Ο πικρός θάνατος του πλατάνου

Αγαπάτε τα πλατάνια; Εγώ πολύ, τα θεωρώ πολύ πιο ζωογόνα από τον άλυτο γρίφο των λογαριασμών του ρεύματος ή από τα χαζά εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ. Ας μην επιχειρηματολογήσω για την ομορφιά και την αξία τους, δεν χρειάζεται. Ούτε θα κατονομάσω ιστορικούς πλατάνους της χώρας ούτε θα σας θυμίσω στιγμές ψυχικής ανάτασης σε κάποια πλατεία χωριού, κάτω από τον ίσκιο του προαιώνιου πλατάνου. Τα ξέρετε. Πλην, τα πλατάνια μας πεθαίνουν μαζικά. Κάτι δεν πρέπει να κάνουμε;

Το 2003 εντοπίστηκε πρώτη φορά στη χώρα μας ο μύκητας Ceratocystis platani (εισαγωγής στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) που προκαλεί στα πλατάνια που προσβάλλονται την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους. Το πλατάνι που προσβάλλεται, πεθαίνει. Θεραπεία δεν υπάρχει. Ο μύκητας μεταφέρεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (αλέτρια, σκαφτικά μηχανήματα, πριόνια κ.λπ.) αλλά κυρίως «περπατάει» μέσα από το ριζικό σύστημα των πλατάνων. Το δέντρο που έχει προσβληθεί, κολλάει όλα τα διπλανά του καθώς οι ρίζες τους διαπλέκονται.

Εκτεταμένες περιοχές της χώρας βρίσκονται πια στο έλεος του C.Platani. Πέραν των καλλωπιστικών πλατάνων μέσα σε κατοικημένες περιοχές, μεγάλα πλατανοδάση ξεραίνονται, ολόκληρα παραποτάμια οικοσυστήματα εξαφανίζονται. Πρόσφατα έτυχε να διαβάσω μια μελέτη που διενεργήθηκε από κρατικό φορέα, η οποία ανέφερε ότι μόνο στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων έχουν προσβληθεί 50.000 πλατάνια (!) Φανταστείτε σε όλη τη χώρα. Πρόκειται για τρομακτική καταστροφή. Αν δεν ληφθούν τώρα μέτρα, σε μια εικοσαετία η χώρα δεν θα έχει ούτε ένα πλατάνι, έτσι για δείγμα.

Τι λέει η επιστήμη; Εναν μόνο τρόπο αντιμετώπισης προτείνει. Μόλις εντοπιστεί πλάτανος που έχει προσβληθεί, κατ’ ευθείαν κόβεται μαζί με όλους τους πλατάνους που βρίσκονται γύρω του. Μοιάζουν υγιείς, αλλά έχουν ήδη προσβληθεί και αυτοί. Επειδή η εκρίζωση παλιών δέντρων είναι αδύνατη, μέσα στον κομμένο κορμό διοχετεύονται χημικά που απονεκρώνουν την ρίζα.

Μόνο έτσι θα διακοπεί η μετάδοση του μύκητα στους γύρω πληθυσμούς των πλατάνων. Δεν αρκεί όμως μόνο αυτό. Αν τα άρρωστα κομμένα πλατάνια μείνουν εκεί, ο μύκητας θα συνεχίζει να μεταδίδεται. Πρέπει είτε να γίνει υγειονομική ταφή τους (ποιος θα θάψει 50.000 πελώριους πλατάνους και πού;) είτε να καούν (μέσα στο δάσος δεν γίνεται), είτε να τεμαχιστούν και να μεταφερθούν.

Η μεταφορά τους πρέπει να γίνει με κλειστά φορτηγά (για να μην υπάρξει διασπορά), τα δε πριόνια που θα τους τεμαχίσουν και τα φορτηγά που θα τους μεταφέρουν θεωρούνται μολυσμένα και πρέπει να απολυμανθούν επιμελώς. Πού να μεταφερθούν; Κάπου για να καούν, αλλιώς ο μύκητας παραμένει ζωντανός. (Η μεταφορά του από τις ΗΠΑ έγινε με ξυλεία που ήρθε στην Ευρώπη, από αμερικάνικους πλατάνους που είχαν κοπεί δύο και τρία χρόνια νωρίτερα). Στην υψικάμινο της Χαλυβουργικής, για παράδειγμα (όπως έγινε με τα καμένα δέντρα στο Μάτι), όμως ποια υψικάμινος μπορεί να κάψει 50.000 ή 100.000 πλατάνους;

Η μόνη λύση λοιπόν είναι να θρυμματιστούν και να γίνουν βιομάζα που θα καεί για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Η δεύτερη λύση είναι να διοχετευτούν σε προηγμένες βιομηχανίες ξύλου που κάνουν θερμική επεξεργασία στα προϊόντα τους. Με θερμική επεξεργασία στους 180 βαθμούς, ο μύκητας πεθαίνει. Η ηλεκτροπαραγωγή της χώρας διψά για βιομάζα, η ελληνική βιομηχανία ξύλου ψάχνει απεγνωσμένα για πρώτη ύλη. Την ίδια στιγμή τα πλατανοδάση μας εκπέμπουν SOS. Αν δεν φύγουν τα άρρωστα δέντρα από το σώμα τους, η καταστροφή θα είναι ολική.

Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν. Εδώ χρειάζεται η περίφημη Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Με ένα σχετικά μικρό κονδύλι (σε σύγκριση με το μέγεθος της επερχόμενης καταστροφής) και τα δάση μας θα προφυλαχτούν και οι  εγχώριες βιομηχανίες ξύλου και παραγωγής ρεύματος θα υποβοηθηθούν. Ας το βάλουν στο Ταμείο Ανάκαμψης, η σωτηρία των δασών είναι πράσινη δράση. Ο κ. Αμυράς έχει και γνώση και εγνωσμένη ευαισθησία. Ας αναλάβει δράση.

Διότι, σήμερα, τα δασαρχεία προτιμούν να βλέπουν τα δέντρα να πεθαίνουν και την αρρώστια να συνεχίζεται, παρά να δώσουν άδεια κοπής. Οι δε τυχάρπαστοι περιστασιακοί οικολόγοι, όταν δουν κοπή υγιών πλατάνων γύρω από τους αρρώστους, μπαίνουν μπροστά και φωνάζουν «αίσχος». Στο μεταξύ, ο μύκητας ταξιδεύει κάτω από τα πόδια τους…