Κάποτε στο σχολείο, έτσι για να θυμόμαστε…

Η εποχή δεν είναι και τόσο παλιά, αλλά είναι αυτή που το νησί άρχισε να χάνει ραγδαία τον πληθυσμό του, τότε που χιλιάδες έπαιρναν το δρόμο της ξενιτιάς για αναζήτηση καλλίτερης τύχης. Τότε που περιμέναμε κάθε Πέμπτη το πλοίο της αγόνου να διαβάσουμε εφημερίδα (ραδιόφωνο λίγοι είχαν…) τότε που διαβάζαμε με τη λάμπα πετρελαίου (το ηλεκτρικό ήρθε πολύ αργότερα σε μάς) τότε που στο σχολείο πηγαίναμε με τα πόδια, τότε…

Με άλλα λόγια εκεί στη στροφή της δεκαετίας του 1950 με αυτήν του 1960, στο τέλος της οποίας άρχισαν μεγάλες αλλαγές στη χώρα και στον τόπο μας.

Στο Δημοτικό πηγαίναμε 6 μέρες την εβδομάδα, πρωί-απόγευμα με τα πόδια φυσικά, εμείς δε από το Πάνω Λειβάδι κάναμε πάνω από ένα χλμ την ημέρα τέσσερις φορές πήγαιν’ έλα. Αν έβρεχε δυνατά, έκανε κρύο ή φύσαγε (πολύ συχνά όλα το χειμώνα) ή έκανε ζέστη το καλοκαίρι (κλιματισμός και θέρμανση ήταν εντελώς άγνωστα στην εποχή με το …μαγκάλι) το σχολείο δεν έκλεινε, απλά καθυστερούσαμε λίγο ή πηγαίναμε μούσκεμα! Ο δάσκαλος, που ερχόταν από τη Χώρα με ένα Zundapp, (ο Γιάννης Μασσέλος) είχε ένα αδιάβροχο το χειμώνα, κοντομάνικα απλά το καλοκαίρι και μάθημα δεν θυμάμαι να είχε χάσει ΠΟΤΕ!  

Να δούμε λίγο, σε φανταστικό περιβάλλον φυσικά, τι θα γινόταν σήμερα; (Προσοχή, δεν είμαστε από αυτούς που μιλάνε για τον «παλιό καλό καιρό», που ήταν απλά παλιός, αλλά καθόλου καλός, αλλά οι αναμνήσεις ενίοτε γεννούν μοιραία και συγκρίσεις, έτσι είναι η κοινωνία κι ο άνθρωπος…)

Σήμερα, λοιπόν, ο δάσκαλος κι οι μαθητές πάνε με Ι.Χ και ταξί αλλά αν έχουμε μεγάλες κακοκαιρίες παρεμβαίνουν οι Δήμοι και κλείνουν τα σχολεία, κάτι που δεν γινόταν τότε ποτέ. Θυμάμαι, όταν κάναμε μάθημα σε ένα παλιό σπίτι κάτι σαν  αποθήκη, στο Κάτω Λειβάδι (του Σταματέλου), με ένα δοκάρι να στηρίζει τη σκεπή από πηλό, για να μην πέσει, όσο καιρό  έφτιαχναν το νέο σχολείο. Σ΄ αυτήν την αποθήκη σε μία μεγάλη καταιγίδα άνοιξε ο πηλός και γέμισε νερό το ….«σχολείο» με αποτέλεσμα να μεταφερθούμε στο ναό του Σωτήρα απέναντι. Είχαν μεταφέρει και τα θρανία, αλλά μερικοί κάθονταν στα στασίδια και στα σκαλιά.

Αν γινόταν κάτι παρόμοιο   τώρα θα είχε πάρει φωτιά το facebook, θα είχαν κατέβει τα κανάλια, θα είχαν αγριέψει οι μαμάδες απέξω, ίσως δε να αρχίζαμε κι εμείς οι μαθητές τις σφαλιάρες μεταξύ μας ή και τη γροθοπατινάδα.

Σε αυτό, το, ας το πούμε, σχολείο μας έδιναν από ένα πρόγραμμα Αμερικανικής βοήθειας, λίγο γάλα, ένα κομμάτι τυρί και ψωμί λευκό από το φούρνο στη Χώρα. (Προσωπικά αηδίαζα με τη γεύση του τυριού, το γάλα, ούτως ή άλλως ποτέ δεν το δοκίμασα, κι αν δεν κάνω λάθος, μία φορά που με έπιασε ο δάσκαλος να το  πετώ  έφαγα κι ένα μπάτσο. Το τυρί όμως ήταν για πολλούς περιζήτητο κι έτσι ποτέ δεν πετάχτηκε).

Και για να συνεχίσω στο σήμερα. Ασφαλώς είναι καλλίτερη η ζωή των παιδιών και έτσι πρέπει να είναι. Κάπου-κάπου όμως είναι χρήσιμη και μία αναδρομή στο παρελθόν. Όχι μόνο για να τα θυμηθούμε εμείς που διανύουμε την έβδομη δεκαετία της ζωής μας, αλλά και για να διαβάσουν (πολύ αισιοδοξία γέμισα σήμερα…..!) και οι νέοι τις διαφορές.  

Σίγουρα κανείς δεν θα ευχόταν να ζήσουν αυτά τα χρόνια, όπως εμείς, που με τη σειρά μας δεν θα ευχόμαστε ποτέ να ζούσε η δική μας η γενιά όσα είχαν ζήσει οι πατεράδες μας και οι παππούδες μας, λίγοι από τους οποίους πήγαν στο σχολείο. Από δέκα χρόνων στα χωράφια, στο μεροκάματο για μία μπουκιά, που λέει ο λόγος και χωρίς ελπίδα. Έτσι που τους ανάγκαζε να παίρνουν των ομματιών τους για την Αμέρικα ή την Αστράλια. Και έτσι αυτοί εκεί, άλλοι με λίγα γράμματα κι άλλοι εντελώς αγράμματοι, έζησαν, πρόκοψαν κι ήταν οι πρώτοι που έστελναν χρήματα στο νησί για να χτιστούν τα σχολεία. Όπως ένας Τραβασάρος στην Αυστραλία, που, όταν γινόταν έρανος για να χτιστεί το νέο Δημοτικό στο Λειβάδι, έδωσε μερικές εκατοντάδες λίρες για να μην μείνουν αγράμματα τα παιδιά του χωριού, όπως είχε μείνει ο ίδιος. Και πράγματι. Πολλά από αυτά τα παιδιά μεγαλούργησαν. Έφτασαν καθηγητές στα Πανεπιστήμια, έγραψαν βιβλία για τον τόπο τους, έμειναν κι αυτοί γραμμένοι σε κάποια κιτάπια της τοπικής μας ιστορίας. Έτσι θα γίνει και με τα σημερινά παιδιά. Κι ας μην έχουν συνειδητοποιήσει σήμερα όλες τις σεισμικές μεταβολές που έγιναν από το 1960 μέχρι το 2020. Κι ας μην μπορούν να ξεχωρίσουν το γιατί τότε όλοι (γονείς και μαθητές)  ήταν ευχαριστημένοι με αυτά τα λίγα και σήμερα δεν είναι ευχαριστημένοι με τίποτα! Μπορεί όμως κι αυτό να είναι ένα στοιχείο προόδου, που δεν το συνειδητοποιήσαμε εμείς, που γράφουμε σήμερα. Δηλαδή ο υπογράφων, για να μην γενικεύω για όλους.  Απλά, αυτές τις ανάκατες σκέψεις είχα ξανά φέτος το καλοκαίρι περιμένοντας κάθε πρωί έξω από το σχολείο (τώρα νηπιαγωγείο, αφού η μείωση των μαθητών συρρίκνωσε και τα σχολεία). Κάτι, που μάλλον οδηγεί μοιραία και στην αλλοίωση των πληθυσμών.

Αλλά περί αυτού μία άλλη φορά με μόνο μία σημείωση τώρα. Η παραπάνω περιήγηση στις σχολικές αναμνήσεις συνέπεσεμε την επίσημη εκτίμηση ότι σε 15 χρόνια η υπογεννητικότητα θα μειώσει τον Ελληνικό πληθυσμό στα 7,5εκ και όλοι λένε πόσο δύσκολο είναι σήμερα να μεγαλώσεις παιδιά. Ασφαλώς όχι δυσκολότερα από τις αρχές του 20ού αι. που κάθε ζευγάρι μεγάλωνε το λιγότερο μισή ντουζίνα παιδιά! Αλλά περί όλων αυτών μία άλλη φορά.

​​​​​​​​Εμμ. Π. Καλλίγερος

 

---

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ στο φύλλο Νοεμβρίου 2024