Τα ορφανά ελληνόπουλα του 1821 που διέπρεψαν στις ΗΠΑ

Η ελληνική Επανάσταση του 1821 αποτελεί αναμφίβολα κορυφαίο γεγονός όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας. Οι μάχες που δόθηκαν στη διάρκειά της χαρακτηρίζονταν από την έλλειψη οποιουδήποτε νομικού πλαισίου για τη συμπεριφορά προς τους αντιπάλους, ενόπλους και αμάχους. Όπως γράφει ο πανεπιστημιακός Ιάκωβος Μιχαηλίδης στο βιβλίο του «ΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΤΟΥ 1821»: «Ο νικητής τα έπαιρνε όλα. Τη χαρά της νίκης αλλά κυρίως τα λάφυρα, υλικά και έμψυχα.

Ο ηττημένος πάλι, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να ελπίζει σε κάποια ανθρώπινη μεταχείριση. Οι άντρες κατά κανόνα σφαγιάζονταν ενώ οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά συνήθως πωλούνταν στα σκλαβοπάζαρα, όταν δεν κατέληγαν στα χαρέμια. Οι σωζόμενες αρχειακές πηγές για την εποχή ξεχειλίζουν από σκληρές και μακάβριες περιγραφές για τις εκατόμβες των θυμάτων που περνούσαν από λεπίδι και κατά κανόνα κείτονταν άταφοι, τροφή στα όρνεα και πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση της χολέρας.

Αυτή η άγρια και πρωτόγονη συμπεριφορά υπήρξε γενεσιουργό αίτιο οξύτατων κοινωνικών ζητημάτων, με βασικό εκείνο των δεκάδων χιλιάδων ορφανών παιδιών τα οποία κυκλοφορούσαν ρακένδυτα και πεινασμένα αλλά κυρίως χωρίς ελπίδα να συναντήσουν τους γονείς τους». Οι ιστορίες και οι εικόνες όλων των παιδιών δεν άφησαν ασυγκίνητους τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους φιλέλληνες που συγκέντρωσαν αρκετά ελληνόπουλα, κυρίως τα ορφανά και από τους δύο γονείς, για να τα στείλουν στις χώρες τους προκειμένου να αποκτήσουν μόρφωση.

Τα παιδιά αυτά ήταν δεκάδες. Παρά το ότι έφυγαν από την Ελλάδα σε πολύ μικρή ηλικία προσαρμόστηκαν στις χώρες που πήγαν (ΗΠΑ και Ευρώπη) και απέκτησαν σημαντική μόρφωση. Κάποια από αυτά τα παιδιά παρέμειναν στις νέες τους πατρίδες και διέπρεψαν σε διάφορους τομείς. Άλλα, αφού απέκτησαν εξαιρετική μόρφωση επέστρεψαν στην Ελλάδα όπου πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Ακόμα και ιστορικοί που έχουν ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα δεν μπόρεσαν να βρουν στοιχεία για όλα τα παιδιά. Το παρήγορο είναι ότι η έρευνα συνεχίζεται φέρνοντας στο φως εντυπωσιακές και άγνωστες λεπτομέρειες. Με ορισμένα από τα ορφανά ελληνόπουλα του 1821, όπως τα χαρακτηρίζει ο καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης στο βιβλίο του, θα ασχοληθούμε στο σημερινό μας άρθρο.

Ο Δημήτριος Μπότσαρης (1814- 1871) ήταν γιος του θρυλικού ήρωα του 1821 Μάρκου Μπότσαρη. Το 1824 βρισκόταν σε ελληνικό Σχολείο στην Αγκόνα της Ιταλίας μετά από ενέργειες του Ιγνάτιου Ουγγροβλαχίας. Το 1827 πήγε στο Μόναχο για σπουδές στην εκεί στρατιωτική σχολή. Ο νεαρός Δημήτριος φιλοξενούνταν μάλιστα στο σπίτι του καθηγητή της Ιατρικής Johann Nepomuk von Ringseis. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα κατατάχτηκε στον Ελληνικό Στρατό του και έφτασε μέχρι τον βαθμό του Συνταγματάρχη. Διετέλεσε δύο φορές Υπουργός Στρατιωτικών ( 1859 και 1866- 1867).Σε αυτόν οφείλεται η οργάνωση του Μετοχικού Ταμείου Στρατού που ιδρύθηκε το 1853 ως «Ταμείο χηρών και ορφανών της μάχιμης γραμμής», στο οποίο εντάχθηκε και η Ελληνική Χωροφυλακή, καθώς και του στρατιωτικού αρτοποιείου που αποτέλεσε την αρχή της δημιουργίας διοικητικής μέριμνας του Ελληνικού Στρατού.

Τα ελληνόπουλα της Αμερικής

Όταν έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη τα νέα για το κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία, ο Σουλτάνος Μαχμούτ σκέφτηκε να εκδώσει διαταγή γενικής σφαγής των Ελλήνων, κάτι που απέτρεψε προσωρινά ο Σεϊχουλισλάμης. Σύντομα όμως άρχισαν οι διωγμοί των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, ιδιαίτερα των κληρικών, των εμπόρων και των Φαναριωτών. Ένας από αυτούς ήταν και ο Φαναριώτης έμπορος Νικόλαος Ζάχος που είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.

Φυλακίστηκε με τη γυναίκα του και τα δύο μικρά παιδιά τους, τον Ιωάννη που είχε γεννηθεί το 1820 και την κόρη τους. Ο Ζάχος χρειάστηκε να δωροδοκήσει αρκετούς Τούρκους για να μπορέσει να διαφύγει με την οικογένειά του στην Ελλάδα, όπου διέθεσε την περιουσία του για τις ανάγκες του Αγώνα. Σκοτώθηκε όμως στα βουνά της Θεσσαλίας το 1824 ή το 1825. Στις 5 Φεβρουαρίου 1828 ο μικρός Ιωάννης, γιος του Νικολάου Ζάχου, ακολούθησε τον σπουδαίο Αμερικανό φιλέλληνα Βοστονέζο γιατρό Σάμιουελ Χάου. Αρχικά έφτασαν στη Νέα Υόρκη και μετά πήγαν στη Βοστόνη. Ο Ιωάννης Ζάχος φοίτησε για τρία χρόνια στο Mount Pleasant Classical Institute του Άμχερστ.

Το 1835 άρχισε να εργάζεται σε τυπογραφείο. Σπούδασε στο Kenyon College, στο Γκάμπιερ του Οχάιο από το 1836 ως το 1840 και αποφοίτησε με διάκριση. Εκεί ήρθε σε επαφή με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, ενώ ασχολήθηκε ιδιαίτερα και με τα έργα του Σαίξπηρ. Ακολούθως σπούδασε ιατρική για τρία χρόνια. Από το 1851 ως το 1854 ήταν συνδιευθυντής του Cooper Female Seminary, ενώ από το 1854 στο 1857 δίδαξε Αγγλικά και Φιλολογία στο Antioch College του Γέλοου Σπρινγκς του Οχάιο, μετά από πρόσκληση του περίφημου Αμερικανού παιδαγωγού Horace Mann.

Το 1864 ο Ιωάννης Ζάχος παρουσίασε το Phonic Primer and Reading, μία πρωτοποριακή μέθοδο εκμάθησης της Αγγλικής γλώσσας η οποία στόχευε κυρίως στην εργατική τάξη που παρακολουθούσε νυχτερινό σχολείο και λάμβανε αυτοεκπαίδευση. Το 1875 ο Ζάχος εφεύρε μία μηχανή στενογραφίας που ονομάστηκε “Stenotype” και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στα δικαστήρια. Ο Ζάχος σπούδασε επίσης Θεολογία και έγινε πάστορας. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εκπαίδευση των Αφροαμερικανών ενώ για 27 χρόνια δίδαξε Φιλολογία και Ανάλυση στο Cooper Union της Νέας Υόρκης. Έγραψε επίσης αρκετά βιβλία με επίκεντρο την ειδικότητά του στη φωνογραφία και την ευγλωττία. Παντρεύτηκε την Harriet Canfield Tompkins το 1849 και απέκτησαν έξι παιδιά. Ο πρωτοπόρος παιδαγωγός και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής Ιωάννης Καλιβέργος Ζάχος (John Celivergos Zachos) ,όπως έγινε γνωστός, πέθανε το 1898.

Ο Ιωάννης Στεφανίνης γεννήθηκε στην Άρτα το 1803. Ήταν γιος του πλούσιου εμπόρου (επίσης) Ιωάννη Στεφανίνη και της Χρυσαυγής Θυμιανού. Κυνηγημένοι από τον Αλή Πασά η οικογένεια Στεφανίνη εγκαταστάθηκε στην Πάτρα και συνέχισε να ασχολείται με το εμπόριο ως και το ξέσπασμα της Επανάστασης. Στις αρχές Απριλίου 1822 πολυάριθμοι Οθωμανοί κατέπνιξαν την εξέγερση των Ελλήνων της Πάτρας. Κάποιοι από αυτούς μπήκαν στο σπίτι της οικογένειας Στεφανίνη και πυροβόλησαν τον μικρό Ιωάννη τραυματίζοντάς τον σοβαρά. Θέλοντας να πάρουν λύτρα οι Οθωμανοί περιποιήθηκαν το τραύμα του και ο Ιωάννης ανάρρωσε.

Οδηγήθηκε σε σκλαβοπάζαρο όπου τον αγόρασε ο Οθωμανός Μουσταφά Μπέης για 500 πιάστρες ( 78 δολάρια), ο οποίος τον κακομεταχειριζόταν. Επειδή ο Ιωάννης δεν αλλαξοπίστησε, ο Μουσταφά τον τιμώρησε βάζοντάς τον σε κλουβί με έξι σκύλους για 2,5 μήνες και δίνοντάς του ένα ξεροκόμματο και ένα ποτήρι νερό την ημέρα. Φοβούμενος ότι ο Ιωάννης θα πέθαινε, ο Οθωμανός τον έβγαλε από το κλουβί των σκύλων και τον μετακίνησε σε άλλο χώρο με καλύτερες συνθήκες. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του Μουσταφά ο Ιωάννης δεν αλλαξοπίστησε. Τα βάσανά του έλαβαν τέλος τον Ιανουάριο του 1825 όταν έφτασε στην Πάτρα ένα γενοβέζικο καράβι με επικεφαλής κάποιον έμπορο που λεγόταν Σπάλα. Αυτός μετέφερε κάποια προϊόντα που ο αφέντης του μικρού Ιωάννη ήθελε να αγοράσει.

Ο Ιωάννης που γνώριζε ιταλικά του εξιστόρησε τα δεινά του. Συγκλονισμένος ο Σπάλα αποφάσισε να τον βοηθήσει να δραπετεύσει οδηγώντας τον στο καράβι. Ο Ιωάννης κρύφτηκε στην αποθήκη για σκύλους και ο Σπάλα έδωσε ένα γερό μπαξίσι στους Οθωμανούς που καταδίωκαν τον μικρό. Το πλοίο τελικά έφτασε στη Γένοβα. Ο νεαρός Ιωάννης προσπαθούσε μάταια να βρει πληροφορίες για την οικογένειά του. ΄Εφτασε ως το Γιβραλτάρ χωρίς να μάθει κάτι. Έτσι αποφάσισε να μεταβεί στις ΗΠΑ. Με το μπρίκι “Abeonα” μετά από 44 ημέρες έφτασε στη Νέα Υόρκη όπου ήρθε σε επαφή με το φιλελληνικό κομιτάτο.

Όμως η αγωνία του για την οικογένειά του δεν καταλάγιαζε. Στις 13 Μαΐου 1827 επιβιβάστηκε στο πλοίο «Six Brothers» που ήταν έτοιμο να αποπλεύσει για το Ναύπλιο με ανθρωπιστική βοήθεια. Όταν έφτασε το καράβι στη Μάλτα, ο Στεφανίνης συνάντησε τον έμπορο Αναστάσιο Παγώνη. Αυτός του έδωσε μία επιστολή, απαντητική αυτής που είχε στείλει σε έναν φίλο του στην Πρέβεζα, στην οποία υπήρχαν φριχτά νέα. Ο πατέρας του Στεφανίνη σκοτώθηκε στην Έξοδο του Μεσολογγίου, η μητέρα του και τα δύο μικρότερα αδέρφια του αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους και πουλήθηκαν ως σκλάβοι.

Ο Σπύρος και η Μαρία τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του χάθηκαν στη διάρκεια της Επανάστασης και κανείς δεν γνώριζε πού βρίσκονταν. Ο Ιωάννης κατέρρευσε. Τελικά πήγε στο Ναύπλιο με το «Six Brothers». Εκεί αντίκρισε εκατοντάδες ανθρώπους νηστικούς και αρρώστους να ζητούν βοήθεια. Η καρδιά του ράγισε. Στο Ναύπλιο γνώρισε τους σπουδαίους Αμερικανούς φιλέλληνες Χάου, Μίλερ και Τζάρβις, που τον συμβούλευσαν να επιστρέψει στις ΗΠΑ κάτι που ο Ιωάννης έκανε. Ο Ιωάννης Στεφανίνης ήταν πιθανότατα ο πιο άτυχος από όλα τα Ελληνόπουλα που βρέθηκαν στις Η.Π.Α. Μετά από τις περιπέτειες που πέρασε, έφτασε στη Βοστόνη όπου έγινε δεκτός με εγκαρδιότητα από το Φιλελληνικό Κομιτάτο της πόλης και την οικογένεια του Σάμιουελ Χάου με τον οποίο είχε γνωριστεί στον Μοριά.

Από τη Βοστόνη ο Στεφανίνης πήγε στη Νέα Υόρκη όπου εργάστηκε για έναν χρόνο σε φαρμακείο. Έπειτα πήγε στο Τσάρλεστον της Νέας Καρολίνας όπου τον υποδέχθηκαν με εγκαρδιότητα. Δυστυχώς, ο νεαρός Ιωάννης δεν μπορούσε να ξεπεράσει τις απώλειες των δικών του και όσα ακολούθησαν. Το μόνο που ήθελε ήταν να γράψει την προσωπική του ιστορία και το πέτυχε με τη βοήθεια των φιλάνθρωπων Αμερικανών. Το βιβλίο του με τίτλο «The Personal Narrative of the Sufferings of J. Stephanini (I. Stephaninis) a Native of Arta in Greece» («Η Προσωπική Αφήγηση των Δεινών του Ιωάννη Στεφανίνη με Καταγωγή από την Άρτα της Ελλάδας») εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 1829. Έκτοτε τα ίχνη του χάνονται… Δυστυχώς το βιβλίο αυτό που κυκλοφορεί στα αγγλικά, δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, την ίδια ώρα που βιβλία κάθε λογής από το εξωτερικό μεταφράζονται και προβάλλονται στη χώρα μας…

Από τη Νάουσα και τη Θεσσαλονίκη στις Η.Π.Α.

Τον Φεβρουάριο του 1822 ξέσπασε η επανάσταση στη Νάουσα, η οποία όμως καταπνίγηκε τον Απρίλιο του ίδιου έτους από τους Οθωμανούς. Ακολούθησαν σφαγές, λεηλασίες, εξανδραποδισμοί και αποκορύφωμα όλων η θυσία πολλών γυναικών της πόλης που έπεσαν με τα παιδιά του στον ποταμό Αράπιτσα που διαρρέει την πόλη. Η οικογένεια του Γρηγόρη Περδικάρη συμμετείχε στην εξέγερση των Ναουσαίων. Η μητέρα του και δύο γαμπροί του σκοτώθηκαν ενώ οι δύο αδελφοί και οι τέσσερις αδελφές του αιχμαλωτίστηκαν. Μόνο ο ίδιος και ο πατέρας του Αντώνιος ξέφυγαν.

Ο Γρηγόρης είχε γεννηθεί το 1804 ή το 1808 στη Βέροια. Μετά την καταστροφή της Νάουσας βρέθηκε στη νότια Ελλάδα. Εκεί συνάντησε τους Αμερικανούς ιεραπόστολους και θεολόγους Φισκ και Κινγκ, με τους οποίους ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ, τη Βηρυτό και τη Σμύρνη. Το 1826 πήγε στις ΗΠΑ όπου σπούδασε στο Mount Pleasant Classical Institute του Άμχερστ. Στη συνέχεια δίδαξε αρχαία ελληνικά στο Χάρβαρντ και παντρεύτηκε μία πλούσια Αμερικανίδα. Σύντομα αναμείχθηκε στους λογοτεχνικούς κύκλους των ΗΠΑ.

Ανάμεσα σε αυτούς που γνώρισε ήταν ο μεγάλος Ε. Α. Πόε ( 1809- 1849). Ο Περδικάρης άρχισε να δίνει διαλέξεις για τη λογοτεχνική και την πολιτική ιστορία της Ελλάδας. Το 1837 διορίστηκε πρόξενος των ΗΠΑ στην Αθήνα, θέση στην οποία έμεινε ως το 1847. Το 1866 επέστρεψε ξανά στις ΗΠΑ μαζί με τον Σάμιουελ Χάου για να συγκεντρώσει χρήματα για την επανάσταση στην Κρήτη. Έπειτα μετακόμισε στην πρωτεύουσα του Νιου Τζέρσεϊ Τρέντον. Εκεί συνεργάστηκε με την εταιρεία Trenton Gas Co και κέρδισε πολλά χρήματα. Πέθανε το 1872.

Είναι συγγραφέας του βιβλίου “The Greece of the Greeks” («Η Ελλάδα των Ελλήνων») που έγραψε το 1845. Ο γιος του Ίων (Ion) Χάρφορντ Περδικάρης απήχθη στο Μαρόκο το 1904 από έναν τοπικό φύλαρχο, κάτι που παραλίγο να προκαλέσει σύγκρουση των ΗΠΑ με τη χώρα της Β. Αφρικής. Αυτό αποφεύχθηκε με την απελευθέρωσή του.

Ο Χριστόδουλος Λεωνίδας Μιλτιάδης Ευάγγελος, γνωστότερος ως Χρήστος Ευαγγελίδης ( 1815- 1881) γεννήθηκε το 1815 στη Θεσσαλονίκη. Ο πατέρας του σκοτώθηκε όταν ήταν 4 ετών με εντολή του Αλή Πασά. Η μητέρα του Ελένη παντρεύτηκε ξανά. Ο μικρός Χρήστος ζούσε με τα δύο αδέρφια του και τον παππού τους στη Θεσσαλονίκη. Μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη «Νύμφη του Θερμαϊκού» και τις τουρκικές θηριωδίες που ακολούθησαν η οικογένεια του Χρήστου Ευαγγελίδη εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη.

Η μητέρα του εργαζόταν σε ένα σπίτι ως παραδουλεύτρα, ενώ ο μικρός Χρήστος ως υπηρέτης σε άλλη οικογένεια. Καθώς όμως εκεί του φέρονταν άσχημα βρήκε καταφύγιο στις τάξεις των Αμερικανών ιεραποστόλων που δρούσαν στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέλη του 1827 ή αρχές του 1828 ο μικρός Χρήστος μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ. Το πορτρέτο του Χρήστου που δημοσιεύθηκε το 1829 στο περιοδικό «The Talisman» με τίτλο «The Greek boy» γοήτευσε τους Αμερικανούς. Τον υιοθέτησε η οικογένεια του τραπεζίτη Samuel Ward και τον πήρε μαζί της στη Νέα Υόρκη. Ο Ευαγγελίδης έκανε εξαιρετικές σπουδές σε Μασαχουσέτη και Νέα Υόρκη. Το 1836 επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου.

Προβλέποντας ότι η Σύρος θα αναπτυχθεί ραγδαία αγόρασε μικρές εκτάσεις γης οι οποίες σύντομα απέδωσαν τεράστια κέρδη. Το 1840 παντρεύτηκε την Κατερίνα, μία νεαρή κοπέλα από τη Χίο, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Το 1845 ίδρυσε στην Ερμούπολη το ελληνικό Λύκειο με πρωτοποριακά για την εποχή μαθήματα ( φυσική αγωγή, ξένη γλώσσα, μουσική και χορός), το οποίο προσέλκυσε πολλά παιδιά. Ο Ευαγγελίδης εξακολουθούσε να προωθεί την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Έτσι το 1854 κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου έγραψε μία επιστολή προς τους Αμερικανούς με την οποία τους καλούσε να βοηθήσουν τους εξεγερμένους Έλληνες. Το 1877 ίδρυσε Λύκειο και στην Αθήνα. Πέθανε το 1881.

Το ορφανό παιδί από τα Ψαρά που μπήκε στο «Hall of fame» του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ

Ο Γεώργιος Σαρηγιάννης γεννήθηκε στα Ψαρά το 1818. Κατά την καταστροφή του νησιού από τους Τούρκους το 1824, η μητέρα του τον έσπρωξε τη θάλασσα για να τον σώσει. Σύντομα τον εντόπισαν παραπλέοντα αμερικανικά σκάφη και τον μετέφεραν στη ναυαρχίδα του αμερικανικού στόλου «USS Constitution» όπου τον ανέλαβε υπό την προστασία του ο αξιωματικός Robert Randolph. Όταν έφτασαν στις ΗΠΑ, ο Γεώργιος εγκαταστάθηκε στο μεγάλο αγρόκτημα της οικογένειας Randolph στο Τέρκι Άιλαντ, κοντά στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια.

Η σύζυγος του Randolph Elizabeth, έστειλε τον μικρό να μαθητεύσει δίπλα στον George Jones, έναν φημισμένο εκπαιδευτή στο Νιούπορτ του Ρόουντ Άιλαντ, λάτρη της κλασικής Ελλάδας. Από το 1828 στο 1837 ο Γεώργιος ή George Sirian όπως λεγόταν πλέον συνέχισε την εκπαίδευσή του. Μάλιστα μαθήτευσε δίπλα στον George Marshall ο οποίος καταγόταν από τη Ρόδο και είχε γράψει το 1822 το πρώτο εγχειρίδιο πυροβόλων όπλων για το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ. Στις 20 Απριλίου 1837 ο Sirian εντάχθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ με τον βαθμό του ανθυπασπιστή και πήρε την ειδικότητα του πυροβολητή.

Μάλιστα υπηρέτησε στο «USS Constitution» (Old Ironsides) το οποίο τον είχε σώσει πριν λίγα χρόνια! Ήταν ο μόνος αξιωματικός που υπηρέτησε στο πλοίο σε τρεις διαφορετικές αποστολές, η μία μάλιστα ήταν ο γύρος του κόσμου που διήρκεσε από το 1844 ως το 1846. Υπηρέτησε ακόμα στον ναύσταθμο της Ασίας, την Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ. Συνολικά πήρε μέρος σε 37 πετυχημένες ναυτικές αποστολές με διαφορετικά πλοία.

Στις 30 Ιουλίου 1872 μετατέθηκε στο ατμόπλοιο “USS Idaho”. Για 52 χρόνια ο Sirian υπηρέτησε στο ΠΝ των Η.Π.Α. Αποστρατεύθηκε τον Δεκέμβριο του 1882. Το 1840 παντρεύτηκε την κόρη του Marshall Eleanor. Πέθανε στις 21 Δεκεμβρίου 1891. Το 2007 ο Sirian εισήχθη στο “Hall of Fame” του Πολεμικού Ναυτικού των Η.Π.Α., το οποίο έχει θεσπίσει ειδικό βραβείο με το όνομά του, το “The George Sirian Meritorius Service Award” που απονέμεται μέχρι σήμερα σε αξιωματικούς που αποδεικνύουν την αριστεία τους σε συνθήκες επιφανειακού πολέμου.

Ο μικρός Γιώργος από τη Χίο που διέπρεψε στο Ναυτικό των Η.Π.Α.

Η οικογένεια Καλβοκορέση υπήρξε μία από τις σημαντικότερες της Χίου με ρίζες από το Βυζάντιο και τη Γένοβα. Ο Γεώργιος Μουζάλας Καλβοκορέσεις ήταν γόνος της οικογένειας αυτής, από τον κλάδο των Μουζάλα. Γεννήθηκε στη Χίο στις 22 Οκτωβρίου 1816 και ήταν ο μεγαλύτερος από τα οκτώ παιδιά της οικογένειάς του. Κατά τη σφαγή της Χίου το 1822, ο θείος του Σταμάτης Σκαραμαγκάς έπεσε στα χέρια των Τούρκων και θανατώθηκε. Ο πατέρας του κατόρθωσε να διαφύγει. Ο Γεώργιος με τη μητέρα του Φράνκα Γκριμάλντη, τις αδελφές του και την υπηρέτριά τους συνελήφθησαν. Η γιαγιά του κακοποιήθηκε άγρια και σύντομα υπέκυψε στα τραύματά της.

Ο πατέρας του με τη βοήθεια του Αυστριακού πρόξενου κατόρθωσε να εξαγοράσει τη σύζυγο και τα παιδιά του. Έξι μήνες όμως μετά τη σφαγή της Χίου, ο Γεώργιος Καλβοκορέσης μαζί με άλλα Ελληνόπουλα, πολλά από τα οποία ήταν ορφανά αναχώρησε για τη Βαλτιμόρη. Έφτασε εκεί μετά από ταξίδι 51 ημερών και ήρθε σε επαφή με τη Φιλελληνική Επιτροπή της Βαλτιμόρης. Σε αυτήν έφτασε επιστολή του Πλοίαρχου Alden Partridge, ιδρυτή της φημισμένης Στρατιωτικής Ακαδημίας Norwitch University (1819), με την οποία ζητούσε ο Γεώργιος να φοιτήσει στη Σχολή του.

Ο Καλβοκορέσης εντάχθηκε στην Ακαδημία αυτή, ο Partridge έγινε θετός του πατέρας και ο μικρός ξεχώρισε για τη φιλομάθειά του. Μόλις ολοκλήρωσε τις σπουδές του ξεκίνησε μια σπουδαία καριέρα στο Πολεμικό Ναυτικό των Η.Π.Α. Υπήρξε διοικητής αρκετών αμερικανικών πλοίων και έκανε πολλά ταξίδια. Το 1836-1837 υπηρέτησε στη φρεγάτα “United States”, στη Ναυτική Μοίρα της Μεσογείου. Από το 1838 ως το 1842 πήρε μέρος στην, άκρως επικίνδυνη, εξερευνητική αποστολή των Η.Π.Α. στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Στη διάρκειά της χαρτογραφήθηκαν περισσότερες από 280 νησίδες, ενώ συλλέχθηκαν δείγματα από 60.000 πτηνά και φυτά. Στις 7 Δεκεμβρίου 1843 προήχθη σε Ανθυποπλοίαρχο, ενώ στις 2 Ιουλίου 1861 έγινε Αντιπλοίαρχος. Πήρε μέρος στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Για τη σημαντική προσφορά του έλαβε αργότερα τον βαθμό του Πλοιάρχου. Μπήκε σε εφεδρεία στις 4 Απριλίου 1867 και επέστρεψε στο σπίτι του, στο Λίνσφιλντ του Κονέκτικατ. Από τον γάμο του με την Eliza Freelon Hasley απέκτησαν 4 παιδιά. Όταν αυτή πέθανε, ο Καλβοκορέσης παντρεύτηκε την Adeline Swasey, μικρότερη αδελφή της συζύγου του Alden Partridge.

Το τέλος του όμως ήταν τραγικό. Το βράδυ της 3ης Ιουνίου 1872 ο Καλβοκορέσης έπεσε θύμα ληστείας και έπειτα δολοφονήθηκε στην οδό Κλίντον, στο Μπρίτζπορτ, ενώ περίμενε να πάρει το πλοίο για τη Νέα Υόρκη. Οι ληστές πήραν 8.000 δολάρια μετρητά, μετοχές αξίας 80.000 δολαρίων και το ρολόι του. Η είδηση της δολοφονίας του προκάλεσε σάλο. Γράφτηκαν πολλά, κυρίως όταν μαθεύτηκε ότι είχε συνάψει ασφαλιστήριο συμβόλαιο ύψους 200.000 δολαρίων. Ο δολοφόνος του επικηρύχθηκε, ενώ την εξιχνίασή της υπόθεσης ανέλαβε το περίφημο γραφείο ντεντέκτιβ Pinkerton. Ωστόσο η δολοφονία του παραμένει ανεξιχνίαστη μέχρι σήμερα, έχοντας εξάψει τη φαντασία πολλών.

Ο Λουκάς από τη Λιβαδειά… στο Καπιτώλιο

Ο μικρός Λουκάς γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1824. Σώθηκε χάρη στον Αμερικανό Συνταγματάρχη και Φιλέλληνα Jonathan Peckham Miller ο οποίος το 1828 τον πήρε μαζί του στο Μονπελιέ, πρωτεύουσα του Βέρμοντ των Η.Π.Α.

Ο Miller υιοθέτησε τον Λουκά και του έδωσε και το όνομα Μιλτιάδης. Μετά το τέλος της βασικής του εκπαίδευσης ο Λουκάς – Μιλτιάδης Μίλερ σπούδασε Νομικά και το 1845 εντάχθηκε στο Δικηγορικό Σώμα. Το 1846 ξεκίνησε την πρακτική του στο Όσκος του Ουισκόνσιν ενώ ταυτόχρονα ασχολήθηκε και με επιχειρηματικές δραστηριότητες. Πήρε μέρος στον Αμερικανομεξικανικό Πόλεμο (1846-1848) με τον βαθμό του Συνταγματάρχη. Από το 1853 και για δέκα περίπου χρόνια υπηρέτησε στο Κοινοβούλιο του Ουισκόνσιν. Από τη θέση του αυτή φρόντισε να δοθούν τα ονόματα Αθήνα, Μαραθώνας και Αρκαδία σε τρεις πόλεις που δημιούργησαν Έλληνες μετανάστες στη συγκεκριμένη πολιτεία. Για 30 χρόνια ο Λουκάς Μίλερ διακρίθηκε στην αμερικανική πολιτική σκηνή είτε ως Επίτροπος Δημοσίων Έργων είτε ως Πρόεδρος Επιτροπών.

Από το 1891 ως το 1893 εκλέχθηκε μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων με τους Δημοκρατικούς. Κατά τη διάρκεια της θητείας του εκεί πρότεινε τη μετονομασία των Η.Π.Α. σε «Ηνωμένες Πολιτείας της Γης», γιατί πίστευε ότι με την ένταξη όλων των κρατών της Γης στην αμερικανική ένωση θα ενισχύονταν ακόμα περισσότερο η Δημοκρατία και οι θεσμοί της.

Ο Lucas M. Miller πέθανε στις 4 Δεκεμβρίου 1902 και τάφηκε στο νεκροταφείο του Ρίβερσαϊντ στο Όσκος του Ουινσκόνσιν. Προηγουμένως, δώρισε την τεράστια περιουσία του στο Πανεπιστήμιο, στην Ιατρική Σχολή και στο Εθνικό Πάρκο του Μιλγουόκι το οποίο φέρει τιμητικά το όνομά του.

Ο δραπέτης από τη Χίο Χριστόφορος Πλάτωνας Καστάνης και η ζωή του στις Η.Π.Α.

Ο Χριστόφορος Πλάτων Καστάνης γεννήθηκε στα Λιβάδια της Χίου το 1814 και ήταν γιος μιας πλούσιας οικογένειας με οκτώ παιδιά. Κατά τη σφαγή της Χίου τον Απρίλιο του 1822 αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους. Τον αγόρασε ένας Τούρκος Χιώτης που έμενε στο Κάστρο, ο Σουλεϊμάν αγάς, για 50 γρόσια κι ένα κομμάτι αρνίσιο κρέας. Κατά μία εκδοχή εξισλαμίστηκε και έλαβε το όνομα Μουσταφά.

Τελικά κατόρθωσε να δραπετεύσει και πήγε στο Βρετανικό Προξενείο. Βρήκε ξανά με τη μητέρα του και με τη βοήθεια του Βρετανού πρόξενου John Giudice μπήκε σ’ ένα κεφαλλονίτικο πλοίο και πήγε στο Ναύπλιο. Το 1831, με τη βοήθεια του Σάμιουελ Χάου έφυγε για τις Η.Π.Α. Σπούδασε στο Γέιλ και στο Κολέγιο Άμερστ. Στις 2 Οκτωβρίου 1844 νυμφεύθηκε την Αμερικανίδα Rutha .Η. Clark στο Ρότσεστερ της Μασαχουσέτης. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του αγωνίστηκε για να προωθήσει τα συμφέροντα της Ελλάδας. Ντυμένος συνήθως με την παραδοσιακή χιώτικη ενδυμασία έδινε διαλέξεις και συγκέντρωνε χρήματα για τη χώρα μας. Έγραψε μεταξύ άλλων και το βιβλίο «The Greek Exile» («Ο Έλληνας Εξόριστος»). Πέθανε το 1866.

Ο Νικόλαος Παντολέων Πετροκόκκινος γεννήθηκε στη Χίο το 1808. Παρακολούθησε μαθήματα δίπλα στον Νεόφυτο Βάμβα, Σχολάρχη της Ακαδημίας της Χίου. Μετά την καταστροφή του νησιού πήγε στις Η.Π.Α. όπου φοίτησε στο Amherst College (1825-1829). Το 1832 έλαβε και μεταπτυχιακό δίπλωμα. Συνεργάστηκε με Αμερικανούς ιεραπόστολους στη Μάλτα και τη Σμύρνη, ως μεταφραστής και εκδότης βιβλίων στα ελληνικά. Ανάμεσά τους, το μηνιαίο περιοδικό «Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων» που κυκλοφορούσε από το 1837 ως το 1844. Το 1833 νυμφεύθηκε την Αικατερίνη Θαλασσινού η οποία πέθανε το 1850. Ο Πετροκόκκινος παντρεύτηκε και πάλι. Δεύτερη σύζυγος του ήταν Χιώτισσα Χαρίκλεια Μαχαιριάδη. Από τους δύο γάμους του απέκτησε 15 παιδιά. Το 1867 τοποθετήθηκε Πρόξενος των Η.Π.Α. στη Χίο και εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του. Πέθανε το 1886.

Η «Ελληνίδα Σκλάβα»

Κλείνουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα στα “ορφανά του Αγώνα” με τη Γαρυφαλλιά Μιχάλμπεη. Γεννήθηκε στα Ψαρά το 1815 (ή το 1817). Μετά την καταστροφή του νησιού πουλήθηκε ως σκλάβα στη Σμύρνη. Ένας Αμερικανός έμπορος, ο Τζόζεφ Λάνγκτον εξαγόρασε την ελευθερία της και την έστειλε στη Βοστόνη. Η υπόθεση της μικρής Γαρυφαλλιάς έγινε γρήγορα γνωστή και έλαβε διαστάσεις. Στις Η.Π.Α. υιοθετήθηκε από μια εύπορη οικογένεια, που είχε και άλλες κόρες. Η Γαρυφαλλιά ήταν εξαιρετικά ευγενικό και φιλότιμο παιδί.

Κάθε βράδυ κοιμόταν αγκαλιά με τη Βίβλο. Πήγε σχολείο στο Ursuline Convent School στο Τσάρλεστον της Βοστόνης. Η περιπέτειά της συγκίνησε τη ζωγράφο Αν Χαλ που φιλοτέχνησε το πορτρέτο της, το οποίο έγινε και εξώφυλλο βιβλίου του 1831. 13 χρόνια αργότερα ο γλύπτης Χιράμ Πάουερς εμπνεύστηκε από τη Γαρυφαλλιά ή και άλλες κοπέλες με παρόμοιες ιστορίες και φιλοτέχνησε το εντυπωσιακό γλυπτό «Η Ελληνίδα Σκλάβα» που παριστάνει αλυσοδεμένη την Αφροδίτη της Μήλου. Η Γαρυφαλλιά Μιχάλμπεη αρρώστησε τον χειμώνα του 1829-1830 και πέθανε (1830), από άγνωστη αιτία, πιθανότατα λόγω και της επιβαρυμένης από τη σκλαβιά υγεία της.

Πηγή: ΙΑΚΩΒΟΣ Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, «Τα ορφανά Ελληνόπουλα του 1821», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, 2023.
Στοιχεία αντλήσαμε επίσης από το https//ahepa.org, το άρθρο “Orphans Came to US”, του Dr Constantine C. Hatzidimitriou και το «ΤΗΕ GREEK REVOLUTION THROUGH AMERICAN EYES».