Το επώνυμο “Φλάσκας”

Επώνυμο των Κυθήρων με μικρή διάδοση στο νησί και τη διασπορά του.

Ετυμολογικά δεν παρουσιάζει δυσκολία, καθώς ανήκει στα επώνυμα από παρωνύμια που έχουν σχέση με τα σωματικά χαρακτηριστικά. Φλασκί είναι ο καρπός της νεροκολοκύθας1 και flasca η τσότρα.2 Φλάσκας, επομένως, ο άνθρωπος του οποίου το σώμα μοιάζει με φλασκί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κρήτη, όπου επίσης υπάρχει το επώνυμο, υπάρχει μία παλαιότατη αναφορά (1581) για έναν Piero Carafa Flaska, με τη σημείωση ότι με επώνυμο Φλάσκας υπάρχει γνωστή κρητική οικογένεια.3 Είναι γεγονός ότι το επώνυμο και στην Κρήτη έχει πολύ μικρή διάδοση. Στις αρχές του 16ου αι. (1500-1530) αναφέρεται εκεί ο γιατρός Manuso Flasco.4

Στα Κύθηρα το επώνυμο αναπτύσσεται αυτόνομα, δεν έρχεται δηλαδή από άλλη περιοχή οικογένεια με το επώνυμο αυτό. Κατά την εποχή που αυξάνεται σχετικά απότομα ο αριθμός των οικογενειών στο νησί, σε μερικά χωριά οι συνωνυμίες δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα, έτσι που αναγκάζονται να χρησιμοποιούν παρωνύμια. Ένα από αυτά είναι και το Φλάσκας, το οποίο εμφανίζεται από το 1721 στην περιοχή των Λογοθετιανίκων. Εκεί αναφέρεται ο Jani Flasca q. Nicolo.5 Το 1724 ο ίδιος απογράφεται ως Jani Cristoforo q. Nicolo Flasca6 και αποδεικνύεται έτσι ότι το Φλάσκας είναι ένα από τα παρωνύμια της μεγάλης οικογενείας Χριστόφορου. Στις απογραφές που ακολουθούν η οικογένεια με το παρωνύμιο αυτό αποκτά και άλλους κλάδους, οι οποίοι απογράφονται πάντα ανάμεσα σε Χριστόφορους, άλλη μία σαφής ένδειξη για τη σχέση της οικογενείας. Σιγά-σιγά το Χριστόφορος εγκαταλείπεται και επικρατεί το Φλάσκας σ’ αυτόν τον κλάδο, το οποίο αναφέρεται στη συνέχεια ως αυτόνομο επώνυμο και στην κυθηραϊκή διασπορά.

Στο τέλος του 19ου αι. αναφέρεται Φλάσκας κυθηραϊκής καταγωγής στη Σμύρνη,7 ενώ το επώνυμο εμφανίζεται λίγο αργότερα και στη διασπορά της Αυστραλίας. Στα Κύθηρα το επώνυμο συνεχίζει να αναφέρεται. Στις αρχές του 20ού αι. στην Ακολουθία της Μυρτιδιωτίσσης αναφέρεται ένας Διον. Φλάσκας ως συνδρομητής.8

Σήμερα στα Κύθηρα υπάρχουν ελάχιστοι με το επώνυμο αυτό, εξακολουθεί όμως να αναφέρεται, και μάλιστα με αρκετές οικογένειες, στην Αυστραλία, ενώ παλαιότερα υπήρχαν αναφορές και στις ΗΠΑ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Εμμ. Κασιμάτης, σελ. 471.

2. Κατάλοιπα Bενετικών γλωσσικών στοιχείων, σελ. 89.

3. Η Βενετοκρατούμενη Ανατολή, σελ. 72, σημ. 2.

4. Βενετοκρατούμενες ελληνικές χώρες, σελ. 89.

5. Απογραφές Kυθήρων, Α 941.

6. Ό.π., Β 961.

7. Εφημ. Kυθηραϊκή Aυγή,  φ. 5/1898.

8. Ακολουθία Mυρτιδιωτίσσης,

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Τα κείμενα για τα επώνυμα και τοπωνύμια, τα οποία δημοσιεύονται εδώ, είναι τα ίδια με όσα έχουν δημοσιευθεί στα αντίστοιχα βιβλία μας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ και ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ, τα οποία έχουν εκδοθεί από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (κυκλοφορούν και στα αγγλικά από:  Kytherian Association of Australia,  Kyhterian World Heritage Fund και Kytherian Publishing and Media). Από τις αναδημοσιεύσεις εδώ απουσιάζουν συνήθως οι βιβλιογραφικές και λοιπές σημειώσεις, είναι δε ευνόητον ότι για να αποκτήσει ο αναγνώστης πλήρη εικόνα για κάθε επώνυμο ή τοπωνύμιο είναι απαραίτητο να διαβάσει και τις εκτενείς αναφορές στα εισαγωγικά σημειώματα των παραπάνω βιβλίων, καθώς, χωρίς αυτά, οι γνώσεις του για το θέμα θα παραμένουν ελλιπείς.

Οι εκδόσεις στα Ελληνικά διατίθενται από την Εταιρεία Κυθηραϊκών Μελετών (βλ. στοιχεία στο σχετικό link σε αυτόν εδώ τον ιστότοπο) και στα Κυθηραϊκά βιβλιοπωλεία.