Ψηφιακή αποτοξίνωση τώρα!

«Φαντάζομαι ότι τα παιδιά σου ξετρελάθηκαν με το iPad», είπε χαριτολογώντας, στη διάρκεια μιας συνέντευξης το 2010, ο δημοσιογράφος των New York Times Νικ Μπίλτον στον Στιβ Τζομπς.

Η Αpple είχε μόλις λανσάρει την πρώτη της ταμπλέτα. Ήταν μια ερώτηση σχεδόν ρητορική, περισσότερο για να σπάσει τον πάγο, και σίγουρα δεν περίμενε αυτή την απάντηση: «Δεν το έχουν χρησιμοποιήσει. Έχουμε αυστηρούς κανόνες για τη χρήση της τεχνολογίας στο σπίτι», απάντησε ο CEO μιας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών τεχνολογίας του κόσμου.

Ο Στιβ Τζομπς δεν ήταν ο μόνος. Ο Μπιλ Γκέιτς έχει εφαρμόσει αντίστοιχους κανόνες στα παιδιά του, τα οποία δεν επιτρεπόταν να αποκτήσουν κινητό τηλέφωνο πριν από τα 14 – ο μέσος όρος πλέον στις ΗΠΑ είναι τα 10. Ο Τσάμαθ Παλιχαπατίγια, CEO της Social Capital και ιδρυτικό στέλεχος του Facebook, απαγορεύει εντελώς τη χρήση οποιασδήποτε οθόνης στα τρία παιδιά του 5 έως 9 ετών. «Δεν μου αρέσει το “δεν μπορώ να ασχοληθώ μαζί τους, θα τους δώσω μια συσκευή για να τους κάνει μπέιμπι σίτινγκ”. Αυτό που τους λέω είναι: “Βγείτε έξω, γρατζουνίστε τα γόνατά σας, κάντε ένα άθλημα, χάστε σε κάτι. Κι έπειτα ελάτε να μιλήσουμε και να σας εξηγήσω γιατί είναι καλό αυτό που μόλις σας συνέβη”».

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην οικογένεια του Κρις Άντερσον, πρώην αρχισυντάκτη του περιοδικού Wired και στελέχους της εταιρείας 3D Robotics, που κατασκευάζει drones. Οι περιορισμοί στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών από τα πέντε παιδιά του ηλικίας 6 έως 17 ετών είναι αυστηρότατοι. «Κατηγορούν εμένα και τη γυναίκα μου ότι είμαστε αυταρχικοί και ανησυχούμε υπερβολικά, γιατί κανένας από τους φίλους τους δεν αντιμετωπίζει ανάλογες απαγορεύσεις», είχε δηλώσει ο Άντερσον στους New York Times. «Εμείς όμως έχουμε δει από πρώτο χέρι τους κινδύνους της τεχνολογίας, εγώ το έχω ζήσει στον εαυτό μου, και δεν θέλω να συμβεί το ίδιο στα παιδιά μου».

Την ίδια ώρα, δεκάδες άλλα στελέχη εταιρειών τεχνολογίας της Silicon Valley, όπως ο Τζεφ Μπέζος της Amazon, ο Λάρι Πέιτζ και ο Σεργκέι Μπιν της Google, ο Τζίμι Γουέιλς, ιδρυτής της Wikipedia, ο γενικός διευθυντής τεχνολογίας του eBay, αλλά και ανώτεροι υπάλληλοι τεχνολογικών κολοσσών όπως η Yahoo και η Hewlett Packard, επιλέγουν για τα παιδιά τους low-tech μοντεσοριανά σχολεία, που χρησιμοποιούν ακόμη μαυροπίνακες, χαρτιά και μολύβια, καθόλου ταμπλέτες ή υπολογιστές και αποθαρρύνουν και τη χρήση τους στο σπίτι. Τι ξέρουν όλοι αυτοί οι τιτάνες της τεχνολογίας που δεν ξέρουμε εμείς; Ή μήπως το ξέρουμε και διστάζουμε να πάρουμε την ανάλογη απόφαση;

Οι γιατροί προειδοποιούν  

Οι κίνδυνοι στους οποίους αναφέρεται ο Άντερσον είναι κυρίως η έκθεση σε επιβλαβές περιεχόμενο όπως η πορνογραφία, ο εκφοβισμός από άλλα παιδιά και, ίσως ο χειρότερος από όλους, η εξάρτηση από τις συσκευές, μια εξάρτηση που πιθανότατα έχουν και οι γονείς τους. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν την ανησυχία του. Σύμφωνα με αυτές, ο κίνδυνος κατάθλιψης για έναν 13χρονο αυξάνεται κατά 27% αν είναι ενεργός στα σόσιαλ μίντια, ενώ παιδιά που χρησιμοποιούν τα κινητά τους τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα είναι πολύ πιθανότερο να αποκτήσουν τάσεις αυτοκτονίας. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, το ποσοστό των εφηβικών αυτοκτονιών ξεπερνάει πλέον αυτό των εφηβικών ανθρωποκτονιών, με τα smartphones να θεωρούνται βασική κινητήριος δύναμη.

Την ίδια ώρα, ένας άλλος μεγάλος κίνδυνος και για μικρότερα παιδιά που δεν χρησιμοποιούν σόσιαλ μίντια, αλλά περνούν αρκετές ώρες σε διάφορες οθόνες –τηλεόρασης, τάμπλετ, κινητού ή υπολογιστή– είναι πως όλες αυτές οι ώρες είναι χρόνος που δεν περνούν με άσκηση. H καθιστική ζωή που συνεπάγεται η ενασχόληση με ηλεκτρονικές συσκευές μπορεί να βλάψει σοβαρότατα την υγεία τους, με μεγάλο κίνδυνο τον διαβήτη τύπου 2. Οι γιατροί συνιστούν, αν δεν μπορούμε να μειώσουμε τον χρόνο χρήσης των συσκευών τους, να διακόπτουμε την ενασχόληση αυτή με μια βόλτα, παιχνίδι έξω, ένα άθλημα κ.λπ. Όσον αφορά δε τα μωρά και τα νήπια, είναι σαφείς (ή τουλάχιστον προσπαθούν, καθώς τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς): το 2016 η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία υπαναχώρησε από τη σύστασή της έως τότε για μηδενική πρόσβαση παιδιών έως 2 ετών σε οθόνες. Οι επιστήμονες, πιεσμένοι από… την πραγματικότητα, κατέβασαν το όριο ηλικίας στους 18 μήνες, μέχρι τους οποίους η χρήση οθονών αποθαρρύνεται, ενώ στα παιδιά μεταξύ 18 και 24 μηνών επιτρέπει την εισαγωγή σε υψηλής ποιότητας προγράμματα για λίγο χρόνο. Έως τα πέντε χρόνια ο χρόνος αυτός δεν πρέπει να ξεπερνά τη μία ώρα την ημέρα.

Κι αν αναρωτιέστε γιατί είναι τόσο δύσκολο να απεξαρτηθούν τα παιδιά από τις ηλεκτρονικές συσκευές ή θεωρείτε αυτή την εμμονή σχεδόν γενετικά προδιαγεγραμμένη, καθώς σας εντυπωσιάζει πώς το ενός έτους μωρό σας ξέρει να «σκρολάρει» τις φωτογραφίες στο κινητό και να ξεκλειδώνει το iPad, σκεφτείτε το λίγο. Δεν έχει να κάνει με τα γονίδιά του, αλλά πιθανότατα με το γεγονός ότι από τότε που γεννήθηκε σας βλέπει να κάνετε το ίδιο. Στην πραγματικότητα, ο καλύτερος τρόπος ώστε τα παιδιά σας να κάνουν σωστή χρήση της τεχνολογίας είναι να τους δίνετε εσείς το καλό παράδειγμα. Αλλά αυτό καμιά φορά μοιάζει ακόμα πιο δύσκολο, έτσι δεν είναι; ■