Πώς (δεν) τιμωρούνται οι εμπρηστές στην Ελλάδα: 2.796 διώξεις για εμπρησμό από πρόθεση, μόλις 74 καταδίκες σε 20 χρόνια

Η κραυγή, χθες το βράδυ, του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστού ήταν ενδεικτική: “Να δω έναν εμπρηστή να μπαίνει στις φυλακές. Είναι ντροπή για αυτά τα δυο παιδιά, τους ήρωες που σκοτώθηκαν για να μας φυλάξουν, να υπάρχουν άλλοι που πάνε και καταστρέφουν περιουσίες”.

Άραγε τι συμβαίνει με τους εμπρηστές στην Ελλάδα; Το νομικό πλαίσιο, όπως αυτό συμπληρώθηκε το 2021 σχετικά με τους εμπρησμούς, είναι μεν αυστηρό, αλλά είναι αρκετό; Πολλώ μάλλον όταν η χώρα μας βίωσε στο πρόσφατο παρελθόν την απώλεια 104 ανθρώπινων ζωών στο Μάτι Αττικής, μια δικαστική διαδικασία ωστόσο που παραμένει, 5 χρόνια μετά, εκκρεμής. Τα υπάρχοντα στοιχεία για την 20ετία από το 2000 έως το 2021, από τις εισαγγελίες όλης της χώρας, δείχνουν πως το σύστημα εντοπίζει μεν τους (σύμφωνα με τις ενδείξεις) “εμπρηστές” , πλην οι καταδίκες είναι ελάχιστες ή τέλος πάντων διόλου αποτρεπτικές για τους επίδοξους μιμητές τους.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η εφημερίδα “Καθημερινή” για το διάστημα από 2000 έως το 2021:

– Από τους 19.712 που διώχθηκαν για εμπρησμούς είτε από αμέλεια είτε από πρόθεση μόνον 564 καταδικάστηκαν. Ποσοστό 2,8%!

Ειδικότερα:

– το ποσοστό της καταδίκης για εκείνους που διώχθηκαν για εμπρησμό από πρόθεση φθάνει το 2,6%!

-Από τους 2.796 που ασκήθηκε εις βάρος τους ποινική δίωξη για εμπρησμό από πρόθεση, μόλις για 74 υπήρξε καταδίκη, ενώ από αυτούς ελάχιστοι πήγαν για μικρό διάστημα στη φυλακή (συγκεκριμένα στοιχεία εδώ δεν έχουν καταγραφεί).

Από τις 7.463 διώξεις για εμπρησμούς από αμέλεια, οι καταδίκες είναι μόλις 490, δηλαδή περίπου 6,5%.

Νομικό ζήτημα

Πρόκειται βέβαια για ένα δυσεπίλυτο νομικό πρόβλημα: Η δίωξη για κακούργημα απαιτεί δόλο, κάτι που είναι προφανές πως είναι πολύ δύσκολο να αποδειχτεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο άνθρωπος που άναψε φωτιά με 8 μποφόρ για να κάψει ξερά χόρτα στο οικόπεδό του στο Νταού Πεντέλης, προκαλώντας τη φωτιά στο Μάτι είναι ένας από τους 21 συνολικά κατηγορουμένους σε αυτή τη δίκη και δικάζεται για πλημμέλημα. Μάλιστα –φυσικά– ουδέποτε κρατήθηκε προσωρινά. Η 70χρονη γυναίκα που τηγανίζοντας στην αυλή της προκάλεσε τη φονική πυρκαγιά στην Ηλεία το 2007, η οποία κόστισε τη ζωή σε 65 ανθρώπους, επίσης για πλημμέλημα διώχθηκε.

Αλλά και σε αυτή την περίπτωση (της μη ύπαρξης δόλους δηλαδή) οι δικαστικές αρχές, δεν εξαντλούν την αυστηρότητά τους, το αντίθετο μάλιστα. Συνήθως ο δράστης παραμένει ελεύθερος ή με κάποιους περιοριστικούς όρους και οι ποινές που τελικά επιβάλλονται σπάνια στέλνουν κάποιους στη φυλακή.

Προφυλακίσεις

Το 2021, στις φωτιές της Βαρυμπόμπης και της Βόρειας Εύβοιας, σε αντίθεση με την πυρκαγιά στο Μάτι που ουδείς οδηγήθηκε ποτέ στις φυλακές, υπήρξαν προσωρινές κρατήσεις.

Συγκεκριμένα κρατήθηκε προσωρινά επί 11 μήνες, ένας άνδρας ως υπαίτιος για τη φωτιά στη Βαρυμπόμπη τον Αύγουστο του 2021 με αποτέλεσμα να καούν συνολικά 83.774 στρέμματα στην περιοχή, με την καταστροφή της Ιπποκρατείου Πολιτείας, επηρεάζοντας άμεσα 6.063 κατοίκους εκ του συνολικού εκτιμώμενου πληθυσμού των 177.308 κατοίκους των περιοχών που επλήγησαν. Το 2022 αθωώθηκε ομόφωνα καθώς το δικαστήριο αποδέχτηκε πως επρόκειτο απλώς για μία περίπτωση ενός πολίτη, ο οποίος ασχολείται με… ακραίο τρόπο για την προστασία του περιβάλλοντος και έσπευσε από μόνος του στο σημείο της πυρκαγιάς να συνδράμει στην κατάσβεσή της. Μόνον, που όπως αναφέρεται, δεν ήταν ενταγμένος σε κάποια έστω από τις εθελοντικές οργανώσεις που συνδράμουν την Πολιτική Προστασία. Με αποτέλεσμα να στοχοποιηθεί, να κατηγορηθεί από εθελοντές ως τον εμπρηστή, οι οποίοι κάλεσαν την αστυνομία και συνελήφθη. Στο διάστημα, που ήταν προφυλακισμένος εκδόθηκαν πορίσματα που απέδειξαν πως δεν υπήρξε δόλος ή αμέλεια αλλά η πυρκαγιά προκλήθηκε από πυλώνα της ΔΕΔΔΗΕ!

Πρόσφατα προφυλακίστηκε ένας άνδρας στη Μεσσηνία για εμπρησμούς.

Το νομικό πλαίσιο

Μετά το 2019 και κυρίως το 2021 επί υπουργίας Κώστα Τσιάρα το νομικό πλαίσιο αισθητοποιήθηκε αισθητά. Συγκεκριμένα προβλέπονται ποινές έως δέκα χρόνων για εκείνους που προκαλούν πυρκαγιές, έστω και χωρίς δόλο, αν αυτές είναι καταστροφικές, ενώ υπάρχουν και νομοθετικές προβλέψεις και για μεγαλύτερες ποινές, έως 15 χρόνια, αν από τις εγκληματικές αμέλειες βρέθηκαν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.

Όπως εξηγεί ο ποινικολόγος Κων/νος Γώγος, ο ποινικός κώδικας προβλέπει:

Πυρκαγιά 264 ΠΚ:

Όποιος προξενεί πυρκαγιά τιμωρείται:

• Αν αυτή προκλήθηκε από αμέλεια με ποινή έως 3 έτη φυλάκιση.

• Με φυλάκιση έως 5 έτη αν προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα.

• Με κάθειρξη έως 10 έτη αν από προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο.

• Με κάθειρξη έως 15 έτη αν προέκυψε κίνδυνος για εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή βαριά σωματική βλάβη σε άνθρωπο.

• Με ισόβια αν προκύψει θάνατος.

Εμπρησμός σε δάση 265 ΠΚ:

Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιμωρείται:

• Αν αυτή προκλήθηκε από αμέλεια τιμωρείται με φυλάκιση από 1 έως 5 έτη.

• Με κάθειρξη έως 8 έτη.

• Με κάθειρξη έως 10 έτη αν ο δράστης σκόπευε να αποκομίσει παράνομο περιουσιακό όφελος.

• Με κάθειρξη έως 10 έτη αν προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο.

• Με κάθειρξη έως 15 έτη αν προέκυψε κίνδυνος για εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή βαριά σωματική βλάβη σε άνθρωπο ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση ή υπήρχε μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή.

• Με ισόβια κάθειρξη αν προκύψει θάνατος