«ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΩ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ…..»

Ο τίτλος του νέου βιβλίου της Αννίτας Παναρέτου, η οποία κάθε φορά εκπλήσσει με την επιμελημένη δουλειά της, έρχεται να μεταφέρει το αναγνωστικό της κοινό σε ένα μάλλον άγνωστο θέμα. Στους Έλληνες κρατούμενους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι τώρα υπήρχε πλούσια βιβλιογραφία και στην Ελλάδα για τους Εβραίους και τους Εβραϊκής καταγωγής κρατουμένους των στρατοπέδων αυτών, οι περισσότεροι των οποίων άφησαν εκεί τα κόκαλά τους. Αυτό επισημαίνει και η συγγραφές του βιβλίου γράφοντας ότι «Στην εργασία αυτή δεν περιλαμβάνονται ιστορίες Εβραίων συμπατριωτών μας, οι οποίοι δεν υπήρξαν ούτε όμηροι ούτε αιχμάλωτοι, αλλά θύματα μιας αδιανόητης γενοκτονίας». Η αναζήτηση της τύχης των Ελλήνων κρατουμένων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν έχει απασχολήσει όσο έπρεπε την Ελληνική βιβλιογραφία, καίτοι οι άνθρωποι αυτοί έζησαν πολλά χρόνια μέσα στο φόβο και την αγωνία του θανάτου χιλιάδες μίλια μακριά από τον τόπο τους. Ούτε και πόσοι είναι καλά καλά δεν είναι γνωστό, καίτοι έχουν αφήσει πίσω τους γραπτές μαρτυρίες που φθάνουν τις 9.500 σελίδες. Για τις διαφορές ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους κρατουμένους γενικά η συγγραφέας επισημαίνει στον πρόλογο του βιβλίου της: «Οι Έλληνες Εβραίοι (όπως και οι ομόθρησκοί τους από τα υπόλοιπα κράτη που βρέθηκαν υπό ναζιστική κατοχή) είχαν συνολικά προγραφεί, στο πλαίσιο μιας αδιανόητης εκκαθαριστικής στρατηγικής, που απέρρεε από φυλετικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ιδεοληψίες. Συνελήφθησαν κατά ολόκληρες οικογένειες, κατά ολόκληρες κοινότητες. Στην συντριπτική πλειονότητα τους εστάλησαν σε στρατόπεδα της Πολωνίας.

Οι μη Εβραίοι Έλληνες συνελήφθησαν σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Συνελήφθησαν μεμονωμένα. Αρχικά στοχευμένα, αργότερα -ιδίως το καλοκαίρι του 1944- μαζικά. Εστάλησαν σε στρατόπεδα διάσπαρτα σε κατεχόμενες ευρωπαϊκές χώρες.

Advertisement

Οι Έλληνες Εβραίοι ήταν εξαρχής προορισμένοι για εξόντωση (στους θαλάμους αερίων ή εξαιτίας των κάθε είδους κακουχιών).

Οι μη Εβραίοι Έλληνες -πλην ελαχίστων- ήταν εξαρχής προορισμένοι για καταναγκαστική, μέχρι εξόντωσης, εργασία. Όχι πάντως για εξαρχής εξόντωση.

Οι μη Εβραίοι Έλληνες εκτοπίστηκαν και σε φασιστικά, πέραν των ναζιστικών, στρατόπεδα, πράγμα που δεν συνέβη στους Έλληνες Εβραίους».

Εκτός, ασφαλώς, από τις ζωντανές περιγραφές των ίδιων των κρατουμένων ιδιαίτερα συγκινητικές είναι οι αναφορές στην απελευθέρωσή τους, όταν κατέρρευσε η ναζιστική Γερμανία και εισήλθαν στα στρατόπεδα οι συμμαχικές δυνάμεις και ελευθέρωσαν τους κρατουμένους. Στο βιβλίο υπάρχουν πολλές αναφορές για συναντήσεις κρατουμένων με στρατιώτες των συμμάχων, κυρίως Αμερικανών, οι οποίοι ήταν Ελληνικής καταγωγής, πολλοί από αυτούς μόλις δεύτερης γενιάς, δηλαδή παιδιά μεταναστών, που  μιλούσαν Ελληνικά και εμψύχωσαν τους κρατουμένους που απελευθέρωσαν μιλώντας τους στη μητρική τους γλώσσα. Και είναι ακόμη πιο συγκινητικό, όταν η συγγραφέας παραθέτει και τα ονόματα των σωτήρων και των κρατουμένων, πολλοί από τους οποίους είχαν χάσει κάθε ελπίδα επιστροφής ή επιβίωσης.

Όμως, όλα τα υπόλοιπα, θα διαβάσουν όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν για την άγνωστη αυτή περιπέτεια τόσων και τόσων Ελλήνων που τους απέσπασαν βίαια από τις οικογένειές τους και την πατρίδα τους και τους περιέφεραν σε διάφορα στρατόπεδα εργασίας, θα τα διαβάσετε στο βιβλίο της Αννίτας. Το οποίο όντως συμπληρώνει τις μνήμες του κόσμου, ακριβώς για να μάθουν οι νέοι για τη θηριωδία που έζησαν όσοι θα μπορούσε να ήταν γονείς τους και για να μην ξαναζήσει ποτέ ο κόσμος τέτοια θηριωδία και τέτοια καθεστώτα.

(Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος)

Ε.Π. Καλλίγερος