Ο Κυριάκος Βενιζέλος στα Κύθηρα (1866-1867)

Όλα τα βιογραφικά σημειώματα του Ελευθερίου Βενιζέλου αναφέρουν, ότι η οικογένειά του έχει τις ρίζες της στο Μυστρά και ανέπτυξε πλούσια πατριωτική δράση τόσο κατά τα Ορλωφικά το 1770, όσο και κατά την Ελληνική Επανάσταση. Το αρχικό επώνυμο ήταν Κρεββατάς. Ένας απ’ αυτούς, ο Μπενιζέλος Κρεββατάς, μετά τα Ορλωφικά, κατόρθωσε να διαφύγει στα Κύθηρα και κατόπιν στην Κρήτη, όπου καθιερώθηκε το βαπτιστικό όνομα ως επώνυμο από τον Πέτρο Μπενιζέλο, πάππο του Εθνάρχη. Ο Πέτρος απέκτησε 5 γιούς, μεταξύ των οποίων τον Κυριάκο, πατέρα του Ελευθερίου, που γεννήθηκε το 1810.

Έφηβος ο Κυριάκος, πολέμησε κατά την επανάσταση στη Μονεμβασία με το Κρητικό σώμα του Κουμή. Ως αγωνιστής απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια, του παραχωρήθηκε γη στην Πελοπόννησο και έγινε δημότης Άργους. Αργότερα ξαναγύρισε στην Κρήτη, όπου ανοίγει κατάστημα. Έξυπνος, εγγράμματος, γλωσσομαθής, με ισχυρό χαρακτήρα, γρήγορα διέπρεψε και ανεδείχθη σημαντικός παράγων στα Χανιά. Η ζωή του όμως υπήρξε πολύ ταραχώδης, διότι επανειλημμένως αναγκάστηκε να εκπατρισθεί, λόγω της πατριωτικής δράσης του.

Τον Αύγουστο του 1866, ως γνωστόν, ξέσπασε η Κρητική επανάσταση. Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, που συντάραξε όλο τον κόσμο, συνέβη το Νοέμβριο. Στις 16 Δεκεμβρίου ο Κυριάκος βρίσκεται στα Κύθηρα.

Μέσ’ στο χειμώνα, με επιβαρυμένη την υγεία του, αναγκάζεται να εκπατρισθεί για μια ακόμη φορά στην πολυτάραχη ζωή του, αφήνοντας την πολυστένακτη Κρήτη στις φλόγες.

Στα Κύθηρα, διηγούνται οι παληοί Χωραΐτες, διέμεινε στη Χώρα, σ’ ενα σπίτι κοντά στην πλατεία, νυν οικία κληρονόμων Ευγενίας Ανδρονίκου. Στις 16 Δεκεμβρίου συντάσσει πληρεξούσιο στα Κύθηρα, στο συμβολαιογραφείο του Αγγέλου Λαστιώτη, όπου καθιστά επίτροπό του τον Πρόξενο της Αμερικής στην πόλη των Χανίων, Στίλμαν και του αναθέτει την ανασυγκρότηση της επιχειρήσεώς του δίνοντας εντολή να αναλάβει δ/ντής και διαχειριστής των εμπορικών του υποθέσεων ο έμπειρος και έμπιστος υπάλληλός του Αντώνιος Κουντάκης.

Αριθμός τριακοστός εικοστός 320

Πληρεξούσιον

Έν Κυθήροις σήμερον την δεκάτην έκτην Δεκεμβρίου τον έτους 1866 έξηκοστού έκτου, ημέραν τής εβδομάδος Παρασκευήν, ώραν 3ην Μ.Μ. έν τώ ενταύθα Συμβολαιογραφικω μου Γραφείω, κειμένω εις τήν κατά τήν αγοράν τής πόλεως ταύτης πατρικήν μου οικίαν, υπαγομένην εις τήν ενορίαν του Ίησού Χριστού ό Εσταυρωμένος, ένώπιον έμου του Συμβολαιογράφου Κυθήρων Αγγέλου I. Λαστιώτου, κατοίκου καί εδρεύοντος ενταύθα, ενεφανίσθη ό καλώς γνωστός μου και άσχετός μοι πάσης συγγενείας, κύριος Κυριάκος Βενιζέλος, Κρητοέλλην, δημότης Άργους καί αποκαταστημένος προσωρινώς εις Χανιά Κρήτης, όπου έπαγγέλλεται τόν έμπορον παρουσία καί τών μαρτύρων κυρίων Σπυρίδωνος Μασέλου ποτέ Νικολάου, σανδαλοποιού καί Παναγιώτου Άραπαντζή του Δημητρίου, έμπόρου, κατοίκων ενταύθα, γνωστών μοι πολιτών Ελλήνων ενηλίκων άσχέτων πρός έμέ και πρός άλλήλους πά-  σης συγγενείας, μή υπαγομένων δέ εις ούδεμίαν εξαίρεσιν καί ήτήσατο τήν σύνταξιν τού παρόντος πληρεξουσίου εγγράφου έκθέσας μοι ότι άναγκασθείς, ώς εκ τών υπαρχουσών εν Κρήτη πολιτικών άνωμαλιών, νά κλείση τό κατάστημα καί τάς αποθήκας του καί ν’ άποδημήση ενταύθα εις Κύθηρα, άφ’ όπου, ένεκα τής δρημύτητος τον χειμώνος εν τή παρούση ώρα και τής πασχούσης υγείας του, άδυνατεί νά έπανέλθη εις τά έμπορικά έργα του, αποκαθιστά επίτροπόν του τον έκείσε έντιμον Κύριον Στίλμαν, πρόξενον των Ηνωμένων Πολιτειών τής Αμερικής καί τώ δίδει πάσαν πληρεξουσιότητα ν’ άνοίξη πάραυτα τό είρημένον εμπορικόν κατάστημα καί τάς αποθήκας καί διά τής έπιτηρήσεως καί έποπτείας του νά διορίση διευθυντήν αυτού καί διαχειριστήν τών δωσολειψιών κατά τάς ιδιαιτέρας οδηγίας του, τόν πρώην καί άχρι τουδε υπάλληλον τού ιδίου καταστήματος, Αντώνιον Ιω. Κουντάκην, υπήκοον Όθωμανόν, διαμένοντα ήδη εις Χανιά. Δίδεται δέ συνάμα πάσα πληρεξουσιότης εις τόν είρημένον κ. Στίλμαν να διεκδικήση δικαστικώς εις πάσαν περίστασιν τά υφ’ οίουδήποτε τύχουν προσβαλλόμενα συμφέροντα του έντολέως του καί νά διαμαρτυρηθή καθ’ ούτινοσδήποτε ήθελεν αποπειραθη νά κωλύση την εξάσκηση αυτών μέχρι της τελείας διεξαγωγής των. Όθεν εις βεβαίωσιν συνετάχθη το παρόν πληρεξουσιότητος  έγγραφον ν,  όπερ αναγνωσθέν ευκρινώς  και εντόνως εις επήκοον του εντολοδόχου και μαρτύρων, επιβεβαιωθέν δε υπογράφεται νομίμως.

Οι μάρτυρες                                                                  Ο εντολοδότης

Σπυρίδων Ν.  Μασέλος                                             Κυριάκος Βενιζέλος

Π.Δ.Αραπατζής

 

Ο Συμβολαιογράφος

Άγγελος  Ι.Λαστιώτης (1)

 

Η αλλαγή του χρόνου βρίσκει τον Κυριάκο Βενιζέλο στα Κύθηρα με την αγωνία του αυτοεξόριστου, ή του απελαθέντος έκδηλη, για την τύχη των εμπορικών του υποθέσεων. Τον Ιανουάριο γίνεται εκτίμηση των εμπορευμάτων. Ο Κυριάκος προτίθεται, εάν βρεθεί αγοραστής, να τα πωλήσει. Στις 3 Φεβρουαρίου 1867 συντάσσει δεύτερο πληρεξούσιο, με το οποίο αναθέτει στον υποπρόξενο της Ιταλίας στα Χανιά Ερρ. Κου- λούντζη να αναλάβει τη γενική εποπτεία των επιχειρήσεών του, εν συ-νεργασία με τον πρόξενο της Αμερικής και τον υπάλληλο Κουντάκη.

Αριθμός τριακοστός ογδοηκοστός τρίτος 383

Πληρεξούσιον

Έν Κυθήροις σήμερον τήν τρίτην Φεβρουαρίου του έτους 1867 έξηκοστου εβδόμου, ημέραν τής εβδομάδος Παρασκευήν, ώραν 10ην Μ. Μ. έν τώ ενταύθα συμβολαιογραφικω μοι γραφείω κειμένω εις τήν κατά τήν άγοράν τής πόλεως ταύτης πατρικήν μου οικίαν, ύπαγομένην εις τήν ένορίαν του Ίησου Χριστου ό Εσταυρωμένος, ένώπιον έμου του Συμβολαιογράφου Κυθήρων Αγγέλου Ι. Λαστιώτου, κατοίκου καί έδρεύοντος ένταυθα, ένεφανίσθη ό καλώς γνωστός μου καί άσχετός μοι πάσης συγγενείας, κύριος Κυριάκος Βενιζέλος, Κρητοέλλην, δημότης Άργους καί άποκαταστημένος προσωρινώς εις Χανιά Κρήτης, οπού έπαγγέλεται τόν έμπορον, παρουσία καί τών μαρτύρων κυρίων Σπυρίδωνος Μασέλου ποτέ Νικολάου σανδαλοποιού καί Παναγιώτου Άραπαντζή του Δημητρίου εμπόρου, κατοίκων ενταύθα, γνωστών μοι πολιτών Ελλήνων ένηλίκων, ασχέτων πρός εμέ καί πρός άλλήλους πάσης συγγενείας, μή ύπαγομένων δέ εις ούδεμίαν έξαίρεσιν καί ήτήσατο τήν σύνταξιν τού παρόντος πληρεξουσίου εγγράφου έκθέσας μοι, ότι αναγκασθείς, ώς έκ τών ύπαρχουσών έν Κρήτη πολιτικών ανωμαλιών, νά κλείση τό κατάστημα καί τάς αποθήκας του καί ν’ άποδημήση ενταύθα εις Κύθηρα, άφ’ όπου, ένεκα της δρημύτητος του χειμώνος έν τή παρούση ώρα και τής πασχούσης υγείας του, αδυνατει νά έπανέλθη εις τά έμπορικά έργα του, άποκαθιστά επίτροπόν του τον έκείσε έντιμον Κ. Ερρ. Κουλούντζην Ιταλόν υποπρόξενον, όπως μετά του έτέρου έπίσης πληρεξουσίου του Κ. Στίλμαν, προξένου τών Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής συναινούμενοι καί συμπράττοντες άμφότεροι οι πληρεξούσιοι ουτοι ,διεξαγάγωσιν ύπό τήν προσωπικήν εργασίαν του υπαλλήλου του Αντωνίου Ιω. Κουντάκη, ώς μόνου είδότος τόν μηχανισμόν τής υπηρεσίας, τάς εκεισε εμπορικάς υποθέσεις του μέχρι τής έντελους άποπερατώσεως αυτών διεκδικοΰντες διά τής δικαστικής όδου όλα τά νόμιμα αυμφέροντά του και διαμαρτυρόμενοι καθ’ ουτινος δήποτε άποπειραθή νά παρεμβάλη πρόσκωμμα εις τήν περαίωσιν αυτών. Όθεν εις βεβαιώστε συνετάχθη ή παρουσα πράξις, ήτις άναγνωσθείσα εύκρινώς εις έπήκοον του έμφανισθέντος καί μαρτύρων, επιβεβαιωθείσα δέ ύπογράφεται νομίμως. (προσθήκη στο περιθώριο). Προστίθεται ότι δίδεται εις τον αυτόν κ. Κουλούτζην συμπληρεξούσιον του κ. Στίλμαν ειδική πληρεξουσιότης, εάν ήθελε εύρη άγοραστήν, νά πωλήση εις αυτόν αν θέλη τάς πραγματείας τού τε Καταστήματος καί τής αποθήκης του κ. Βενιζέλου καί Συντροφίας επί τή βάσει τής γενομένης έκτιμήσεως τής δεκάτης ενάτης Ιανουαρίου ε.ε. υπό του εν Χανίοις Κου Εύαγγελινου Αλεξίου καί του εκεί υπαλλήλου του καταστήματος Αντωνίου Ιω. Κουντάκη, επίσης δε καί των πι-στώσεων αυτού κατά τό περί τούτου βιβλίον, μή κωλυωμένου να γίνη άγοραστής ούδέ του Κ. Στίλμαν.

Οί μάρτυρες                                                     Ο εντολέας

Π.Δ. Αραπαντζής                                             Κ. Βενιζέλος

Σ. Μασσέλος

Ο Συμβολαιογράφος

Άγγελος I. Λαστιώτης (2)

Μετά από λίγες μέρες, στις 22 Φεβρουαρίου ο Κυριάκος ζητά την σύνταξη 3ου πληρεξουσίου, με το οποίο καθιστά γενικό επίτροπό του τον Πρόξενο της Ολλανδίας στα Χανιά Ευαγγελινό Αλεξίου, ο οποίος είχε κάνει προηγουμένως και την εκτίμηση των εμπορευμάτων, με την εντολή να πουλήσει όλα τα υπάρχοντα εις το κατάστημα και στις αποθήκες. Επίσης να πουλήσει όλα αυτά που του χρωστούσαν (βε- ρεσέδια) κι ακόμα να πουλήσει την οικοσκευή του.

Αριθμός τετρακοσιοστός 400

Πληρεξούσιον

Έν Κυθήροις σήμερον την εικοστήν δευτέραν Φεβρουαρίου του έτους 1867 εξηκοστού εβδόμου ημέραν τής έβδομάδος Τετάρτην ώραν 11ην π.μ. έν τω ενταύθα Συμβολαιογραφικω μου γραφείω κειμένω εις τήν κατά τήν αγοράν τής πόλεως ταύτης πατρικήν μου οικίαν ύπαγομένην εις τήν ενορίαν του Ιησου Χριστού ό Εσταυρωμένος, ενώπιον έμου του Συμβολαιογράφου Κυθήρων Αγγέλου Λαστιώτου, κατοίκου καί έδρεύοντος ενταύθα, ένεφανίσθη ό καλώς γνωστός μου καί άσχετός μοι πάσης συγγένειας Κύριος Κυριάκος Βενιζέλος καί συντροφία υπήκοος Έλλην, δημότης Άργους, άχρις άρτι εμπορευόμενος εις Χανιά Κρήτης καί ήδη διαμένων προσωρινώς ενταύθα, παρουσία καί των μαρτύρων κυρίων Παναγιώτου Αραπαντζή του Δημητρίου καί Δημητρίου Στάθη του Νικολάου άμφοτέρων εμπόρων κατοίκων ενταύθα γνωστών μοι πολιτών έλλήνων ενηλίκων ασχέτων πρός εμέ καί πρός άλλήλους πάσης συγγενείας μή ύπαγομένων δέ εις ούδεμίαν έξαίρεσιν καί ήτήσατο τήν σύνταξιν του παρόντος πληρεξουσίου εγγράφου, διά του οποίου διορίζει επίτροπόν του τόν έν Χανίοις τής Κρήτης κύριον Ευαγγελινόν Αλεξίου, Ολλανδόν πρόξενον καί τω δίδει πληρεξουσιότητα όπως ευρών άγοραστήν ή αγοραστάς έν συνόλω ή καί κατά μερίσματα πωλήση  Αον Άπαντα τά έμπορεύματα αυτου τά ευρισκόμενα έν τω κατά τήν πάλιν έκείνην καταστήματι καί ταις άποθήκαις αυτου, επί τή βάσει τής παρά του ίδιου πληρεξουσίου καί του υπαλλήλου του αυτου καταστήματος Αντωνίου Ιω. Κουντάκη γενομένης κατά τήν δεκάτην έννάτην Τανουαρίου ε.ε.  έκτιμήσεως τών είρημένων, εμπορευμάτων καί κατά τούς όρους καί τάς ιδιαιτέρας οδηγίας μέ τάς οποίας ό έντολοδότης θέλει τόν έφοδιάσει. Βον Νά πωλήση καί όλας τάς πιστώσεις αύτου (βερεσέδια) του ιδίου Καταστήματος κατά τόν στελλόμενον αυτω ονομαστικόν κατάλογον άρυσθέντα έκ του πι-στωτικού βιβλίου του, όπερ ήδη ευρίσκεται εις χειρας του αύτόθι υπαλλήλου Κουντάκη, και  Γον νά πωλήση πρός τούτους άπαντα τά έν τη εις τήν συνοικίαν Τοπχανά της αυτης πόλεως καί έγγύς του Γαλλικού Προξενείου κειμένη οικία  του Χαραλάμπους Βλαντή οικιακά έπιπλά του κατά τόν σταλησόμενον ονομαστικόν αύτών κατάλογον, ών τήν ευρεσιν τής αξίας άνατίθησιν εις τήν έκτίμησιν του πληρεξουσίου. Ή παρούσα πληρεξουσιότης θεωρήται γενική, επομένως έν άνάγκη δύναται ό πληρεξούσιος νά διορίζη καί άλλους πληρεξουσίους, νά κινή άγωγάς πρός διεκδίκασιν των συμφερόντων του έντολέως του καί να διαμαρτύρεσαι καθ’ οίουδήποτε ήθελεν αποπειραθή νά διακωλύση αυτόν πρός τήν έντελή αύτών άποπεράτωσιν. “Οθεν εις βεβαίωσιν συνετάχθη τό παρόν πληρεξουσιότητας έγγραφον, όπερ άναγνωσθέν εύκρινώς καί έντόνως εις επήκοον του εντολοδότου καί των μαρτύρων έπιβεβαιωθέν δέ υπογράφεται νομίμως.

Οι μάρτυρες                                                     Ό εντολοδότης

Π.Δ. Αραπαντζής                                                 Κ. Βενιζέλος

Δ. Στάθης

Ο Συμβολαιογράφος

Άγγελος I. Λαστιώτης (3)

Από τα Κύθηρα ο Κυριάκος πήγε στη Σύρο, που ανθούσε εκείνη την εποχή. Εκεί παρέμεινε μέχρι το 1872, οπότε, αφού δόθηκε αμνηστία, ξαναγύρισε στην Κρήτη, όπου επανέλαβε τις εμπορικές του εργασίες. Πέθανε το 1883

Η σχέση της οικογένειας Βενιζέλου με τα Κύθηρα δεν τελειώνει εδώ. Τα «Κυθηραϊκά» έχουν αφιερώσει σχετικό άρθρο στο παρελθόν  (4)

 

ΠΗΓΕΣ

1.Νοταριακό Αρχείο Κυθήρων. Νοτάριος Άγγελος Λαστιώτης, βιβλίο 8

2.Νοταριακό Αρχείο Κυθήρων. Νοτάριος Άγγελος Λαστιώτης, Λυτά έγγραφα 1866-1886

3.Νοταριακό Αρχείο Κυθήρων. Νοτάριος Άγγελος Λαστιώτης, Λυτά έγγραφα 1866-1886

4.Εφημερίδα «Κυθηραϊκά» Μάιος 1991

 

ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ  Φ. 188, Ιανουάριος 2005