίον της Τραπεζούντος με πλούσια μεταλλεύματα. Στην ίδια διήγηση αναφέρεται ότι από πρόσφυγες της πόλεως αυτής έφθασαν οι Μισθοί στην Πελοπόννησο, αρχικά στην Ανδραβίδα και αργότερα, επί Παλαιολόγων, στη Μονεμβασία. Αν είναι ακριβής αυτή η περιγραφή δεν είναι καθόλου δύσκολο να πέρασαν οι Μισθοί αυτοί από τη Μονεμβασία στην πλησίον αυτής περιοχή των Βατίκων, όπου ανιχνεύονται σε πολλούς κλάδους ήδη από τον 18^ο αι.

Κατά τα Ορλωφικά (1770) όταν οι κάτοικοι της Νότιας Πελοποννήσου πίστεψαν στις Ρωσικές παραινέσεις και επανεστάτησαν εναντίον των Τούρκων οι τελευταίοι κάλεσαν Αλβανικά στρατεύματα ατάκτων, που έπνιξαν την Επανάσταση στο αίμα. Τότε εκατοντάδες οικογένειες Βατικιωτών και κατοίκων της Νότιας Πελοποννήσου έφυγαν για να γλυτώσουν το θάνατο με τρεις κυρίως κατευθύνσεις. Τα γειτονικά Κύθηρα, στα οποία έφθασαν πολλές οικογένειες από τις οποίες ανιχνεύονται απόγονοί τους και σήμερα, πολλές δε από αυτές κατέληξαν να βρουν εδώ το θάνατο από την πείνα, όπως σημειώνουν οι χρονικογράφοι της εποχής, καίτοι φαίνεται ότι ο πληθυσμός τους δέχτηκε με συμπάθεια, μέσα στη φτώχεια όμως και ο ίδιος ελάχιστα μπορούσε να προσφέρει. Άλλοι προτίμησαν τη Νότιο Ιταλία και τη Σαρδηνία και λιγότεροι, τέλος, τη μακρινή Κριμαία. Στο Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων ανιχνεύεται από την εποχή αυτή μία οικογένεια Μισθών, αυτή του Γεωργίου Μισθού από τα Λιρά, που βρίσκεται με οκταμελή οικογένεια στα Κατσουλιάνικα, στα Λογοθετιάνικα και στην ενορία Αγίας Τριάδος. Είναι γνωστό ότι πολύ σύντομα πολλοί απόγονοι αυτών των οικογενειών των προσφύγων επέλεξαν για μία ακόμη φορά τον ξενιτεμό για να επιβιώσουν και πολλοί από αυτούς διέπρεψαν κυρίως στο χώρο του εμπορίου, της ναυτιλίας και των επιχειρήσεων στις νέες τους πατρίδες.

Από τα Κύθηρα πολλοί έφυγαν για τον συνήθη τότε προορισμό, τη Σμύρνη, η οποία είχε αρκετές χιλιάδες κατοίκους με Κυθηραϊκή καταγωγή. Εκεί ανιχνεύουμε στις ελάχιστες πηγές που διασώθηκαν δύο σημαντικούς παράγοντες της εκεί Ελληνικής ομογένειας, τον Ιωάννη Μισθό και το Δημήτριο Μισθό ανάμεσα στους σημαντικούς ευεργέτες της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης. Δεν είναι γνωστό αν αυτοί κατάγονταν απ’ ευθείας από αυτήν  την Κυθηραϊκή οικογένεια, στην οποία  ο πρωτότοκος λεγόταν Δημήτριος ή από άλλο κλάδο της Βατικιώτικης οικογένειας, ο οποίος αναφέρεται να φθάνει στα Κύθηρα αργότερα, επί Αγγλοκρατίας. Εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι η οικογένεια του Ιωάννου Μισθού ζούσε στα Κύθηρα, ο πατέρας του ονομαζόταν Χαράλαμπος Παναγιώτου Μισθός και είχε παντρευτεί σύζυγο Κυθηρία, το γένος Π. Διακόπουλου. Σημειώνουμε, πάντως, κάτι που έχει διαφύγει από την πενιχρή, ούτως ή άλλως, έρευνα για τους Μισθούς, ότι ένας άλλος γιος του πρόσφυγα των Ορλωφικών Γεωργίου Μισθού ονομαζόταν Παναγιώτης!  Από τον Χαράλαμπο Μισθό γεννιέται  ο Ιωάννης, ο οποίος αποκτά σημαντική παιδεία στο νησί και αργότερα μεταναστεύει στη Σμύρνη. Εκεί  αποκτά τεράστια περιουσία, αναφέρεται ως «άρχων» και γίνεται μέγας χρηματοδότης της Κυθηραϊκής κοινότητος, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι έχει ασφαλώς  αιτία την  Κυθηραϊκή καταγωγή του, αφού αυτό αναφέρουν οι  πηγές. Όμως, η σχέση του με τα Κύθηρα δεν σταματά εκεί καθώς ακολουθεί ο γάμος του με μία αδελφή του γνωστού Κυθήριου γιατρού στη Σμύρνη (Ιωάννου;) Κοντολέοντος. Ο Ιωάννης Μισθός πεθαίνει άτεκνος και δεν έγινε γνωστό τι απέγινε η τεράστια περιουσία του. Ήδη όμως είχε γίνει δωρητής στο Δήμο Αθηναίων, στον οποίο άφησε τεράστιες δωρεές με αποτέλεσμα να του αφιερώσει ο Δήμος το όνομα ενός δρόμου. Παράλληλα είχε γίνει δωρητής προς το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών μίας τεράστιας αρχαιολογικής και οικονομικής αξίας συλλογής αρχαίων ειδωλίων, τα οποία είχε αποκτήσει στη Σμύρνη. Αργότερα, στον οικογενειακό κύκλο του στη Σμύρνη κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο πρόωρος θάνατός του δεν ήταν φυσιολογικός με αόριστους υπαινιγμούς για την οικογένεια της συζύγου του, κάτι όμως το οποίο δεν επιβεβαιώνεται από καμία διαθέσιμη πηγή. Δεν είναι γνωστό αν κάποιος εκ πλαγίου συγγενής του ήταν ένας Μισθός, ο οποίος αναφέρεται να διέφυγε στο Βέλγιο με την Καταστροφή, να αποκτά και εκεί μεγάλη περιουσία και να γίνεται ευεργέτης σε ένα νοσοκομείο, κάτι όχι ιδιαίτερα συνηθισμένο τότε στη χώρα αυτή. Για τον Μισθό αυτόν δεν έχουμε οποιοδήποτε στοιχείο πλην του ότι στη δεκαετία του 2000 αναζητούσε γι’  αυτόν στοιχεία σχετικά με πιθανή Κυθηραϊκή καταγωγή του μία υποψήφια διδάκτωρ Βελγικού Πανεπιστημίου.

Εμμ. Π. Καλλίγερος

Σημείωση: Τα πλείστα εκ των παρατιθέμενων στοιχείων προέρχονται από φωτοτυπία δακτυλογράφου ανέκδοτης εργασίας του Μιχαήλ Χαρ. Μισθού, την οποία έθεσε στη διάθεσή μας η καθηγήτρια κυρία Κούλα Κασιμάτη, συνεισφορά στην έρευνά μας για τα Κυθηραϊκά Επώνυμα και το συμπλήρωμα της σχετικής εργασίας μας, το οποίο έχει ήδη εκδοθεί. Την ευχαριστούμε θερμά και από της θέσεως αυτής. Περισσότερα για τον Ιωάννη Μισθό και την οικογένειά του στο βιβλίο της ίδιας:  ΣΜΥΡΝΗ, ΤΑ ΜΕΙΖΟΝΑ ΚΥΘΗΡΑ, Οι Κυθήριοι στην Ιωνία 18^ος -20ός αι, έκδ. Εταιρείας Κυθηραϊκών Μελετών.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ Φ. 338 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2018 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ