Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Οσμές

Ενας πολιτικός με θέα της Ιστορίας (υπάρχουν λίγοι τέτοιοι ακόμη στην Αθήνα) κάγχαζε προχθές, ώρες μετά την προδιαγεγραμμένη ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών στην Τουρκία: «Μάθαμε να λέμε ότι ο Ερντογάν είναι νευρικός και απρόβλεπτος. Το λέμε τόσο συχνά που το έχουμε πιστέψει. Ούτε απρόβλεπτος είναι ούτε νευρικός. Είναι κυνικός και προβλέψιμος».

Αν σκεφτεί κανείς πώς ο Τούρκος πρόεδρος εξελισσόταν και ταυτόχρονα μετάλλασσε το καθεστώς του από το πραξικόπημα και μετά, τίποτε απ’ όσα βλέπουμε σήμερα δεν ήρθε ξαφνικά. Εσωτερικά και εξωτερικά η ερντογανική Τουρκία ακολουθούσε τη νομοτέλεια του νεοαυταρχικού καθεστώτος – της δημοκρατορίας που, στα βήματα της Ρωσίας του Πούτιν, εξάγει τις εθνικιστικές φαντασιώσεις διά των οποίων εδραιώνεται στο εσωτερικό, σπάζοντας όλες τις συμμαχίες και όλες τις διεθνείς νόρμες που είχαν επιζήσει μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα. Σβήνει τον πληθωρισμό (κοντά στο 11%) με πληθωρισμό φρονήματος· και ισοσκελίζει τα ελλείμματα με πλεονάσματα μιλιταριστικής τεστοστερόνης.

Δεν χρειάζεται όμως να πάει κανείς ούτε τόσο πίσω ούτε τόσο μακριά. Η ελληνική πολιτική τάξη είχε την ευκαιρία να οσμιστεί τον Ερντογάν από κοντά. Είχε την ευκαιρία να καθίσει δίπλα του στον ίδιο καναπέ. Κάθε συλλαβή και κάθε χειρονομία της επίσκεψης του Δεκεμβρίου φαντάζει εκ των υστέρων σαν προαναγγελία όσων ακολούθησαν. Είχε φανεί ότι η νευρικότητα που εκδηλώνει ο Ερντογάν δεν είναι περισσότερη απ’ όση προκαλεί στους άλλους.

Το ερώτημα είναι αν η κλιμάκωση της επιθετικότητας βρίσκει το όριό της με την προκήρυξη των εκλογών. Οσοι πιστεύουν ότι η ερντογανική εξουσία δεν είναι σκέτη παρόρμηση –όσοι, πίσω από τη νευρική πρόσοψη της αυτοκρατορικής παράνοιας, βλέπουν τη δυνατότητα μιας κάποιας σκέψης– λένε ότι το ρίσκο ενός θερμού επεισοδίου σε προεκλογική περίοδο είναι πολύ μεγάλο.

Είναι μεγάλο και, κυρίως, αχρείαστο, αφού το καθεστώς αφενός έχει ήδη εξασφαλίσει στη Συρία ένα στρατιωτικό λάβαρο για προεκλογική χρήση· αφετέρου έχει εγκαταστήσει μηχανισμούς που δεν αφήνουν το αποτέλεσμα της κάλπης στη δημοκρατική κυκλοθυμία του εκλογικού σώματος.

Ακόμη κι αν αυτό το ορθολογικό σενάριο επαληθευτεί, ο κίνδυνος για την Ελλάδα δεν θα έχει τελειώσει. Η νέα κατάσταση που η Τουρκία διαμορφώνει στην περιφέρειά της και στα ελληνοτουρκικά δεν θα βρει σημείο ισορροπίας με τις εκλογές. Η καταπόνηση –υλική και ψυχική– θα συνεχιστεί.

«Φανταστείτε», λέει η ίδια πηγή – που εκτός από την Ιστορία, αγαπά και την αλληγορία. «Είναι σαν να έχεις δύο πυγμάχους ακροβολισμένους στο ρινγκ. Δεν ανταλλάσσουν γροθιές. Μόνο πηδούν επί τόπου. Και πάλι αυτός που έχει τη λιγότερη δύναμη και τους λιγότερους πόρους κινδυνεύει να εξαντληθεί. Κινδυνεύει να βγει νοκ άουτ χωρίς να έχει φάει ούτε μια μπουνιά».