Όταν όλα γύρω μας μοιάζουν να μη μας αφορούν

“Οι μεγάλες συμφορές, (όπως η χαρτοπαιξία, ο αλκοολισμός, η πορνεία) δεν ζυγώνουν ποτέ με το όπλο στο χέρι. Έρχονται ύπουλα, στις μύτες των ποδιών”. Μια ακόμα τέτοια συμφορά μοιάζει να μας χτυπάει την πόρτα τα τελευταία χρόνια. Αυτή που μας αναγκάζει να ζούμε σε ένα ερεβώδες παρόν. Μια ομηρία που μας επιτρέπει να επιβιώνουμε, αλλά όχι να ζούμε.

Δυστυχώς, στη χώρα μας έχουμε πλήρη εφαρμογή αυτού που κατέγραψε ο Amartya Sen: Η φτώχεια είναι πρώτα συμβολική και κατόπιν οικονομική. Εκφράζεται και εκδηλώνεται με την ταπείνωση, την απομείωση προσδοκιών, την αδυναμία να σχεδιάζεις το μέλλον, την παραίτηση να προσπαθείς για το καλύτερο, τον εγκλεισμό του καθενός στον εαυτό του και τα προβλήματά του.

Η παρακμή έχει κάτι νανουριστικό, που υπνωτίζει, εξουθενώνει και σε αποκόβει από τον παλμό της υπόλοιπης κοινωνίας. Σου επιβάλλει μια μυωπική σχέση με την πραγματικότητα. Να ζεις χωρίς να βλέπεις τί κάνουν και τί σκέφτονται οι άλλοι. Να χάνεις την επαφή με την υπόλοιπη κοινότητα. Να βλέπεις τους άλλους σαν μια άλλη, διαφορετική κατηγορία, με την οποία εσύ δεν έχεις καμιά σχέση.

Ένα νέο είδος Νεοέλληνα κάνει την εμφάνισή του, με κύριο χαρακτηριστικό το γύρισμα της πλάτης σε ό,τι, εκ πρώτης όψεως, κρίνει πως δεν συνιστά “θέμα”, σε ό,τι μοιάζει πως δεν τον αφορά. Όμως αυτό δεν είναι παρά μια αυτοαπομόνωση, μια αποκοπή από ό,τι για τους άλλους συναποτελεί έναν κανονικό, ευκταίο, σύμμετρο ανθρώπινο βίο.

Κρίνοντας τα πάντα- τα κανονικά και σπουδαία για τους άλλους-, ως ασήμαντα, τότε ποια είναι τα σημαντικά; Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, οι ανταγωνισμοί, οι ίντριγκες, οι ατάκες, οι εξεταστικές επιτροπές, οι κοκορομαχίες, οι “αποκαλύψεις”, που μόνο αποκαλύψεις δεν είναι, η παρελθοντολογία;

Η στενά εννοούμενη πολιτική ζωή, έχει γίνει τα τελευταία χρόνια τόσο πυκνή που δεν αφήνει κανένα περιθώριο να αναδειχτούν άλλες πτυχές του δημόσιου βίου. Οποιοδήποτε θέμα δεν είναι αμιγώς πολιτικό, δηλαδή επίκαιρο, συντονισμένο με τα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ, περνά περίπου στα ψιλά. Κάθε εβδομάδα κάτι “σκάει” που απαλείφει τη σπουδαιότητα του γεγονότος της προηγούμενης εβδομάδας, για να διεκδικήσει αυτό την προσοχή του κοινού. Βούτυρο στο ψωμί της πολιτικής επικοινωνιακής χειραγώγησης.

Εγώ αυτό το εντόπισα στην αυτολογοκρισία μου κατά την επιλογή της θεματογραφίας μου. Με τον καιρό, και παράλληλα με την όξυνση των προβλημάτων που επέφερε η κρίση, παρατηρούσα ότι τα κείμενά μου (γύρω από ζητήματα της ευρύτερης επαγγελματικής και κοινωνικής προβληματικής,) όλο και λιγότερο αποσπούσαν την προσοχή ενός μέρους των αναγνωστών.
Δεν ήταν δύσκολο να διακρίνεις μια δυσφορία που παρέπεμπε στο γνωστό δίπτυχο: Αντουανέτα- Παντεσπάνι.

Γράφεις, ας πούμε, για την σημασία της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας στο Μάνατζμεντ και σχολιάζουν: “Αυτό μας μάρανε…;” Γράφεις για την επιχειρηματική ηθική ή τη σπουδαιότητα του ελεύθερου χρόνου και απαντούν: “Είναι καλά ο αρθρογράφος…;” Γράφεις για τη πληγή της προγονοπληξίας και ρωτούν: “Αυτό είναι το πρόβλημά μας…;” Έγραψε κάποιος άλλος για την παράνομη αφισοκόλληση και απάντησαν: “Η αφισοκόλληση σας ενόχλησε; Αυτό είναι τώρα το πρόβλημα της χώρας…;”

Με αυτή τη λογική, κανένα πρόβλημα δεν είναι “ΤΟ πρόβλημα της χώρας”. Η κουρελαρία ολόγυρα δεν είναι “το πρόβλημα της χώρας”. Κατά μία άποψη, ούτε τα γκράφιτι στην αθηναϊκή τριλογία είναι “το πρόβλημα της χώρας”. Ωστόσο αυτή η χώρα είναι ένα κουβάρι μικρών και ίσως λίγο μεγαλύτερων προβλημάτων, που όμως όλα μαζί συμποσούμενα συνιστούν “ΤΟ πρόβλημα της χώρας”.

Αφήσαμε με άλλα λόγια τα μικρά προβλήματα ανέγγιχτα και όλα μαζί αθροίστηκαν στο μεγάλο, στο τεράστιο πρόβλημα της χώρας, το οποίο δεν ξέρει κανείς από πού να το πιάσει. Αν αυτό δεν είναι εσωστρέφεια, τότε τι άλλο είναι εσωστρέφεια;

Μια ακόμα συμφορά, λοιπόν, πλησιάζει, όλο και πιο πολύ. Να την περιγράψουμε με άλλα λόγια: Είναι ο κίνδυνος να ηττηθούμε χωρίς να αγωνιστούμε. Γιατί: “Αν υποκύψεις μια φορά στην απόγνωση, οι ευκαιρίες που σου προσφέρει μετά ο κόσμος για να απελπιστείς είναι άπειρες…”

Πώς τελειώνει κανείς ένα κείμενο σαν το σημερινό, χωρίς τον κίνδυνο να εισπράξει πάλι σχόλια του τύπου: “Άσε μας κ. αρθρογράφε…;”

Ας το τελειώσω με τα λόγια κάποιου άλλoυ και ο καθένας μας ας βρει τον τρόπο να αναμετρηθεί με την παρακάτω απειλή: “Εάν κάτι δεν αλλάξει, θα καταλήξουμε απλά νούμερα στην αριθμητική της παρακμής, τελματωμένοι, απομονωμένοι από ό,τι συνιστά ‘θέμα’ που εμείς δεν το βλέπουμε ή δεν μας επιτρέπουν να το δούμε”. Αφιονισμένοι υποτελείς της διαλυτικής κυριαρχίας του εφήμερου.

Αναφορές: Με το θέμα ασχολήθηκαν, κατά καιρούς, σπουδαίοι αρθρογράφοι όπως οι: Τ. Καραϊσκάκη, Μ. Κατσουνάκη, Η. Μαγκλίνης, Π. Μανδραβέλης. Πάνω και σε δικές τους απόψεις στηρίχτηκε το δικό μου κείμενο.

* O κ. Κωστούλας είναι τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα gcostoulas@gmail.com