Πραγματική επιστημονική φαντασία

Η πρόοδος στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης είναι πλέον αισθητή και αρχίζουμε να βλέπουμε τους καρπούς της σε εφαρμογές που φιλοδοξούν όχι μόνο να διευκολύνουν την καθημερινότητά μας αλλά και να της δώσουν μια πιο διασκεδαστική ή παιχνιδιάρικη νότα. Τα βήματα που έχουν γίνει στα αυτόνομα συστήματα μας υπόσχονται ιπτάμενα ταξί χωρίς οδηγό ενώ εκείνα που έχουν σημειωθεί στα νευρωνικά δίκτυα και στα συστήματα βαθιάς μηχανικής μάθησης μας προσφέρουν τη δυνατότητα να κλωνοποιούμε τη φωνή μας για να επενδύσουμε με αυτήν τα βιντεοπαιχνίδια και τις εφαρμογές στο κινητό μας ή να έχουμε έναν «έξυπνο» χοροδιδάσκαλο ανά πάσα στιγμή στη διάθεσή μας. Φωτιστικά που συνδέονται μέσω WiFi φέρνουν εκατομμύρια αποχρώσεις φωτός στα σπίτια μας και, αν τα σχέδια ευοδωθούν, ίσως στο κοντινό μέλλον να μπορούμε να τα λειτουργούμε χωρίς να σκεφτόμαστε την κατανάλωση ενέργειας χάρη σε τεχνητά νησιά τα οποία θα φιλοξενούν στα ανοιχτά της θάλασσας τεράστια αιολικά πάρκα.

Πρόσω ολοταχώς για το αιολικό νησί;

Θεωρείται το πλέον μεγαλόπνοο αιολικό όραμα: ένα τεχνητό νησί έκτασης 6 τ.χλμ. στη Βόρεια Θάλασσα, το οποίο θα είναι γεμάτο ανεμογεννήτριες και θα τροφοδοτεί με φθηνή ανανεώσιμη ενέργεια 80 εκατομμύρια νοικοκυριά σε έξι χώρες, αρχικά στη Βρετανία και στην Ολλανδία και αργότερα στη Δανία, στη Γερμανία, στη Νορβηγία και στο Βέλγιο.
Το «North Sea Wind Power Hub», το οποίο στην τελική του φάση θα περιλαμβάνει τρία συνδεδεμένα νησιά και θα αποτελεί το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο στον πλανήτη, εξαγγέλθηκε πριν από δύο χρόνια ως μια λύση σε πολλά προβλήματα: του ενεργειακού και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και των αντιδράσεων που εκδηλώνονται συχνά απέναντι στις αιολικές εγκαταστάσεις για περιβαλλοντικούς λόγους. Παρ’ όλα αυτά, μετά τον πρώτο ενθουσιασμό, τα σχέδια έδειχναν να έχουν… σκαλώσει, καθώς οι εμπλεκόμενες χώρες δεν φαίνονται να δείχνουν όλες την ίδια προθυμία.

Πρόσφατα ωστόσο η Ολλανδία, η οποία μαζί με τη Δανία επιδεικνύει τη μεγαλύτερη προσήλωση στον συγκεκριμένο στόχο, ήρθε να δώσει νέα ώθηση στα πράγματα. Μελέτες που έγιναν για λογαριασμό της ολλανδικής εταιρείας ηλεκτρισμού TenneT αφενός «συμμάζεψαν» λίγο το κόστος κατασκευής προτείνοντας φθηνότερα υποθαλάσσια καλώδια για τη μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος και αφετέρου έδειξαν ότι το North Sea Wind Power Hub θα παράγει περισσότερη ενέργεια με κόστος κατά δισεκατομμύρια ευρώ μικρότερο από εκείνο ενός συμβατικού πάρκου ανεμογεννητριών. Κατόπιν αυτού εκπρόσωπος της TenneT δήλωσε αισιόδοξος ότι όλα θα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα. Αυτό προβλέπει ότι το αιολικό τεχνητό νησί, το οποίο εκτός από τις ανεμογεννήτριες και τον εξοπλισμό τους θα φιλοξενεί επίσης εγκαταστάσεις για τη διαμονή του απαραίτητου προσωπικού για τη λειτουργία του πάρκου και ένα αεροδρόμιο, θα πρέπει να είναι έτοιμο ως το 2027.

Ενας «έξυπνος» δάσκαλος χορού

Σε ένα τηλεοπτικό σόου όπως το «Dancing with the stars» τα πράγματα είναι σχετικά απλά: οι κριτές έχουν να παρακολουθήσουν έναν ή έστω δύο χορευτές για να αξιολογήσουν τις χορευτικές ικανότητες και τις κινήσεις τους. Σε μια αίθουσα διδασκαλίας χορού όμως η κατάσταση περιπλέκεται, καθώς συχνά ο ένας χορευτής μπαίνει μπροστά στον άλλον εμποδίζοντας τον δάσκαλο να δει τι ακριβώς κάνει ο καθένας. Το πρόβλημα έρχονται να λύσουν ερευνητές, με επικεφαλής τον Αμπού Ζαχέρ Φαρίντι από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ στις ΗΠΑ, αναπτύσσοντας ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης το οποίο εντοπίζει τα λάθη κάθε μαθητή ξεχωριστά.

Οι επιστήμονες τοποθέτησαν αισθητήρες – δύο στους καρπούς και δύο στους αστραγάλους – σε εθελόντριες οι οποίες διδάσκονταν τον ινδικό χορό λάσια. Με το τέλος του μαθήματος τα δεδομένα από τους αισθητήρες πέρασαν σε ένα σύστημα βαθιάς μηχανικής μάθησης, το οποίο είχε εκπαιδευθεί «μελετώντας» (πάλι με δεδομένα από αισθητήρες) τις κινήσεις που έκανε χορεύοντας μια επαγγελματίας χορεύτρια λάσια. Στις δοκιμές που έγιναν, το «HappyFeet», όπως ονομάζεται το σύστημα, αναγνώριζε με ακρίβεια 94% πότε η κάθε εθελόντρια χόρευε στο στυλ της λάσια και τη βαθμολογούσε με βάση το πόσο πιστά το ακολουθούσε.

Οι ερευνητές φιλοδοξούν να εξελίξουν το σύστημά τους σε «προσωπικό χοροδιδάσκαλο» ο οποίος θα προσφέρει τα χορευτικά φώτα του μέσω εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα. Για να φθάσουν ως εκεί, ωστόσο, θα πρέπει πρώτα να μειώσουν το κόστος των αισθητήρων τους και να μάθουν στο «HappyFeet» μια ευρεία γκάμα άλλων χορευτικών στυλ, από μοντέρνο και τζαζ ως street και ballroom.

«Κλωνοποίηση» της φωνής από την Baidu

Ενα βήμα πιο πέρα στην «κλωνοποίηση» της ανθρώπινης φωνής φαίνεται ότι πηγαίνει η Baidu. Ο κολοσσός των μηχανών αναζήτησης από την Κίνα ανακοίνωσε ότι ανέπτυξε ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης το οποίο είναι σε θέση να αναπαράγει πιστά τη φωνή κάποιου έχοντας ως βάση για να «δουλέψει» μόνο μια ηχογράφηση της ομιλίας του διάρκειας ενός λεπτού. Το επίτευγμα βασίζεται στα νευρωνικά δίκτυα και τη βαθιά μηχανική μάθηση, «χτίζοντας» επάνω στο Deep Voice, το ήδη επιτυχημένο «έξυπνο» σύστημα μετατροπής κειμένου σε φωνή που προσφέρει η Baidu.

Οι ερευνητές της εταιρείας θεωρούν ότι η νέα τεχνολογία που ανέπτυξαν μπορεί να δημιουργήσει ψηφιακές φωνές για ανθρώπους οι οποίοι στερούνται την ικανότητα της ομιλίας. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξατομικεύσει και να δώσει πιο προσωπικό χαρακτήρα στους ψηφιακούς προσωπικούς βοηθούς, στις μεταφραστικές υπηρεσίες ή στους χαρακτήρες των βιντεοπαιχνιδιών. Με τη βοήθειά του, για παράδειγμα, ο παίκτης ενός βίντεο γκέιμ θα μπορεί να κάνει το άβατάρ του να μιλάει με τη φωνή του, ο χρήστης ενός κινητού θα μπορεί να διαλέγει τη φωνή ενός αγαπημένου προσώπου για τη φωνητική βοήθεια του τηλεφώνου του ή μια μητέρα θα μπορεί να «δανείζει» τη φωνή της στο audio book με τα παραμύθια που ακούν τα παιδιά της.

Η τεχνολογία «κλωνοποίησης» της ανθρώπινης φωνής έχει βελτιωθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια. Το 2016 η Adobe παρουσίασε το VoCo, το οποίο μπορεί να μιμηθεί τη φωνή ενός ατόμου με βάση 20 λεπτά ηχογραφημένης ομιλίας. Πέρυσι η καναδική Lyrebird εγκαινίασε μια υπηρεσία για τη δημιουργία ψηφιακών αντιγράφων της φωνής του χρήστη με βάση ένα λεπτό ομιλίας του, οι αξιολογήσεις όμως υποστηρίζουν ότι τα αποτελέσματα δεν είναι πειστικά. Απομένει λοιπόν να δούμε τις επιδόσεις του συστήματος της Baidu.

Το αυτόνομο ιπτάμενο ταξί της Airbus

Ολοι έχουμε ονειρευτεί κάτι τέτοιο όταν είμαστε κολλημένοι στην κίνηση. Οπως όμως έχει αποδειχθεί στην πράξη, τα ιπτάμενα ταξί δεν είναι απλή υπόθεση, ιδιαίτερα αν θέλουμε, για μεγαλύτερη ευελιξία, να είναι και αυτόνομα. Πρόσφατα η Airbus έδειξε πάντως ότι το όνειρο δεν είναι άπιαστο, πραγματοποιώντας την πρώτη επιτυχημένη δοκιμή του «Vahana», του αυτόνομου αεροταξί της. Οπως ανακοίνωσε η εταιρεία, σε αυτή την πρώτη δοκιμαστική πτήση το πρωτότυπο αυτόνομο ιπτάμενο σκάφος της, το οποίο είναι πλήρως ηλεκτροκίνητο, κατόρθωσε να απογειωθεί και να παραμείνει πέντε μέτρα πάνω από το έδαφος πιλοτάροντας τον εαυτό του. Το σκάφος διαθέτει έξι έλικες οι οποίοι του επιτρέπουν να απογειώνεται και να προσγειώνεται κάθετα, αλλά εν πτήσει να κινείται οριζόντια.

Στην επόμενη φάση, πάντως, το «Vahana» έχει να περάσει ένα ακόμη πιο σημαντικό τεστ: θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι ικανό να πετάξει μόνο του από ένα συγκεκριμένο σημείο Α σε ένα επίσης συγκεκριμένο σημείο Β. Στόχος της Airbus είναι το «Vahana» να πραγματοποιεί πτήσεις σε μικρές αποστάσεις από ένα σημείο σε κάποιο άλλο σε αστικές περιοχές – εξ ου και ο χαρακτηρισμός του «αυτόνομο αεροταξί». Αν και ακόμη έχει να διανύσει αρκετό δρόμο ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό, η εταιρεία αισιοδοξεί ότι θα είναι μια από τις πρώτες που θα κυκλοφορήσουν ένα όχημα του είδους στην αγορά.

Το ουράνιο τόξο στο σπίτι

Οι νέες τάσεις στον φωτισμό των εσωτερικών χώρων του σπιτιού είναι η δημιουργία ξεχωριστής ατμόσφαιρας με εκατομμύρια διαφορετικά χρώματα. Οι πρώτες εκδοχές του είδους που έκαναν την εμφάνισή τους είναι τα «έξυπνα» φωτιστικά πάνελ που, συνδεόμενα μέσω Wi-Fi, αλλάζουν τόνο και χρώμα στον φωτισμό τους και μπορούν να δημιουργήσουν διάφορα εφέ συνδυάζοντας διαφορετικές αποχρώσεις ή δημιουργώντας κινούμενα «κύματα». Τώρα η LIFX, μια από τις πρώτες εταιρείες που κυκλοφόρησαν πάνελ του είδους, παρουσιάζει το Beam, μια λεπτή φωτιστική ράβδο η οποία έρχεται να… συμπληρώσει το ντεκόρ λειτουργώντας ως δευτερεύων, διακοσμητικός φωτισμός. Το Beam υποστηρίζει 16 εκατομμύρια χρώματα φωτός (μεταξύ αυτών διαφορετικοί τόνοι του λευκού) και παράγει διαφορετικές ακτίνες οι οποίες μπορούν να ελέγχονται ξεχωριστά. Λειτουργεί μέσω Wi-Fi και συνεργάζεται με Android, iOS και Windows.

Παιχνίδια προβλέπουν τις ικανότητες των σκύλων

Οπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, έτσι και ο κάθε σκύλος έχει τη δική του προσωπικότητα και η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν είναι όλοι κατάλληλοι για όλες τις δουλειές. Αν βέβαια μιλάμε απλώς για ένα… τεμπέλικο σκυλί του σαλονιού, ίσως αυτό να μην έχει ιδιαίτερη σημασία. Οταν όμως πρόκειται για σκύλους οι οποίοι προορίζονται για οδηγοί, η έλλειψη των κατάλληλων ικανοτήτων είναι καθοριστική. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, το 60% των σκυλιών που ξεκινούν την εκπαίδευση για να γίνουν οδηγοί τυφλών δεν φθάνουν ως το τέλος της. Καθώς η διαδικασία αυτή δεν είναι μόνο επίπονη και χρονοβόρα (διαρκεί δύο χρόνια) αλλά επίσης κοστίζει ακριβά (γύρω στα 50.000 δολάρια ή 40.300 ευρώ για κάθε κύκλο), η απόρριψη των… μετεξεταστέων αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.

Τη λύση έρχονται να προσφέρουν ερευνητές από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Τζόρτζια στις Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω ενός «έξυπνου» παιχνιδιού. Οι επιστήμονες γέμισαν με αισθητήρες ένα μπαλάκι και έναν κρίκο και τα έδωσαν σε ένα κέντρο εκπαίδευσης για να χρησιμοποιηθούν από μια νέα ομάδα 40 εκπαιδευόμενων σκύλων. Τα δεδομένα δύο ετών που συνελέγησαν από το παιχνίδι των σκυλιών (συχνότητα των δαγκωματιών, διάρκεια, δύναμη κ.λπ.) αναλύθηκαν από αλγορίθμους μηχανικής μάθησης. Με βάση τα μοτίβα που εντόπισε, το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ήταν στη συνέχεια ικανό να προβλέψει ποια σκυλιά θα ολοκλήρωναν επιτυχώς την εκπαίδευση με ακρίβεια 87,5%. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα έξυπνα παιχνίδια τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα κέντρα εκπαίδευσης σκύλων οδηγών για να εντοπίσουν μέσα σε μόλις μερικές ημέρες τους «καλούς μαθητές» εξοικονομώντας δεκάδες χιλιάδες δολάρια. Ευελπιστούν δε ότι στο μέλλον το σύστημά τους θα μπορέσει να προσαρμοστεί ώστε να χρησιμοποιείται για προβλέψεις και στην εκπαίδευση σκύλων που βοηθούν αστυνομικούς ή διασώστες.