Λευτέρης Παπαδόπουλος: Επτά ιστορίες «πίσω από τις λέξεις»

«…έρχεται ο Αλέξης»

Και όμως, δύο από τα γνωστότερα τραγούδια με τη φωνή του Πασχάλη και τη συνοδεία των Olympians –εν έτει 1967–, τα οποία σημάδεψαν την καριέρα τους, φέρουν την υπογραφή του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Το πρώτο είναι η «Ιστορία»: «Ηταν ένα κορίτσι, ήταν ένα αγόρι/ ήταν καλοκαίρι, λουλούδια χίλια δυο/ εσύ ’σουν το κορίτσι κι ήμουν εγώ τ’ αγόρι/ για μας το καλοκαίρι, μόνο για μας τους δυο». Το άλλο είναι ο πασίγνωστος «Αλέξης», το σλόγκαν του οποίου φτάνει μέχρι τις μέρες μας: «Στα μαθητικά σου τα βιβλία/
πίσω από τις λέξεις έρχεται ο Αλέξης/ και σε πιάνει μια μελαγχολία/ κλείσε κοριτσάκι τα βιβλία».

Και στα δύο τη μουσική είχε γράψει ο Βαγγέλης Πιτσιλαδής. Ηταν η περίοδος μετά την «Απονη Ζωή» (η πρώτη εμφάνιση του Λ. Παπαδόπουλου στη στιχουργική) και πριν τον «Σταθμό», που περιλάμβανε τα «Η Δουλειά Κάνει τους Αντρες», «Δελφίνι – δελφινάκι» και «Το Παλιό Ρολόι», όλα σε μουσική του Μάνου Λοΐζου.

Αλεξίου αντί Πάριου

Το καλοκαίρι του 1974 κυκλοφορεί ο δίσκος «Οδός Αριστοτέλους» σε μουσική του Γιάννη Σπανού και στίχους του Λ. Παπαδόπουλου, με τις φωνές του Γιάννη Πάριου (μετρούσε ήδη επιτυχίες), της ολοένα ανερχόμενης Χάρης Αλεξίου και του Γιάννη Καλατζή. Ειδικά για το ομότιτλο τραγούδι, από τα αυτοβιογραφικά του στιχουργού, δίνεται μάχη ανάμεσα σε αυτόν και τον συνθέτη: «Ο Σπανός θέλησε να δώσει την “Οδό Αριστοτέλους” στον Πάριο. Εγώ, όμως, είχα αντίρρηση. Πίστευα μεν ότι ο Πάριος θα το ξεσκίσει το τραγούδι, αλλά ήθελα να βοηθήσουμε και την Αλεξίου, που όλα έδειχναν ότι θα εξελιχθεί σε σπουδαία τραγουδίστρια. Μαζευτήκαμε, τα είπαμε, τσακωθήκαμε, αλλά τελικά έγινε αυτό που ήθελα. Βοήθησε πολύ, πάντως, και ο Πάριος, που μπροστά στην επιμονή μου υποχώρησε. Ετσι, το τραγούδι το είπε η Χαρούλα και χάλασε τον κόσμο. Μάλιστα η ίδια λέει έκτοτε ότι από αυτό το τραγούδι κατάλαβε ότι είναι τραγουδίστρια».

«Μοντάζ» στον Ελύτη

Στο «Θαλασσινό Τριφύλλι», άλμπουμ σε μουσική του Λίνου Κόκοτου, αναφέρεται το όνομα του Οδυσσέα Ελύτη: σε ποιήματά του βασίστηκαν τα τραγούδια που ερμηνεύουν οι Μιχάλης Βιολάρης («Τα Τζιτζίκια», «Το Δελφινοκόριτσο») και Ρένα Κουμιώτη («Ο Ταχυδρόμος», «Το Θαλασσινό Τριφύλλι»). Μόνο που δεν περιέχονται… όλοι οι στίχοι του νομπελίστα ποιητή.

Ο ίδιος ο Λ. Παπαδόπουλος περιγράφει («Τα Τραγούδια Γράφουν την Ιστορία τους», εκδ. Ιανός, 2006) πώς «έβαλε χέρι» στα ποιήματα ύστερα από παρότρυνση του ιδιοκτήτη της εταιρείας Lyra: «Ενα πρωινό με βλέπει ο Πατσιφάς έξω απ’ την πόρτα του και μου λέει βιαστικά και αποφασιστικά, δείχνοντάς μου μια σειρά από γραφομηχανημένες κόλες: “Εδώ είναι μερικά τραγούδια, ωραία τραγούδια, αλλά είναι πολύ μεγάλα σε έκταση. Σε παρακαλώ, ανέβα σ’ ένα γραφειάκι εδώ από πάνω και κόψε, ράψε, ώστε να τα φέρεις σε κάποιο λογαριασμό…” “Και ποιανού είναι αυτά τα τραγούδια;” ρώτησα. “Δεν έχει καμια σημασία. Ενός νέου είναι, που έχει όμως, καθώς φαίνεται, ταλέντο”.

»Πήρα τους στίχους, ανέβηκα στο γραφειάκι κι άρχισα να τους διαβάζω. Ηταν επτά ποιήματα, πολύ όμορφα, αλλά το καθένα απ’ αυτά, αντί να έχει δώδεκα στίχους ή το πολύ δεκαέξι, είχε είκοσι πέντε, είχε τριάντα! Εβγαλα το μολύβι μου και βάλθηκα να κόβω. Τρεις στίχους από δω, τέσσερις από κει, πέντε από το τρίτο ποίημα. Υστερα από μια ώρα είχα φέρει τα “κομμάτια” σε λογαριασμό, ήταν πλέον κανονικά τραγούδια, από την άποψη της έκτασης».

Για τον Γιώργο Μαρίνο

Το τραγούδι «Σε Λίγο θα Σβήσουν τα Φώτα» (σε 45άρι του 1975, μουσική του Νίκου Δανίκα) ακούγεται απολύτως αυτοβιογραφικό και ταυτισμένο με τον Γιάννη Μαρίνο, καθώς περιγράφει το παρασκήνιο, το σκοτάδι και τις αγωνίες πίσω από το σόου της πίστας. Και όμως, τους στίχους υπογράφει ο Λ. Παπαδόπουλος, με έναν τρόπο που μοιάζει να «κινηματογραφεί» από μέσα έναν σόουμαν στο 24ωρό του:

Σε λίγο θα σβήσουν τα φώτα
η αίθουσα τούτη θ’ αδειάσει
και κει στα τραπέζια τα πρώτα
θα ‘ρθει η ερημιά να κουρνιάσει.

Και τότε εγώ ο θεατρίνος,
ο κλόουν κι ο τραγουδιστής
στο καμαρίνι θα λουφάξω,
ίδιος φονιάς, ίδιος ληστής.

Δεν ξέρετε τι είναι σκιά και σκοτάδι
μετά απ’ τον ήλιο μετά απ’ το χάδι.
Δεν ξέρετε αλήθεια πόσο είναι φτωχοί
αυτοί που τα φώτα τους δίνουν ψυχή

Ενας αλλά Ζαμπέτας

Αν ρωτούσαν έναν ενημερωμένο ακροατή της ελληνικής μουσικής «πόσα τραγούδια έγραψε ο Λ. Παπαδόπουλος για τον Ζαμπέτα;», τι θα απαντούσε άραγε; Το πιθανότερο είναι πως θα έπεφτε έξω, καθώς το τραγούδι είναι μόλις ένα: «Τι Γλυκό να σ’ Αγαπούν» με τη φωνή της Χαρούλας Αλεξίου (1977). Το ενδιαφέρον είναι ότι, σύμφωνα με αφήγηση του ίδιου του Λ. Παπαδόπουλου, υπήρξε η δυνατότητα να κάνουν μαζί ολόκληρο δίσκο, αλλά εκείνος έκανε πίσω.

«Το 1966… ο Τάκης Λαμπρόπουλος, που ήταν κυρίαρχος στη δισκογραφία, μου πρότεινε μια καταπληκτική συνεργασία. Να γράψω δώδεκα τραγούδια σε μουσική του Γιώργου Ζαμπέτα και να τα τραγουδήσει ο Μανώλης Αγγελόπουλος, που ήταν ερμηνευτής επιπέδου Καζαντζίδη. Εγώ, από άλλο κλίμα δημιουργίας, απέρριψα την πρόταση. Σκυλομετάνιωσα γι’ αυτό!».

Να μη με λένε Στέλιο

Το μεγάλο τραγούδι της συνεργασίας του με τον Στέλιο Καζαντζίδη είναι το «Δεν θα Ξαναγαπήσω», σε μουσική του Μάνου Λοΐζου. Στην πίσω πλευρά ακουγόταν το λιγότερο ακουσμένο αλλά επίσης εξαιρετικό «Οταν Βλέπετε να Κλαίω». Και τα δύο μπήκαν στον δίσκο «Η Στεναχώρια μου» το 1971. Επρεπε να περάσουν 23 χρόνια για να δώσει ο Λ. Παπαδόπουλος άλλα δύο τραγούδια στον μέγιστο των λαϊκών ερμηνευτών, τα οποία περιλήφθηκαν στο άλμπουμ «Και Πού Θεός», σε μουσική Θανάση Πολυκανδριώτη: το «Εγώ Ποτέ δεν Τραγουδώ» και το –κομμένο και ραμμένο πάνω στην προσωπικότητα του Καζαντζίδη– «Να μη Με Λένε Στέλιο»:

Τέτοια ώρα βγαίνει ο λόγος μου σεργιάνι
κι ανταμώνει με τα έρημα πουλιά

Κι όταν περνώ απ’ τις γειτονιές
κι ανθίζει κάποιο γέλιο
βουρκώνουνε τα μάτια μου
να μη με λένε Στέλιο

Τα τραγούδια μου δεν είναι για σαλόνια
σκαρφαλώνουν στην παλιά τη σκαλωσιά

Ο συμμαθητής Θόδωρος Αγγελόπουλος

Στον «Μελισσοκόμο» (1986) του Θόδωρου Αγγελόπουλου ακούγεται το τραγούδι «Τα Βουρκωμένα Μάτια μου», σε μουσική της Ελένης Καραΐνδρου και με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα: «Μπορεί και να ’ναι απ’ τον καπνό/ μπορεί κι απ’ τον αγέρα/ τα βουρκωμένα μάτια μου/ και τούτη η παγωνιά/ Μπορεί και να ’ναι απ’ τον καπνό/ που θάμπωσε τη μέρα/ κι όχι από σένα μάτια μου/ που άνοιξες πανιά». Οι στίχοι ανήκουν και πάλι στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον οποίο ένωνε μια παλιά σχέση με τον σκηνοθέτη: υπήρξαν συμμαθητές στο περίφημο Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών.

---

Την Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο μεγάλη συναυλία του «Ολοι μαζί μπορούμε» αφιερωμένη στον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Τραγούδια σε δικούς του στίχους θα ερμηνεύσουν (αφιλοκερδώς) οι Ελευθερία Αρβανιτάκη, Μελίνα Ασλανίδου, Γλυκερία, Στέλιος Διονυσίου, Ελεονώρα Ζουγανέλη, Μελίνα Κανά, Γιάννης Κότσιρας, Κώστας Μακεδόνας, Χρήστος Μάστορας, Μίνως Μάτσας, Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μπάσης, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Αντώνης Ρέμος και Μαρία Φαραντούρη. Τα έσοδα της συναυλίας θα διατεθούν για την αγορά δενδρυλλίων και για ενέργειες που στοχεύουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Τιμές εισιτηρίων: 16 (κερκίδες) και 18 (αρένα) ευρώ.