Οταν οι αιώνιοι όρκοι συνθλίβονται στα δικαστήρια

«Ενας φίλος και συνάδελφος λέει ότι όποιος θέλει να παντρευτεί πρέπει να περάσει ένα πρωινό στην Ευελπίδων. Να πάρει έναν καφέ και να καθίσει ένα τρίωρο στην αίθουσα να παρακολουθήσει αυτά που γίνονται εκεί», μας λέει ο δικηγόρος Μιλτιάδης Ευθυμίου, με μεγάλη εμπειρία στις αγωγές διαζυγίων. Αν κάπου πάει η αγάπη να πεθάνει, αυτή είναι η δικαστική αίθουσα, θα μας πουν άλλοι, επαγγελματίες και πρώην σύζυγοι, στη διάρκεια αυτού του ρεπορτάζ («το Marriage Story είναι ρομαντική κομεντί μπροστά στην πραγματικότητα»), περιγράφοντας το διαζύγιο με αντιδικία ως ένα προδιαγεγραμμένο δυστύχημα: δύο πληγωμένα και θυμωμένα τρένα με φουλ τις μηχανές σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης. Ποιος μπορεί να βγει αλώβητος;

«Δεν υπάρχει εύκολο –μη συναινετικό– διαζύγιο. Δεν υπάρχει αξιοπρεπές διαζύγιο» λέει η 48χρονη Κ.Α., μητέρα δύο παιδιών, το διαζύγιο της οποίας εκδόθηκε προ ολίγων μηνών. Τη διαδικασία κίνησε η ίδια πριν από τρία χρόνια, όταν διαπίστωσε ότι ο άνδρας της διατηρούσε μακρόχρονη εξωσυζυγική σχέση. «Ακόμα και εάν ο γάμος σου έχει πεθάνει εδώ και χρόνια, βγαίνεις από αυτή τη διαδικασία με πληγές. Είναι επώδυνο, ένας διαρκής εξευτελισμός. Καλείσαι να χωρίσεις από πράγματα μέχρι φίλους. Στο δικαστήριο, αυτός ο εξευτελισμός γίνεται δημόσιος, παρουσία μαρτύρων». Κανείς δεν θα μπορούσε να υποψιαστεί βλέποντάς τους στο δικαστήριο ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι υπήρξαν κάποτε ερωτευμένοι και μάλιστα πολύ. Η Κ.Α. θυμάται ακόμα κάποιον στο ακροατήριο να μονολογεί «έλεος ρε φίλε, έλεος», απευθυνόμενος στον πρώην άνδρα της. Εκδικαζόταν η αγωγή που της είχε κάνει για να πάρει το στερεοφωνικό και το… στεγνωτήριο. «Ετσι είναι το διαζύγιο. Ακόμα και ο καλύτερος άνθρωπος βγάζει το χειρότερο που κρύβει στην ψυχή του. Και όλοι κρύβουμε τέτοια πράγματα μέσα μας».

Το δικαστήριο δεν τον δικαίωσε, κι όμως και οι δύο βγήκαν χαμένοι. «Είχα δώσει κάποιες εκατοντάδες ευρώ απλώς για να παραστεί ο δικηγόρος μου στο δικαστήριο», λέει η Κ.Α. «Αυτό δεν λέγεται νίκη». Η σχεδόν τρίχρονη δικαστική διαμάχη σηματοδότησε μια τεράστια οικονομική αιμορραγία. Κάθε αγωγή της κόστιζε 1.500 ευρώ, κάθε εξώδικο κόστιζε 500 ευρώ, συν 55 ευρώ για τον δικαστικό επιμελητή. «Είναι μια πολύ επικερδής δραστηριότητα για τους δικηγόρους. Τουλάχιστον γι’ αυτούς που αντέχουν ψυχολογικά να ασχοληθούν με τα διαζύγια».

Σου πατάνε τα κουμπιά

Στην ταινία «Marriage Story» (Netflix), όπου παρακολουθούμε μια σχέση να συνθλίβεται στο δικαστήριο, οι δικηγόροι εμφανίζονται να καλλιεργούν την αντιδικία. Ισχύει αυτό στην πραγματικότητα; «Εχω νιώσει ότι σου πατάνε τα κουμπιά έτσι ώστε να θυμώσεις παραπάνω, να ζητήσεις περισσότερα, να προχωρήσεις σε εχθρικές κινήσεις», λέει η ίδια. «Για παράδειγμα, ο δικός μου μού σύστησε από την αρχή να σταματήσω κάθε επικοινωνία με τον πρώην σύζυγό μου και να την αναλάβει ο ίδιος. Αυτομάτως αυτό δημιουργεί ένα κλίμα». Το ίδιο υποστηρίζει και ο 50χρονος Μ.Χ., το διαζύγιο του οποίου εκδικάζεται σε λίγες ημέρες. Ηταν πριν από δύο χρόνια όταν η γυναίκα του τού ζήτησε να χωρίσουν. «Επεσα από τα σύννεφα. Είχαμε το πολύ επτά καβγάδες σε 10 χρόνια γάμου. Οι φίλοι μας συνήθιζαν να λένε ότι αν ένα ζευγάρι δεν πρόκειται να χωρίσει ποτέ, αυτό θα ήμασταν εμείς». Ο Μ.Χ. υποψιάστηκε εξωσυζυγική σχέση, ωστόσο δεν μπόρεσε ποτέ να το αποδείξει. «Από την αρχή όμως είπα στον δικηγόρο μου ότι δεν πρόκειται να κάνω αλητείες, θέλω μόνο ό,τι δικαιούμαι. Εκείνος μου είχε εξηγήσει ότι αυτή η διαδικασία σε μετατρέπει σε αγρίμι. Με καλές προθέσεις δεν κερδίζεις. Μου είχε συστήσει να προχωρήσουμε σε αγωγή ώστε να εκπέμψουμε το μήνυμά μας, να καταλάβει η άλλη πλευρά ότι δεν αστειευόμαστε (σ.σ. η αντιδικία αφορά ένα διαμέρισμα που αποκτήθηκε εντός γάμου). Μου έλεγε ότι υπάρχουν δικηγόροι εκεί έξω που χειραγωγούν τον πελάτη ώστε να καταλήξει στα δικαστήρια και να αυξηθεί η αμοιβή τους. Από εδώ και στο εξής, μου είπε, δεν μιλάς με τη σύζυγό σου. Μιλάς με τη σύζυγό σου και τον δικηγόρο της. Εγώ όμως συνέχισα να πιστεύω ότι θα πρυτάνευαν η αγάπη και η εντιμότητα, και δεν προχώρησα. Μέχρι που μας επιδόθηκε μια αδιανόητη αγωγή διαζυγίου εμπλουτισμένη με διάφορα ψεύδη. Θύμωσα αλλά ήταν αργά».

Σύμφωνα με τον δικηγόρο Αθηνών κ. Μιλτιάδη Ευθυμίου, οι κύριοι λόγοι για τους οποίους μια σχέση που ξεκινά από αγάπη καταλήγει στα δικαστήρια είναι το οικονομικό, η μοιχεία και η απλή… βαρεμάρα. «Οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν ζευγάρια λίγο πάνω από τα 40, που ξεκινούν με ασφαλιστικά μέτρα, φτάνουν σε αγωγή διαζυγίου και επιμέλειας, αν υπάρχουν παιδιά, καταλήγοντας συχνά σε μηνύσεις σε μάρτυρες, εφετεία, μέχρι και Αρειο Πάγο. Δηλαδή, ανάλογα και με τον χειρισμό του δικηγόρου, ένα διαζύγιο σε αντιδικία μπορεί είτε να ολοκληρωθεί ήρεμα σε 2-3 χρόνια είτε να εξελιχθεί σε χρόνια διαμάχη με 8-10 δικαστήρια, με την υπόθεση να ολοκληρώνεται συνήθως λόγω… κόπωσης».

Από την πλευρά του, ο δικηγόρος Κωνσταντίνος Καμουζής υποστηρίζει ότι «υπάρχουν συνάδελφοι που υπερβάλλουν και άλλοι που δρουν πιο αποσβεστικά». «Εχω παρατηρήσει ότι πολλές φορές ζευγάρια ξεκινούν με συναινετικές προθέσεις και καταλήγουν σε αντιδικία, γιατί αρχίζουν οι προστριβές για τα περιουσιακά. Ο χειρισμός του δικηγόρου είναι σημαντικός, αλλά εμείς πάντοτε ερμηνεύουμε τη δική τους αλήθεια».

Υπερβολές και ψεύδη

Μια συνηθισμένη πρακτική είναι η αναφορά υπερβολικών ισχυρισμών ή και κατάφωρων ψευδών στις αγωγές, ως μέθοδος αιφνιδιασμού. «Οι δικηγόροι συμβουλεύουν συνήθως τους πελάτες τους να υπερβάλλουν, ισχυριζόμενοι πολλά και διάφορα πράγματα ώστε να κερδίσουν τις εντυπώσεις ή από τα 10 να κερδίσουν τα πέντε», λέει στην «Κ» ο κ. Νίκος Σπιτάλας, πρόεδρος του Συλλόγου για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια (ΣΥΓΑΠΑ), που μάχεται εδώ και χρόνια για το δικαίωμα και των πατεράδων στην επιμέλεια των παιδιών. «Πολλοί καλούνται να περιγράψουν τους πρώην συντρόφους τους ως ανίκανους να μεγαλώσουν παιδιά ή και κακοποιητικούς». Οπως καταγγέλλει, δικηγόρος από πόλη της Κεντρικής Ελλάδας καταθέτει «αγωγές φασόν» στις οποίες ισχυρίζεται ότι ο πατέρας παρενοχλούσε τα παιδιά του. «Με έχουν προσεγγίσει τουλάχιστον 10 πατεράδες από την περιοχή που έχουν πέσει θύματα του δικηγόρου. Ενας τρελάθηκε, ένας άλλος πέθανε με τον καημό αυτό».

Ο πρώην σύζυγος της Κ.Α. είχε ισχυριστεί ψευδώς ότι ήταν αλκοολική. Η πρώην σύζυγος του Μ.Χ. είχε ισχυριστεί ότι η ζωή μαζί του ήταν μαρτυρική («Επί λέξει: μαρτυρική»). «Οσο άσχημη είναι μια σχέση, βγαίνει χειρότερη μετά το δικαστήριο», λέει ο κ. Σπιτάλας.

Στατιστικά στοιχεία

Τις 19.190 έφτασαν τα διαζύγια το 2017, έναντι 13.163 το 2008 (αύξηση 45,8%). Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, η αναλογία γάμων και διαζυγίων ανά 1.000 κατοίκους το 2017 ήταν 4,7 και 1,8 αντιστοίχως. Η αναλογία γάμων και διαζυγίων ανά 1.000 κατοίκους προ δεκαετίας (2008) ήταν 4,8 και 1,2. Κατά μέσον όρο, την περίοδο 2014-2017 είχαμε 15.058 διαζύγια και 51.637 γάμους τον χρόνο. Από 19.190 διαζύγια που εκδόθηκαν το 2017, 13.865 (72,3%) ήταν συναινετικά. Οι 12.804 αφορούσαν τη λύση γάμου 10 και πλέον χρόνων, 4.245 αφορούσαν γάμους 5-10 ετών, ενώ 6.622 διαζύγια αφορούσαν οικογένειες με δύο παιδιά και 5.812 διαζύγια οικογένειες με ένα παιδί. Από τα διαζύγια κατ’ αντιδικία (5.325), σε 3.101 η υπαιτιότητα ορίστηκε από το δικαστήριο και στους δύο συζύγους, στα 1.307 στον άνδρα και στα 917 στη γυναίκα.